Bài giảng điện tử chuyên đề Vật lí 11 kết nối tri thức

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC HÔM NAY! 

KHỞI ĐỘNG 

Mặt Trời giữ được các hành tinh quanh xung quanh là do có trường hấp dẫn của Mặt Trời tác dụng lực hấp dẫn lên các hành tinh này. Vậy trường hấp dẫn là gì? 

BÀI 1 

TRƯỜNG HẤP DẪN 

NỘI DUNG BÀI HỌC 

Lực hấp dẫn của trái đất 

Lực hấp dẫn 

Trường hấp dẫn 

Chuyển động của vật trong trường hấp dẫn của Trái Đất 

1. LỰC HẤP DẪN CỦA TRÁI ĐẤT 

Trò chơi dân gian ném còn 

Hãy nhắc lại khái niệm về chuyển động ném xiên, chuyển động ném ngang 

Trả lời 

Chuyển động ném ngang: Chuyển động ném ngang là chuyển động có vận tốc ban đầu theo phương nằm ngang và chuyển động dưới tác dụng của trọng lực 

Chuyển động ném xiên: chuyển động ném xiên là chuyển động của một vật được ném lên với vận tốc ban đầu (v_0) ⃗ hợp với phương ngang một góc α (gọi là góc ném). Vật ném xiên chỉ chịu tác dụng của trọng lực. 

CH (SGK – tr6) Để ném được quả còn bay lọt qua được “vòng còn” trên cây cột thì người chơi phải ném xiên hay ném ngang quả còn?  

Trả lời  

Để ném được quả còn bay lọt qua được “vòng còn” trên cây cột thì người chơi phải ném xiên. 

Lưu ý: hình dạng quỹ đạo cong xuống khi các vật rơi xuống Mặt Đất 

Hãy chứng tỏ có lực hấp dẫn tác dụng lên các vật bị ném 

Trả lời 

Nếu không có lực tác dụng lên quả còn sẽ bay thẳng, nhưng quả còn chuyển động với quỹ đạo cong hướng xuống Trái Đất, chứng tỏ tồn tại lực hấp dẫn của Trái Đất tác dụng lên quả còn, Tương tự, các vật rơi về phía Trái Đất, bay quanh Trái Đất là do lực hấp dẫn như quả bóng, quả tenis,... 

HĐ (SGK – tr6) 

Nêu ví dụ chứng tỏ tồn tại lực hấp dẫn của Trái Đất 

Trả lời 

Một số ví dụ chứng tỏ tồn tại lực hấp dẫn của Trái Đất tác dụng lên các vật: viên phấn, hòn đá,... khi được thả ra đều rơi xuống mặt đất; Mặt trăng chuyển động quanh Trái Đất,... 

1. LỰC HẤP DẪN

PHIẾU HỌC TẬP 

Quan sát hình 1.2 trả lời câu hỏi 1, 2 trong SGK – tr6 để tìm hiểu về khái niệm lực hấp dẫn 

• Khi thả viên đá ở hình 1.2, tại sao viên đá luôn rơi về phía mặt đất  
• Nêu đặc điểm của lực hút viên đá rơi về phía trái đất? 

TRẢ LỜI 

1. Viên đá luôn rơi về phía mặt đất là do có lực hấp dẫn của Trái Đất tác dụng lên vật.
2. Do viên đá chỉ chịu tác dụng một lực khi rơi có vận tốc ban đầu bằng 0 nên hướng của lực trùng với hướng của gia tốc và trùng với hướng của vật tốc khi rơi tự do. Lực này hướng vào tâm Trái Đất, có phương thẳng đứng, có độ lớn bằng trọng lực tác dụng lên viên đá.

PHIẾU HỌC TẬP 

HĐ1 (SGK – tr8) 

1. Biểu diễn lực hấp dẫn giữa Trái Đất và quả bóng trong các trường hợp quả bóng ở các vị trí khác nhau như hình 1.5
2. Nêu nhận xét về độ lớn, phương, chiều của lực ở các vị trí trên?

Trả lời 

1. Biểu diễn lực hấp dẫn giữa Trái Đất và quả bóng trong các trường hợp quả bóng ở các vị trí khác nhau
2. Nhận xét: Lực tương tác giữa quả bóng và Trái Đất có phương nằm trên đường thẳng nối tâm của hai vật và có chiều hướng vào nhau. Có độ lớn bằng trọng lực tác dụng lên quả bóng.

HĐ2 (SGK – tr8) 

1. Hãy biểu diễn lực hấp dẫn giữa quả táo đang rơi xuống mặt đất và Trái Đất. Tại sao ta không quan sát thấy Trái Đất rơi về phía quả táo?
2. Trình bày cách tính lực hấp dẫn giữa quả táo và Trái Đất khi biết khối lượng quả táo mà không áp dụng biểu thức (1.1)

Trả lời 

1. Biểu diễn lực hấp dẫn giữa quả táo đang rơi xuống mặt đất và Trái Đất.

Giải thích: Lực hấp dẫn tác dụng lên quả tảo đang rơi chính là trọng lực của Trái Đất tác dụng lên quả táo. Do Trái Đất có khối lượng lớn, nên gia tốc do lực hấp dẫn của quả táo tác dụng lên Trái Đất vô cùng nhỏ, ta không cảm thấy quả táo chuyển động. Độ lớn của lực hấp dẫn giữa Trái Đất và quả táo bằng chính trọng lượng của quả táo. 

2. Biểu thức lực hấp dẫn giữa lực hấp dẫn giữa Trái Đất và quả táo bằng lực hấp dẫn giữa quả táo và Trái Đất bằng chính trọng lực của quả táo

P = mg 

Trong đó: m là khối lượng của quả táo, đơn vị là kg; g là gia tốc rơi tự do có độ lớn 9,8 m/s. 

Câu hỏi (SGK – tr8) 

...