BÀI 9. DI TRUYỀN GENE NGOÀI NHÂN

Mở đầu: Phân tử DNA được tìm thấy ở đâu trong tế bào nhân thực? Các tính trạng do gene trong ti thể hoặc lục lạp di truyền như thế nào?

Giải rút gọn:

• Phân tử DNA được tìm thấy ở trong nhân, ti thể và lục lạp.

• Các tính trạng do gene trong ti thể hoặc lục lạp di truyền theo dòng mẹ.

I. THÍ NGHIỆM CỦA CORRENS VÀ SỰ TỒN TẠI GENE NGOÀI NHÂN

Câu 1: Quan sát hình 9.1 và mô tả kết quả các phép lai thuận và nghịch ở cây hoa phấn.

Giải rút gọn:

Kết quả là đời con có kiểu hình giống mẹ.

II. ĐẶC ĐIỂM DI TRUYỀN GENE NGOÀI NHÂN VÀ ỨNG DỤNG

Câu 1: Quan sát hình 9.2 và giải thích cơ sở tế bào học của sự di truyền gene ngoài nhân trong thí nghiệm của Correns.

Giải rút gọn:

Phân tử DNA lục lạp mang gene mã hóa protein sinh tổng hợp diệp lục nên lá cây có màu xanh, gene này đột biến sẽ khiến lá có đốm trắng hoặc màu trắng. Trong tế bào có nhiều lục lạp, DNA trong mỗi lục lạp có thể mang gene đột biến hoặc không. Quá trình giảm phân phân chia không đồng đều tế bào chất chứa các lục lạp cho các tế bào trứng khác nhau.

Câu 2: Tại sao kết quả phép lai thuận và phép lai nghịch trong hiện tượng di truyền ngoài nhân không giống nhau?

Giải rút gọn:

Vì di truyền ngoài nhân thì đời con luôn có kiểu hình giống hệt đời mẹ.

Luyện tập: Cây ngọc ngân (Dieffenbachia picta) có lá đốm xanh trắng. Khi các lá mới tạo thành, có thể quan sát thấy lá có màu xanh. Hãy giải thích hiện tượng này biết rằng gene lục lạp mã hoá enzyme sinh tổng hợp diệp lục.

Giải rút gọn:

Lá mới có màu xanh vì enzyme sinh tổng hợp diệp lục chưa được tổng hợp đầy đủ.

Câu 3: Nhà nghiên cứu có thể sử dụng dòng bất thụ đực tế bào chất như thế nào để nâng cao hiệu quả của quá trình chọn tạo giống ngô lai?

Giải rút gọn:

Trong công tác lai tạo giống lúa, ngô ở nhiều nước trên thế giới, dòng bất thụ đực tế bào chất được sử dụng làm dòng mẹ vì giúp giảm công sức khử hạt phân khi thực hiện lai giống.

Vận dụng: Một cặp vợ chồng mong muốn có con nhưng người vợ mắc bệnh di truyền do mang gene ti thể đột biến. Họ quyết định sinh con nhờ phương pháp thụ tinh nhân tạo sau khi chuyển nhân từ tế bào trứng của người mẹ sang tế bào trứng (đã loại bỏ nhân) của người hiến tặng. Em bé sinh ra có mang gene đột biến ti thể của người mẹ không? Gene mã hoá cytochrome oxidase c I (COI) là gene ti thể được ứng dụng trong xác định quan hệ di truyền. Có thể so sánh mức độ tương đồng của gene COI giữa em bé và mẹ để xác định quan hệ huyết thống giữa họ được không? Giải thích.

Giải rút gọn:

• Em bé sinh ra không mang gene đột biến ti thể của người mẹ.

• Có thể so sánh mức độ tương đồng của gene COI giữa em bé và mẹ để xác định quan hệ huyết thống giữa họ. Do gene COI là gene ti thể, chỉ được di truyền từ mẹ sang con.