Slide bài giảng ngữ văn 10 cánh diều bài 7: Đi trong hương tràm

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN. ĐI TRONG HƯƠNG TRÀM

CHUẨN BỊ

Câu 1: Nghe bài hát Đi trong hương tràm do nhạc sĩ Thuận Yến phổ nhạc từ bài thơ này. Bài hát mang đến cho em những cảm xúc như thế nào?

Gợi ý:

- Lời bài hát là lời tự sự chân thật mộc mạc, độc thoại triền miên không dứt. 

- Đó là những hồi ức về tình yêu da diết với nỗi buồn mênh mông.

Câu 2: Tìm hiểu thêm về đặc điểm của cây tràm, sự gắn bó giữa cây tràm với cuộc sống của người dân Đồng Tháp Mười nói riêng, người dân Đồng bằng sông Cửu Long nói chung.

Trả lời:

- Đặc điểm của cây tràm:

+ Phần thân cây có lớp vỏ dễ dàng bong tróc. 

+ Chiều cao từ 2 – 20m đối với cây thân gỗ và 1 – 3m đối với cây thân bụi. 

+ Những phiến lá tràm mọc so le, đơn lá, phiến là dạng hình mác không cân xứng nhau.

- Sự gắn bó giữa: cây tràm tạo nên khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, tươi đẹp, làm nổi bật màu sắc riêng của Đồng Tháp Mười.

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Chú ý không gian, thời gian, hình ảnh hòa tràm.

Trả lời:

- Không gian: trong gió, mây.

- Thời gian: buổi sáng.

- Hình ảnh hoa tràm: e ấp trong vòm lá, khắp trời hương tỏa bay.

Câu 2: Những biện pháp tu từ nào được sử dụng trong các khổ thơ 2 và 3?

Trả lời:

Biện pháp điệp từ với một loạt các mệnh đề phủ định

Câu 3: Cách diễn đạt của khổ thơ này có gì giống và khác với khổ 2?

Trả lời:

Kết thúc bằng một điệp khúc khẳng định

TRẢ LỜI CÂU HỎI 

Câu 1: Nhân vật trữ tình trong bài thơ Đi trong hương tràm là ai? Vì sao em xác định như vậy?

Trả lời: 

- Nhân vật trữ tình: tác giả và người con gái tác giả thương. 

- Em xác định được bởi những câu thơ chứa đựng tình cảm mà tác giả gửi gắm.

Câu 2: Hãy chỉ ra các hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ. Những hình ảnh nào thể hiện tâm trạng trống trải, cô đơn của nhân vật trữ tình khi vắng "em"? Nêu cảm nhận về hình ảnh đó.

Trả lời:

- Các hình ảnh thiên nhiên: Hoa tràm e ếp trong vòm lá/ Mà khắp trời mây hưởng tỏa bay;

- Những hình ảnh thể hiện tâm trạng của nhân vật trữ tình khi vắng "em": dù đi đâu và xa cách bao lâu/ dù gió mây kia đổi hướng thay màu/ dù trái tim em không trao anh nữa/ một thoáng hương tràm cho ta bên nhau. 

Câu 3: Cảm xúc của nhân vật trữ tình mỗi lần nhắc đến "hương tràm" trong các khổ thơ có gì giống nhau và khác nhau? Từ đó, em hiểu thế nào về nhan đề Đi trong hương tràm?

Trả lời:

- Cảm xúc thổn thức, về những hồi ức, những kỉ niệm về một tình yêu da diết, nỗi buồn nhớ mênh mông.

+ Hương tràm ở khổ 2 nói về tình yêu với sự thủy chung.

+ Hương tràm ở khổ 3 nói về nỗi cô đơn của tác giả khi "em" không còn ở đây nữa.

+ Hương tràm ở khổ cuối nói về sự khẳng định một lần nữa về tình yêu này sẽ còn mãi, không phôi phai.

- Nhan đềược hiểu là tình yêu của nhân vật trữ tình "anh" đắm say trong hương tràm, trong "tình em".

Câu 4: Hãy chỉ ra và phân tích tác dụng của các hình ảnh, từ ngữ, biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ thứ hai và khổ kết của bài thơ.

Trả lời:

Khổ 2:

- Các mệnh đề phủ định, sử dụng biện pháp điệp từ được dùng để khẳng định lòng chung thủy của tình yêu

- Dù cuộc chia li là vĩnh viễn, dù thiên nhiên đổi thay thất thường,...nhưng sức mạnh bí ẩn của tình yêu đã biến tất cả những cái không thể ấy thành cái có thể

Khổ 3: 

- Bài thơ kết thúc bằng một điệp khúc khẳng định giống như tiếng vọng của một lời thề giao hòa giữa hai người. 

- Lời thề ấy vừa rất hiện thực, lại vừa vô cùng bí ẩn, mơ hồ... 

Câu 5: Vì sao hình tượng "tràm" (hương tràm, hoa tràm, lá tràm, bóng tràm) luôn gắn bó với nỗi nhớ "em"? Từ đó, hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng) nói về vẻ đẹp của tình yêu luôn gắn với hình ảnh quê hương, đất nước trong bài thơ.

Gợi ý:

- Việc tác giả lấy hình tượng "tràm" để nói về sự gắn bó với nỗi nhớ "em" là bởi một tình yêu đẹp có sự gắn kết lớn lao đối với tình yêu quê hương, đất nước. 

- Tác giả mượn hình ảnh thân thuộc đó là cây tràm, một loại cây có sự gắn kết vô cùng thân thuộc đối với những người dân miền sông nước.

- Vẻ đẹp tình yêu đó được gắn liền với vẻ đẹp của cây tràm, dù chỉ là vẻ đẹp mộc mạc, giản dị từ loài cây vốn rất đỗi quen thuộc với mọi người

- Nhờ hình ảnh đó, mà tác giả đã bộc bạch được hết tình cảm của nhân vật trữ tình "anh" đắm say, quyến luyến trong "tình em".