CHỦ ĐỀ 4. THỂ HIỆN TRÁCH NHIỆM VỚI GIA ĐÌNH

Hoạt động 1: Thực hiện vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc tổ chức cuộc sống gia đình

1. Chỉ ra vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc tổ chức cuộc sống gia đình.

Gợi ý:

• Thu dọn, sắp xếp ngăn nắp các đồ dùng, vật dụng trong gia đình;

• Xây dựng và thực hiện kế hoạch chi tiêu trong gia đình;

• Tham gia các công việc tạo thêm thu nhập cho gia đình;

• Tổ chức và tham gia những ngày kỉ niệm của các thành viên;

• Chia sẻ, động viên các thành viên trong gia đình khi gặp chuyện buồn, vui

• Tổ chức các hoạt động vui chơi, giải trí gắn kết các thành viên trong gia đình

2. Thảo luận cách thể hiện vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc tổ chức cuộc sống gia đình.

Gợi ý:

- Bản thân có thể thể hiện trách nhiệm bằng cách sắp xếp và bố trí thời gian một cách hợp lý, dành riêng cho gia đình. 

- Bản thân cần phải có kế hoạch tài chính cá nhân phù hợp, để đảm bảo sự ổn định và tiết kiệm trong chi tiêu gia đình. 

- Bản thân cần tham gia vào việc chia sẻ công việc gia đình cùng với các thành viên khác. 

3. Đóng vai xử lí các tình huống để thể hiện vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc tổ chức cuộc sống gia đình.

Tình huống 1

Bố mẹ T làm công việc chăn nuôi, trồng trọt. Năm nay, vì lí do sức khoẻ nên mẹ chỉ ở nhà và không hỗ trợ được bố trong công việc. Điều này đã ảnh hưởng đến thu nhập của gia đình. Vì vậy, bố mẹ phải cân đối lại những chi phí sinh hoạt trong gia đình. Nếu là T, em sẽ làm gì để thể hiện trách nhiệm của bản thân với gia đình?

Tình huống 2 

Bố mẹ Y tập trung cho công việc và thường xuyên đi công tác. Gia đình Y ít khi sum họp đầy đủ. Em trai rất muốn cả nhà đi chơi cùng nhau. Nếu là Y, em sẽ làm gì để thực hiện mong muốn của em trai?

Gợi ý:

Tình huống 1:

Em có thể đảm nhận một phần công việc trong gia đình, giúp bố với các công việc chăn nuôi và trồng trọt. Ngoài ra, em cũng đề xuất các biện pháp tiết kiệm chi phí sinh hoạt để giúp gia đình cân đối thu nhập.

Tình huống 2:

Em có thể đề xuất và lên kế hoạch cho các hoạt động gia đình, như dã ngoại vào các dịp cuối tuần hoặc trong những khoảnh khắc mà bố mẹ có thể sắp xếp được. 

4. Thực hiện một công việc để thể hiện vai trò, trách nhiệm của bản thân trong tổ chức cuộc sống gia đình và chia sẻ cảm xúc.

Gợi ý:

Em thường giữ gìn và sắp xếp không gian sinh hoạt chung trong gia đình. Việc này giúp tạo ra một môi trường sống sạch sẽ và gọn gàng. 

Hoạt động 2: Tìm hiểu giá trị của gia đình đối với cá nhân, xã hội

1. Chỉ ra giá trị của gia đình đối với cá nhân và xã hội.

Gợi ý:

• Gia đình là một môi trường nuôi dưỡng nhân cách và định hình nhận thức, giá trị của mỗi thành viên trong gia đình.

• Nó cung cấp cho cá nhân một chỗ dựa vững chắc về cảm xúc và vật chất, nơi mà họ có thể tìm kiếm sự ủng hộ và an ủi trong thời gian khó khăn.

• Gia đình là cầu nối quan trọng giữa cá nhân và xã hội, giúp kết nối, gắn kết và đóng góp vào sự phát triển của cộng đồng.

2. Nhận diện giá trị của gia đình trong các trường hợp. 

Trường hợp 1 

Cuối tuần, gia đình N thường ngồi cùng nhau chia sẻ những việc làm được và chưa làm được để các thành viên thấu hiểu và hỗ trợ nhau. 

Trường hợp 2 

Năm nay, để tạo bất ngờ cho bố mẹ trong kỉ niệm ngày cưới, hai anh em V đã trang trí nhà cửa rất đẹp và chuẩn bị bữa tiệc nhỏ có đầy đủ hoa quả, bánh kem,... Khi vừa về đến nhà, nhìn thấy khung cảnh phòng khách, bố mẹ rất cảm động.

Gợi ý:

- Trường hợp 1, thể hiện giá trị của sự gắn kết, hỗ trợ và sự chia sẻ trong gia đình.

- Trong trường hợp 2, hành động của hai anh em V không chỉ thể hiện lòng quan tâm, chuẩn bị cẩn thận mà còn là cách thể hiện tình cảm và sự tri ân của con cái đối với bố mẹ. 

3. Xác định những việc làm để xây dựng giá trị của gia đình.

Gợi ý:

• Chăm chỉ học tập, lễ phép với người thân, 

• Thường xuyên thăm hỏi, chăm sóc người thân; 

• Cởi mở, chia sẻ cảm xúc của bản thân với các thành viên trong gia đình; 

• Hỗ trợ các thành viên khi gặp khó khăn; 

• Tổ chức hoạt động kỉ niệm, sum họp ngày Tết,...

• Khuyến khích và ủng hộ các thành viên trong gia đình phát triển bản thân

Hoạt động 3: Thể hiện sự chăm sóc chu đáo đến các thành viên trong gia đình

1. Thảo luận cách chăm sóc chu đáo đến các thành viên trong gia đình.

Gợi ý:

- Tự giác thực hiện những việc làm giúp đỡ người thân;

- Chia sẻ khó khăn với các thành viên trong gia đình;

- Dành thời gian để lắng nghe và hiểu biết về nhu cầu, mong muốn và lo lắng của mỗi thành viên trong gia đình.

2. Đóng vai thể hiện sự chăm sóc chu đáo đến các thành viên trong gia đình qua các tình huống.

Tình huống 1

Tháng trước, bố Q bị tai nạn nên việc sinh hoạt và đi lại gặp rất nhiều khó khăn. Công việc của mẹ Q rất bận. Nếu là Q, em sẽ làm gì?

Tình huống 2

Mỗi ngày, khi C đón em gái đi học về, em thường vui vẻ và chia sẻ những câu chuyện trên lớp. Nhưng hôm nay, C thấy em không nói gì và trông gương mặt rất buồn. Về đến nhà, em lặng lẽ đi thẳng vào phòng, đóng cửa lại. Nếu là C, em sẽ làm gì?

Gợi ý:

Tình huống 1: 

Nếu là em, em sẽ cố gắng chia sẻ trách nhiệm với mẹ trong việc chăm sóc bố, bằng cách giúp đỡ trong việc di chuyển, làm việc nhà, và đảm bảo bố được chăm sóc tốt trong quá trình phục hồi.

Tình huống 2: 

Em sẽ lắng nghe chia sẻ của em, an ủi và hỗ trợ nếu cần thiết. Đồng thời, em cũng sẽ đề xuất cùng nhau ngồi lại nói chuyện để em có cơ hội chia sẻ và giải tỏa những gì đang lo lắng trong lòng.

3. Thực hiện những việc làm phù hợp để chăm sóc chu đáo đến các thành viên trong gia đình của em và chia sẻ cảm xúc.

Gợi ý:

• Dành thời gian thăm hỏi, tương tác và chia sẻ với các thành viên trong gia đình hàng ngày.

• Hỗ trợ các công việc nhà cửa như dọn dẹp, nấu nướng, hoặc đi mua sắm khi cần thiết.

• Tổ chức các hoạt động gia đình như cuộc họp gia đình, picnic, hoặc đi dạo cuối tuần.

• Hiểu và lắng nghe những suy nghĩ, cảm xúc của mỗi thành viên trong gia đình và cung cấp sự hỗ trợ và an ủi khi cần thiết.

Hoạt động 4: Thể hiện sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề nảy sinh trong gia đình

1. Xác định những vấn đề có thể nảy sinh trong gia đình.

Gợi ý:

• Thiếu niềm tin giữa các thành viên trong gia đình;

• Thiếu trách nhiệm đối với gia đình;

• Khác nhau về quan điểm, tính cách, sở thích.…

2. Thảo luận các cách thể hiện sự chủ động giải quyết vấn đề nảy sinh trong gia đình.

Gợi ý:

• Phân tích vấn đề nảy sinh trong gia đình để tìm ra nguyên nhân;

• Đề xuất thời gian để nói chuyện với các thành viên trong gia đình có liên quan đến vấn đề nảy sinh;

• Nói ra những mong muốn của bản thân có liên quan đến vấn đề nảy sinh; 

• Đặt mình vào vị trí của người khác và lắng nghe một cách chân thành và tôn trọng.

3. Chủ động tham gia giải quyết một số vấn đề này sinh trong gia đình ở các tình huống.

Tình huống 1 

Buổi tối, cả nhà đang ngồi ở bàn uống nước, mẹ nhắc nhở: “Việc lạm dụng mạng xã hội đã tạo ra khoảng cách vô hình trong gia đình và hạn chế sự chăm sóc, quan tâm lẫn nhau giữa các thành viên". Nghe thấy vậy, chị gái N đang sử dụng mạng xã hội thì dừng lại đôi chút nhìn cả nhà, sau đó lại tiếp tục chăm chú vào điện thoại. N ngồi cạnh và nhìn thấy mẹ đang rất tức giận. Nếu là N, em sẽ giải quyết vấn đề này như thế nào?

Tình huống 2 

Em trai của M chuẩn bị vào lớp 10. Bố mẹ định hướng em trai tập trung học nhóm môn Khoa học tự nhiên. Tuy nhiên, em trai lại có năng khiếu về nghệ thuật nên phản ứng với định hướng của bố mẹ. Bố mẹ tỏ ra không hài lòng, còn em trai thì không vui trong những ngày sau đó. Nếu là M, em sẽ tham gia giải quyết vấn đề này như thế nào?

Gợi ý:

Tình huống 1:

Nếu là N, em sẽ bắt đầu bằng việc lắng nghe và hiểu quan điểm của mẹ. Sau đó, em sẽ tìm cách thể hiện sự tôn trọng đối với ý kiến của mẹ bằng cách đề xuất một thỏa thuận hoặc cam kết để giảm thời gian sử dụng mạng xã hội và thay thế bằng thời gian chất lượng với gia đình. 

Tình huống 2:

Nếu là M, em sẽ bắt đầu bằng việc lắng nghe và hiểu quan điểm của cả bố mẹ và em trai. Sau đó, em sẽ cố gắng thảo luận một cách trung thực và tôn trọng về năng khiếu và sở thích của em trai, cùng với những mối quan tâm về tương lai của em trai trong lĩnh vực nghệ thuật.

4. Chia sẻ những hành vi, việc làm và cảm xúc của em khi thể hiện được sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề nảy sinh trong gia đình.

Gợi ý:

Khi tham gia vào một cuộc tranh luận tại lớp, em cảm thấy rất căng thẳng và lo lắng. Vì thế em đã thực hiện các kỹ thuật hít thở sâu để giữ cho tinh thần minh mẫn và điều chỉnh cảm xúc của mình. Kết quả là khi đến lượt em phát biểu, em đã truyền đạt ý kiến một cách tự tin và rõ ràng mà không bị ảnh hưởng bởi cảm xúc tiêu cực.

Hoạt động 5: Chỉ tiêu hợp lí trong sinh hoạt gia đình

1. Chỉ ra các khoản cần chi tiêu trong sinh hoạt gia đình.

Gợi ý:

• Ăn uống, may mặc, điện nước,...

• Học tập, đi lại

• Bảo vệ sức khoẻ, bảo hiểm

• Giải trí, du lịch

- Chi phí bảo dưỡng đồ đạc

1. Phân tích chi phí sinh hoạt trong gia đình có thể ảnh hưởng bởi thu nhập thực tế, quyết định chi tiêu và lối sống trong các tình huống.

Tình huống 1

Nguồn thu nhập của gia đình A chủ yếu là tiền lương của bố mẹ và lợi nhuận từ xưởng sản xuất đồ gốm. Hằng tháng, ngoài các chi phí thiết yếu, bố mẹ A dành một khoản để đóng bảo hiểm sức khoẻ, tích luỹ cho tương lai và đi du lịch mỗi năm khoảng hai lần. Khoản tiền tiêu vặt bố mẹ cho cũng đủ để A có thể mua một số món đồ mình thích. Năm nay, doanh thu xưởng sản xuất đồ gốm giảm nhiều so với năm trước. Do vậy, bố mẹ A đã hạn chế những khoản chi không cần thiết, cân nhắc về việc đi du lịch của cả nhà để đảm bảo chi phí thiết yếu trong gia đình. Bản thân A cũng cần điều chỉnh việc chỉ tiêu cá nhân và tiết kiệm hơn.

Tình huống 2

Ngoài tiền lương hàng tháng gia đình T không có nguồn thu nhập nào khác nên chi tiêu trong gia đình được bố mẹ T cân nhắc rất cẩn thận. Tuy nhiên, bố mẹ vẫn cho T một khoản tiền để chi tiêu. Nhưng T chưa biết cách chi tiêu hợp lí nên khi cần mua một số đồ dùng học tập, T lại xin bố mẹ. Mẹ đã thể hiện sự lo lắng, vì khoản thu nhập không cung cấp đủ nhu cầu thiết yếu của con cái và sinh hoạt trong gia đình.

Gợi ý:

Tình huống 1

Gia đình A có nguồn thu nhập đa dạng từ tiền lương và lợi nhuận kinh doanh. Tuy nhiên, doanh thu kinh doanh giảm sút đã khiến bố mẹ A phải điều chỉnh lại chi tiêu và hạn chế các khoản chi không cần thiết. Họ cũng xem xét việc giảm chi phí du lịch để đảm bảo chi phí thiết yếu. Bản thân A cũng phải điều chỉnh chi tiêu cá nhân và tiết kiệm hơn để phản ánh tinh thần chung của gia đình trong việc cân nhắc chi tiêu.

Tình huống 2

Gia đình T chỉ có nguồn thu nhập từ tiền lương hàng tháng, làm cho việc quản lý chi tiêu trở nên khó khăn. Mặc dù bố mẹ T cân nhắc chi tiêu cẩn thận, nhưng việc cung cấp đủ cho nhu cầu của con cái và sinh hoạt gia đình vẫn là một thách thức. Sự lo lắng của mẹ T cũng phản ánh tình hình thu nhập hạn chế và khả năng chi tiêu hạn chế của gia đình.

3. Thảo luận về sự ảnh hưởng của thu nhập thực tế, quyết định chi tiêu và lối sống đến chi phí sinh hoạt trong gia đình em.

Gợi ý:

• Thu nhập thực tế của gia đình: Các nguồn thu, tổng thu nhập

• Chi tiêu: Quyết định chi tiêu có kế hoạch hoặc không có kế hoạch

• Lối sống: Thói quen chi tiêu của các thành viên trong gia đình

Nhiệm vụ 6: Lập và thực hiện kế hoạch phát triển tài chính cho bản thân trong điều kiện phù hợp

1. Xác định những việc làm giúp phát triển tài chính cho bản thân.

Gợi ý:

• Viết bài cho các trang mạng:

• Bán hàng trực tuyến;

• Làm những mặt hàng thủ công;

• Đầu tư chứng khoán

2. Lập kế hoạch phát triển tài chính cá nhân cho bản thân trong điều kiện phù hợp.

Gợi ý:

KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN TÀI CHÍNH CÁ NHÂN

1. Mục tiêu:Có thêm thu nhập để mua máy tính đi học và đi làm.

2. Dự kiến số tiền cần chi: Từ 7 000 000 đồng đến 10 000 000 đồng.

3. Thực hiện kế hoạch và chia sẻ kết quả

Gợi ý:

Nhiệm vụ 6: Lập và thực hiện kế hoạch phát triển tài chính cho bản thân trong điều kiện phù hợp

1. Xác định những việc làm giúp phát triển tài chính cho bản thân.

Gợi ý: