Phân tích tác phẩm Đẽo cày giữa đường

Trong truyện ngụ ngôn “Đẽo cày giữa đường”, nhân vật người thợ mộc là nhân vật chính, được xây dựng nhằm gửi gắm bài học quý giá.

Chuyện kể rằng có người thợ mộc dốc hết vốn để mua gỗ làm nghề đẽo cày. Cửa hàng của anh ta nằm ngay bên vệ đường. Nhiều người thường ghé vào xem. Có ông cụ nói rằng phải đẽo cày cho cao, cho to mới dễ cày. Người thợ mộc liền làm theo. Lại có bác nông dân ghé vào bảo phải đẽo cày thấp hơn, nhỏ hơn mới dễ cày. Người thợ mộc cũng cho là có lí. Một lần, một người đến nói với người thợ mộc, ở miền núi người ta phá hoang toàn cày bằng voi, phải đẽo cày to gấp đôi, gấp ba kiểu gì cũng bán hết được nhiều lãi. Người thợ mộc nghe được nhiều lãi, liền đem hết số gỗ còn lại đẽo thành loại cho voi cày. Chẳng có ai đến mua cày của anh ta. Tất cả vốn liếng của người thợ mộc đều mất hết.

Có thể thấy, người thợ mộc cũng có chí làm ăn. Anh ta đã dùng vốn liếng của bản thân để tự mở cửa hàng đẽo cày. Tuy nhiên, anh ta lại thiếu hiểu biết, không có chính kiến. Mỗi khi có người ghé vào cửa hàng, đưa ra một ý kiến nào đó, người thợ mộc đều cho lại phải, không biết suy xét đúng sai mà đã quyết định làm theo.

Lần đầu tiên, anh ta nghe lời ông lão nên đẽo cày vừa cao, vừa to. Lần thứ hai, anh ta nghe lời bác nông dân nên đẽo thấp và nhỏ hơn. Sau cùng, người thợ mộc vẫn chưa nhận ra sai lầm, tiếp tục nghe theo lời khuyên “Nghe được lãi nhiều, anh ta đem bao nhiêu gỗ còn lại đẽo tất cả loại cày để cho voi cày”. Rõ ràng, những ý kiến trên đều mang tính chủ quan, không biết có ý hay ý xấu. Nhưng người thợ mộc không chút nghi ngờ mà làm theo. Việc này xuất phát từ vốn kiến thức hạn hẹp, cũng như việc không có chính kiến.

Nhân vật người thợ mộc chủ yếu được khắc họa qua hành động, lời nói để làm nổi bật tính cách. Qua nhân vật này, tác giả cũng muốn gửi gắm bài học đến mỗi người.

“Đẽo cày giữa đường” là một thành ngữ quen thuộc, ý chỉ một kiểu người thường thấy trong xã hội, đó là thiếu hiểu biết nên dễ bị dao động, thay đổi. Nhân vật người thợ mộc được xây dựng trong truyện đã gửi gắm được bài học giá trị đến mỗi người.