BÀI 16. QUAN NIỆM CỦA DARWIN VỀ CHỌN LỌC TỰ NHIÊN VÀ HÌNH THÀNH LOÀI

Mở đầu: Trong hành trình thám hiểm vòng quanh thế giới trên tàu Beagle, Darwin đã thu thập được tư liệu khổng lồ, từ đó ông đã đưa ra quan niệm về chọn lọc tự nhiên và hình thành loài. Theo em, những tư liệu đó là gì và được ông sử dụng như thế nào để khẳng định quan niệm của mình?

Giải rút gọn:

• Tư liệu: sự khác biệt giữa các cá thể cùng loài và sự xuất hiện của biến dị di truyền.

• Từ đó, Darwin đưa ra giả thuyết: các sinh vật cạnh tranh nhau để tồn tại, cá thể có biến dị thích nghi với môi trường sống sẽ có khả năng sống sót và sinh sản cao hơn.

I. QUAN SÁT CỦA DARWIN

Câu 1: Hãy dự đoán hệ quả khi tất cả các cá thể của một quần thể được sinh ra đều sống sót và sinh sản theo tiềm năng sinh sản.

Giải rút gọn:

Dự đoán: số lượng cá thể của quần thể tăng mạnh, nguồn sống không đủ dẫn đến cạnh tranh gay gắt, từ đó làm giảm số lượng cá thể.

II. GIẢ THUYẾT CỦA DARWIN

Câu 1: Đấu tranh sinh tồn là gì?

Giải rút gọn:

Đấu tranh sinh tồn là sự cạnh tranh nguồn sống giữa các sinh vật.

III. KIỂM CHỨNG GIẢ THUYẾT

Câu 1: Quan sát hình 16.1, cho biết chọn lọc nhân tạo và động lực của chọn lọc nhân tạo là gì?

Giải rút gọn:

• Chọn lọc nhân tạo là quá trình con người lựa chọn và giữ lại những cá thể có đặc điểm mong muốn phù hợp với nhu cầu của con người.

• Động lực: nhu cầu của con người.

Luyện tập: Lấy thêm ví dụ về sự hình thành một số giống giống cây trồng, vật nuôi nhờ chọn lọc nhân tạo.

Giải rút gọn:

Ví dụ: sự hình thành nhiều giống cải khác nhau từ cây cải dại.

Câu 2: Quan sát hình 16.3 và cho biết mối liên hệ giữa hình dạng mỏ của các loài chim sẻ với dạng thức ăn của chúng.

Giải rút gọn:

Các loài chim có kích thước và hình dạng mỏ khác nhau, thích nghi với loại thức ăn khác nhau.

Luyện tập: Lấy ví dụ một số loài được hình thành từ một tổ tiên chung.

Giải rút gọn:

Ví dụ: các giống chó hiện tại đều có chung tổ tiên là chó sói.

Luyện tập: Quan sát hình 16.4, mô tả phương pháp Darwin xây dựng học thuyết về chọn lọc tự nhiên và hình thành loài.

Giải rút gọn:

Phương pháp: Quan sát → Hình thành giả thuyết → Kiểm chứng giả thuyết và kết luận học thuyết tiến hóa.

Vận dụng: Quan sát hình 16.5, giải thích sự hình thành các chủng vi khuẩn kháng kháng sinh theo học thuyết tiến hóa của Darwin.

Giải rút gọn:

Quần thể ban đầu có cả vi khuẩn bình thường và vi khuẩn kháng kháng sinh, khi có kháng sinh, các vi khuẩn bình thường sẽ bị tiêu diệt, vi khuẩn kháng kháng sinh tồn tại, chúng tiếp tục sinh sản và phát triển tạo nên quần thể vi khuẩn kháng kháng sinh mới.