BÀI 16. QUAN NIỆM CỦA DARWIN VỀ CHỌN LỌC TỰ NHIÊN VÀ HÌNH THÀNH LOÀI

Mở đầu: Trong hành trình thám hiểm vòng quanh thế giới trên tàu Beagle, Darwin đã thu thập được tư liệu khổng lồ, từ đó ông đã đưa ra quan niệm về chọn lọc tự nhiên và hình thành loài. Theo em, những tư liệu đó là gì và được ông sử dụng như thế nào để khẳng định quan niệm của mình?

Đáp án chuẩn:

- Tư liệu đó là sự khác biệt giữa các cá thể cùng loài và sự hiện diện của biến dị di truyền.

- Darwin dựa trên đó để đưa ra giả thuyết rằng các sinh vật cạnh tranh nhau để tồn tại, và các cá thể có biến dị thích nghi với môi trường sống sẽ có khả năng sống sót và sinh sản cao hơn.

I. QUAN SÁT CỦA DARWIN

Câu 1: Hãy dự đoán hệ quả khi tất cả các cá thể của một quần thể được sinh ra đều sống sót và sinh sản theo tiềm năng sinh sản.

Đáp án chuẩn:

Khi tất cả cá thể trong một quần thể sống sót và sinh sản theo tiềm năng, số lượng cá thể trong quần thể sẽ tăng đột biến. Sự cạnh tranh gay gắt xảy ra khi nguồn tài nguyên không đủ để cung cấp cho tất cả các cá thể, dẫn đến giảm số lượng cá thể trong quần thể.

II. GIẢ THUYẾT CỦA DARWIN

Câu 1: Đấu tranh sinh tồn là gì?

Đáp án chuẩn:

Đấu tranh sinh tồn là sự cạnh tranh nguồn sống giữa các sinh vật.

III. KIỂM CHỨNG GIẢ THUYẾT

Câu 1: Quan sát hình 16.1, cho biết chọn lọc nhân tạo và động lực của chọn lọc nhân tạo là gì?

Đáp án chuẩn:

- Chọn lọc nhân tạo là quá trình con người chủ động lựa chọn và giữ lại những cá thể có đặc điểm mong muốn phù hợp với nhu cầu của con người.

- Động lực của chọn lọc nhân tạo là nhu cầu của con người.

Luyện tập: Lấy thêm ví dụ về sự hình thành một số giống giống cây trồng, vật nuôi nhờ chọn lọc nhân tạo.

Đáp án chuẩn:

- Nhiều giống cải được phát triển từ cải dại, và nhiều giống bồ câu khác nhau được chọn lọc từ bồ câu núi.

Câu 2: Quan sát hình 16.3 và cho biết mối liên hệ giữa hình dạng mỏ của các loài chim sẻ với dạng thức ăn của chúng.

Đáp án chuẩn:

Các loài chim có kích thước và hình dạng mỏ khác nhau, phù hợp với loại thức ăn khác nhau.

Luyện tập: Lấy ví dụ một số loài được hình thành từ một tổ tiên chung.

Đáp án chuẩn:

- Các giống chó hiện tại đều có chung tổ tiên là chó sói.

Luyện tập: Quan sát hình 16.4, mô tả phương pháp Darwin xây dựng học thuyết về chọn lọc tự nhiên và hình thành loài.

Đáp án chuẩn:

- Quan sát → Hình thành giả thuyết → Kiểm chứng giả thuyết và kết luận học thuyết tiến hóa.

Vận dụng: Quan sát hình 16.5, giải thích sự hình thành các chủng vi khuẩn kháng kháng sinh theo học thuyết tiến hóa của Darwin.

Đáp án chuẩn:

Trong quần thể ban đầu, vi khuẩn bình thường và vi khuẩn kháng kháng sinh đồng tồn tại. Khi sử dụng kháng sinh, vi khuẩn bình thường bị tiêu diệt, chỉ còn lại vi khuẩn kháng kháng sinh có khả năng sống sót. Chúng tiếp tục sinh sản và phát triển nhanh chóng, tạo thành một quần thể mới gồm các vi khuẩn kháng kháng sinh.