CHỦ ĐỀ 4. THỂ HIỆN TRÁCH NHIỆM VỚI GIA ĐÌNH

Hoạt động 1: Thực hiện vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc tổ chức cuộc sống gia đình

1. Chỉ ra vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc tổ chức cuộc sống gia đình.

Gợi ý đáp án:

• Thu dọn, sắp xếp ngăn nắp các đồ dùng, vật dụng trong gia đình;

• Sắp xếp thứ tự ưu tiên cho những việc cần làm;

• Phân phối thời gian phù hợp cho từng công việc;

• Xây dựng và thực hiện kế hoạch chi tiêu trong gia đình;

2. Thảo luận cách thể hiện vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc tổ chức cuộc sống gia đình.

Gợi ý đáp án:

- Bản thân có thể thể hiện trách nhiệm bằng cách sắp xếp và bố trí thời gian một cách hợp lý, dành riêng cho gia đình. 

- Bản thân cần phải có kế hoạch tài chính cá nhân phù hợp, để đảm bảo sự ổn định và tiết kiệm trong chi tiêu gia đình. 

- Bản thân cần tham gia vào việc chia sẻ công việc gia đình cùng với các thành viên khác. 

3. Đóng vai xử lí các tình huống để thể hiện vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc tổ chức cuộc sống gia đình.

Tình huống 1: Bố mẹ T làm công việc chăn nuôi, trồng trọt. Năm nay, vì lí do sức khoẻ nên mẹ chỉ ở nhà và không hỗ trợ được bố trong công việc. Điều này đã ảnh hưởng đến thu nhập của gia đình. Vì vậy, bố mẹ phải cân đối lại những chi phí sinh hoạt trong gia đình. Nếu là T, em sẽ làm gì để thể hiện trách nhiệm của bản thân với gia đình?

Tình huống 2: Bố mẹ Y tập trung cho công việc và thường xuyên đi công tác. Gia đình Y ít khi sum họp đầy đủ. Em trai rất muốn cả nhà đi chơi cùng nhau. Nếu là Y, em sẽ làm gì để thực hiện mong muốn của em trai?

Gợi ý đáp án:

Tình huống 1:

Trong gia đình của em, bố mẹ đều làm việc vất vả trong lĩnh vực chăn nuôi và trồng trọt. Với tư cách là con cái, em cảm thấy có trách nhiệm phải đóng góp và hỗ trợ gia đình. Do đó, em đã đảm nhận một phần công việc trong gia đình, giúp bố với các công việc chăn nuôi và trồng trọt. 

Tình huống 2:

Trong gia đình em, bố mẹ thường xuyên bận rộn với công việc và ít khi có thời gian sum họp cùng nhau. Em trai của em rất mong muốn cả nhà có thể đi chơi cùng nhau, nhưng điều này thường khó xảy ra. 

4. Thực hiện một công việc để thể hiện vai trò, trách nhiệm của bản thân trong tổ chức cuộc sống gia đình và chia sẻ cảm xúc.

Gợi ý đáp án:

Em thường giữ gìn và sắp xếp không gian sinh hoạt chung trong gia đình. Việc này giúp tạo ra một môi trường sống sạch sẽ và gọn gàng. Thông qua công việc này, em cảm thấy mình đã đóng góp một phần nào đó vào việc tổ chức cuộc sống gia đình. 

Hoạt động 2: Tìm hiểu giá trị của gia đình đối với cá nhân, xã hội

1. Chỉ ra giá trị của gia đình đối với cá nhân và xã hội.

Gợi ý đáp án:

+ Gia đình có giá trị quan trọng đối với cá nhân bởi nó là một môi trường nuôi dưỡng nhân cách và định hình nhận thức, giá trị của mỗi thành viên trong gia đình.

+ Gia đình cung cấp động lực cho sự phấn đấu của cá nhân bằng cách hỗ trợ, khích lệ và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển cá nhân.

2. Nhận diện giá trị của gia đình trong các trường hợp. 

Trường hợp 1 

Cuối tuần, gia đình N thường ngồi cùng nhau chia sẻ những việc làm được và chưa làm được để các thành viên thấu hiểu và hỗ trợ nhau. 

Trường hợp 2 

Năm nay, để tạo bất ngờ cho bố mẹ trong kỉ niệm ngày cưới, hai anh em V đã trang trí nhà cửa rất đẹp và chuẩn bị bữa tiệc nhỏ có đầy đủ hoa quả, bánh kem,... Khi vừa về đến nhà, nhìn thấy khung cảnh phòng khách, bố mẹ rất cảm động.

Gợi ý đáp án:

- Trong trường hợp 1, gia đình N thường ngồi cùng nhau cuối tuần để chia sẻ những trải nghiệm và cảm xúc của mỗi thành viên

- Trong trường hợp 2, hai anh em V đã tổ chức một bữa tiệc nhỏ và trang trí nhà cửa để tạo bất ngờ cho bố mẹ trong kỉ niệm ngày cưới.  

3. Xác định những việc làm để xây dựng giá trị của gia đình.

Gợi ý đáp án:

• Chăm chỉ học tập, lễ phép với người thân, 

• Thường xuyên thăm hỏi, chăm sóc người thân; 

• Cởi mở, chia sẻ cảm xúc của bản thân với các thành viên trong gia đình; 

Hoạt động 3: Thể hiện sự chăm sóc chu đáo đến các thành viên trong gia đình

1. Thảo luận cách chăm sóc chu đáo đến các thành viên trong gia đình.

Gợi ý đáp án:

- Quan tâm, chia sẻ với người thân để hiểu được nhu cầu và mong muốn của họ;

- Tự giác thực hiện những việc làm giúp đỡ người thân;

2. Đóng vai thể hiện sự chăm sóc chu đáo đến các thành viên trong gia đình qua các tình huống.

Tình huống 1

Tháng trước, bố Q bị tai nạn nên việc sinh hoạt và đi lại gặp rất nhiều khó khăn. Công việc của mẹ Q rất bận. Nếu là Q, em sẽ làm gì?

Tình huống 2

Mỗi ngày, khi C đón em gái đi học về, em thường vui vẻ và chia sẻ những câu chuyện trên lớp. Nhưng hôm nay, C thấy em không nói gì và trông gương mặt rất buồn. Về đến nhà, em lặng lẽ đi thẳng vào phòng, đóng cửa lại. Nếu là C, em sẽ làm gì?

Gợi ý đáp án:

Tình huống 1: 

Nếu là em, em sẽ bắt đầu bằng việc thăm hỏi để hiểu rõ tình hình của bố và biết những gì bố cần hỗ trợ, giúp đỡ. Sau đó, em sẽ cố gắng chia sẻ trách nhiệm với mẹ trong việc chăm sóc bố

Tình huống 2: 

Nếu là em, em sẽ tiến gần đến em gái và nhanh chóng hỏi thăm để hiểu nguyên nhân của tâm trạng buồn của em. 

3. Thực hiện những việc làm phù hợp để chăm sóc chu đáo đến các thành viên trong gia đình của em và chia sẻ cảm xúc.

Gợi ý đáp án:

+ Dành thời gian thăm hỏi, tương tác và chia sẻ với các thành viên trong gia đình hàng ngày.

+ Hỗ trợ các công việc nhà cửa như dọn dẹp, nấu nướng, hoặc đi mua sắm khi cần thiết.

+ Chia sẻ cảm xúc của mình với gia đình để tạo ra một môi trường giao tiếp mở cửa và ấm áp.

Hoạt động 4: Thể hiện sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề nảy sinh trong gia đình

1. Xác định những vấn đề có thể nảy sinh trong gia đình.

Gợi ý đáp án:

• Thiếu niềm tin giữa các thành viên trong gia đình;

• Thiếu trách nhiệm đối với gia đình;

• Xung khắc giữa bố mẹ và con cái, giữa người lớn với nhau,...

2. Thảo luận các cách thể hiện sự chủ động giải quyết vấn đề nảy sinh trong gia đình.

Gợi ý đáp án:

• Phân tích vấn đề nảy sinh trong gia đình để tìm ra nguyên nhân;

• Tìm cách giải quyết những vấn đề nảy sinh trong gia đình;

• Nói ra những mong muốn của bản thân có liên quan đến vấn đề nảy sinh; 

• Thống nhất cách để giải quyết vấn đề,

3. Chủ động tham gia giải quyết một số vấn đề này sinh trong gia đình ở các tình huống.

Tình huống 1 

Buổi tối, cả nhà đang ngồi ở bàn uống nước, mẹ nhắc nhở: “Việc lạm dụng mạng xã hội đã tạo ra khoảng cách vô hình trong gia đình và hạn chế sự chăm sóc, quan tâm lẫn nhau giữa các thành viên". Nghe thấy vậy, chị gái N đang sử dụng mạng xã hội thì dừng lại đôi chút nhìn cả nhà, sau đó lại tiếp tục chăm chú vào điện thoại. N ngồi cạnh và nhìn thấy mẹ đang rất tức giận. Nếu là N, em sẽ giải quyết vấn đề này như thế nào?

Tình huống 2 

Em trai của M chuẩn bị vào lớp 10. Bố mẹ định hướng em trai tập trung học nhóm môn Khoa học tự nhiên. Tuy nhiên, em trai lại có năng khiếu về nghệ thuật nên phản ứng với định hướng của bố mẹ. Bố mẹ tỏ ra không hài lòng, còn em trai thì không vui trong những ngày sau đó. Nếu là M, em sẽ tham gia giải quyết vấn đề này như thế nào?

Gợi ý đáp án:

Tình huống 1:

Nếu là N, em sẽ bắt đầu bằng việc lắng nghe và hiểu quan điểm của mẹ. Sau đó, em sẽ tìm cách thể hiện sự tôn trọng đối với ý kiến của mẹ bằng cách đề xuất một thỏa thuận hoặc cam kết để giảm thời gian sử dụng mạng xã hội và thay thế bằng thời gian chất lượng với gia đình. 

Tình huống 2:

Nếu là M, em sẽ bắt đầu bằng việc lắng nghe và hiểu quan điểm của cả bố mẹ và em trai. Sau đó, em sẽ cố gắng thảo luận một cách trung thực và tôn trọng về năng khiếu và sở thích của em trai, cùng với những mối quan tâm về tương lai của em trai trong lĩnh vực nghệ thuật. 

4. Chia sẻ những hành vi, việc làm và cảm xúc của em khi thể hiện được sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề nảy sinh trong gia đình.

Gợi ý đáp án:

Khi tham gia vào một cuộc tranh luận tại lớp, em cảm thấy rất căng thẳng và lo lắng. Vì thế em đã thực hiện các kỹ thuật hít thở sâu để giữ cho tinh thần minh mẫn và điều chỉnh cảm xúc của mình. Kết quả là khi đến lượt em phát biểu, em đã truyền đạt ý kiến một cách tự tin và rõ ràng mà không bị ảnh hưởng bởi cảm xúc tiêu cực.

Hoạt động 5: Chỉ tiêu hợp lí trong sinh hoạt gia đình

1. Chỉ ra các khoản cần chi tiêu trong sinh hoạt gia đình.

Gợi ý đáp án:

• Ăn uống, may mặc, điện nước,...

• Học tập, đi lại

• Bảo vệ sức khoẻ, bảo hiểm

2. Phân tích chi phí sinh hoạt trong gia đình có thể ảnh hưởng bởi thu nhập thực tế, quyết định chi tiêu và lối sống trong các tình huống.

Tình huống 1

Nguồn thu nhập của gia đình A chủ yếu là tiền lương của bố mẹ và lợi nhuận từ xưởng sản xuất đồ gốm. Hằng tháng, ngoài các chi phí thiết yếu, bố mẹ A dành một khoản để đóng bảo hiểm sức khoẻ, tích luỹ cho tương lai và đi du lịch mỗi năm khoảng hai lần. Khoản tiền tiêu vặt bố mẹ cho cũng đủ để A có thể mua một số món đồ mình thích. Năm nay, doanh thu xưởng sản xuất đồ gốm giảm nhiều so với năm trước. Do vậy, bố mẹ A đã hạn chế những khoản chi không cần thiết, cân nhắc về việc đi du lịch của cả nhà để đảm bảo chi phí thiết yếu trong gia đình. Bản thân A cũng cần điều chỉnh việc chỉ tiêu cá nhân và tiết kiệm hơn.

Tình huống 2

Ngoài tiền lương hàng tháng gia đình T không có nguồn thu nhập nào khác nên chi tiêu trong gia đình được bố mẹ T cân nhắc rất cẩn thận. Tuy nhiên, bố mẹ vẫn cho T một khoản tiền để chi tiêu. Nhưng T chưa biết cách chi tiêu hợp lí nên khi cần mua một số đồ dùng học tập, T lại xin bố mẹ. Mẹ đã thể hiện sự lo lắng, vì khoản thu nhập không cung cấp đủ nhu cầu thiết yếu của con cái và sinh hoạt trong gia đình.

Gợi ý đáp án:

Tình huống 1

Gia đình A có nguồn thu nhập đa dạng từ tiền lương và lợi nhuận kinh doanh. Tuy nhiên, doanh thu kinh doanh giảm sút đã khiến bố mẹ A phải điều chỉnh lại chi tiêu và hạn chế các khoản chi không cần thiết

Tình huống 2

Gia đình T chỉ có nguồn thu nhập từ tiền lương hàng tháng, làm cho việc quản lý chi tiêu trở nên khó khăn. 

3. Thảo luận về sự ảnh hưởng của thu nhập thực tế, quyết định chi tiêu và lối sống đến chi phí sinh hoạt trong gia đình em.

Gợi ý đáp án:

• Thu nhập thực tế của gia đình: Các nguồn thu, tổng thu nhập

• Chi tiêu: Quyết định chi tiêu có kế hoạch hoặc không có kế hoạch

Hoạt động 6: Lập và thực hiện kế hoạch phát triển tài chính cho bản thân trong điều kiện phù hợp

1. Xác định những việc làm giúp phát triển tài chính cho bản thân.

Gợi ý đáp án:

• Viết bài cho các trang mạng:

• Tham gia hoạt động lao động trong gia đình;

• Bán hàng trực tuyến;

2. Lập kế hoạch phát triển tài chính cá nhân cho bản thân trong điều kiện phù hợp.

Gợi ý đáp án:

3. Thực hiện kế hoạch và chia sẻ kết quả

Gợi ý đáp án:

1. Xác định những việc làm giúp phát triển tài chính cho bản thân.