BÀI 19. SỰ PHÁT SINH, PHÁT TRIỂN SỰ SỐNG TRÊN TRÁI ĐẤT VÀ HÌNH THÀNH LOÀI

NGƯỜI

Mở đầu: Sự sống trên Trái Đất hình thành và phát triển như thế nào? Loài người hiện đại (Homo sapiens) trải qua các giai đoạn tiến hóa nào từ tổ tiên chung thuộc bộ Linh trưởng (Primates)? 

Đáp án chuẩn:

- Sự sống trên Trái Đất qua ba giai đoạn: tiến hóa hóa học, tiến hóa tiền sinh học, và tiến hóa sinh học.

- Tiến hóa của loài người hiện đại từ loài vượn hình người (Dryopithecus) đến người hiện đại (Homo sapiens) đi qua các giai đoạn: loài vượn người (Australopithecus), Homo habilis, Homo erectus, Homo neanderthalensis.

I. QUÁ TRÌNH PHÁT SINH SỰ SỐNG TRÊN TRÁI ĐẤT

Câu 1: Quan sát hình 19.1 và mô tả tóm tắt về các giai đoạn phát sinh sự sống trên Trái Đất.

Đáp án chuẩn:

- Tiến hóa hóa học: Hình thành các đại phân tử hữu cơ.

- Tiến hóa tiền sinh học: Hình thành tế bào nguyên thủy và dạng sống đơn bào đầu tiên.

- Tiến hóa sinh học: Từ các dạng sống đơn bào, tiến hóa liên tục hình thành các sinh vật hiện đại trong sinh giới ngày nay.

Luyện tập: Thuyết tiến hoá về nguồn gốc sự sống khẳng định rằng: sự sống đầu tiên xuất hiện ở môi trường nước mà không phải ở cạn. Nêu luận điểm để giải thích nhận định này.

Đáp án chuẩn:

Khoảng 3,5 - 4 tỉ năm trước, Trái Đất nóng và khí quyển không có oxy. Dưới tác động của tia bức xạ và sự phóng điện, các hợp chất hữu cơ phức tạp hình thành từ các phân tử đơn giản trong khí quyển. Những hợp chất này rơi xuống đại dương và tiếp tục phát triển thành các đại phân tử, khởi đầu cho sự sống trên Trái Đất.

II. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN SINH VẬT QUA CÁC ĐẠI ĐỊA CHẤT

Câu 1: Quan sát hình 19.2, nêu một số biến cố lớn thể hiện sự phát sinh và phát triển của sinh vật qua các đại địa chất. 

Đáp án chuẩn:

- Sự sống xuất hiện, các sự kiện đại tuyệt chủng.

III. CÁC GIAI ĐOẠN CHÍNH TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI

Câu 1: Quá trình tiến hoá hình thành loài người hiện đại đã trải qua các giai đoạn nào?

Đáp án chuẩn:

Loài người hiện đại tiến hóa từ vượn người (Australopithecus) qua các giai đoạn trung gian. Người khéo léo (Homo habilis), xuất hiện khoảng 2,5 triệu năm trước, là loài sớm nhất trong chi Homo. Người đứng thẳng xuất hiện khoảng 1,9 triệu năm trước và tồn tại khoảng 1,8 triệu năm sau, thuộc kỉ Đệ tứ và biết sử dụng lửa. Khoảng 60,000 năm trước, Homo sapiens di cư từ châu Phi và trở thành người hiện đại ngày nay.

Luyện tập: Em hãy vẽ sơ đồ tóm tắt và mô tả các giai đoạn tiến hoá phát sinh loài người.

Đáp án chuẩn:

Loài vượn hình người (Dryopithecus) → loài vượn người (Australopithecus) → người khéo léo (Homo habilis) → người đứng thẳng (Homo erectus) → người cận đại (Homo neanderthalensis) → người hiện đại (Homo sapiens).

Vận dụng: Hãy sưu tầm tài liệu (tranh ảnh, thông tin khác từ bài báo khoa học, sách) minh hoạ lịch sử phát sinh, phát triển của sinh giới.

Đáp án chuẩn:

Tài liệu minh hoạ lịch sử phát sinh, phát triển của sinh giới: