Slide bài giảng ngữ văn 10 cánh diều bài 7: Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm thơ

Tóm lược nội dung

TIẾNG VIỆT VIẾT

Câu 1: Chọn một trong hai đề sau đây để viết bài văn phân tích, đánh giá về bài thơ, đoạn thơ:

(1) Hãy viết bài văn phân tích, đánh giá bài thơ "Mùa hoa mận" của Chu Thùy Liên.

(2) Cảm nhận của em về đoạn thơ:

"Sáng mát trong như sáng năm xưa

Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Tôi nhớ những ngày thu đã xa

Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội

Những phố dài xao xác hơi may

Người ra đi đầu không ngoảnh lại

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy"

(Đất nước - Nguyễn Đình Thi)

Gợi ý:

Đề 1:

- Bài thơ là nỗi lòng của "người đi xa" về những nỗi nhớ da diết cùng với hình ảnh gần gũi, quen thuộc của quê hương mình.

- Mở đầu bài thơ, tác giả đã cho ta thấy một khung cảnh mùa hoa mận dưới cái nhìn đầy sự tinh tế:

+ "Cành mận bung cánh muốt" báo hiệu rằng mùa xuân đã về cùng với nhiều điều mới mẻ làm bừng sáng khắp khung trời nơi đây.

+ Dưới cành mận ấy là những hình ảnh vô cùng gần gũi, quen thuộc

+ Cành mận cũng được gắn liền với tuổi thơ của những đứa trẻ nơi đây, theo suốt quá trình trưởng thành và chứa đựng những ước mơ nhỏ bé của con trẻ. 

- Tiếp nối về khung cảnh sinh hoạt của dân làng, ta lại thấy nơi đây đầy sự rộn ràng, tấp nập, nhộn nhịp:

+ Mọi người đều đang chuẩn bị để đón một mùa xuân cùng với những điều tốt lành. 

+ Tất cả đã hiện lên không khí của mùa xuân, chất chứa bao niềm vui, nỗi buồn, gắn bó với bản làng suốt năm tháng.

- Trong ngôi nhà truyền thống, mùi "nếp" lan toả ra khắp căn phòng với ánh lửa hồng biến căn nhà ấy trở nên gần gũi, ấm cúng hơn. 

- Để rồi khi "người đi xa", họ luôn hướng về quê hương với những thứ mộc mạc, gần gũi và thân quen 

- Hoa mận như dẫn lối họ trở về với những hoài niệm, nhớ nhung, nhớ các hoạt động sinh hoạt hàng ngày đang diễn ra một cách hối hả, xốn xang

- Qua đó, ta thấy được vẻ đẹp của miền núi Tây Bắc, tất cả được gói gọn trong ba khổ thơ, đã lột tả được bức tranh nên thơ ấy.

Đề 2: 

- Trong bài thơ, bảy câu thơ đầu là  những gì đặc trưng nhất của mùa thu Hà Nội đều được tác giả miêu tả đầy tinh tế:

+ Khơi nguồn cho những cảm xúc và suy ngẫm về đất nước là những cảm giác trực tiếp trong một buổi sáng mùa thu gợi lên nỗi nhớ về đất nước:

+ Hà Nội hiện lên trong tâm tưởng người thanh niên trí thức đi theo tiếng gọi cách mạng với tất cả những hình ảnh thân thuộc ngày nào

+ Chỉ bằng vài nét phác họa tác giả đã gợi lên cả không gian và thời gian, cả màu sắc và hương vị. 

- Có lẽ mùi hương cốm mới đã dẫn nhà thơ ngược dòng thời gian, sống lại những kỉ niệm xưa:

+ Mùa thu Hà Nội với những cảnh vật thiên nhiên và con người hiện ra trong hoài niệm thật cụ thể, sinh động và gợi cảm. 

+ Mùa thu thường buồn nhưng mùa thu ở đây có một nét buồn khó hiểu hơn. 

=> Cái buồn của người công dân trong cảnh nước nhà đang rơi vào vòng máu lửa, cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ, mọi người rời lên chiến khu để tham gia kháng chiến, phố phường trở nên hoang vắng và hiu hắt buồn. 

- Ta thấy được sự gợi tả xuất sắc về hình ảnh của mùa thu Hà Nội trong nỗi nhớ của người ly biệt. 

- Nguyễn Đình Thi đã giúp cho chúng ta càng thêm yêu hơn dáng hình non sông quê hương mình, yêu thêm những con phố cổ kính của Hà Nội