BÀI 12. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG GIA ĐÌNH

Mở đầu

Em hãy đọc và cho biết người xưa muốn khuyên chúng ta điều gì qua các câu ca dao dưới đây:

1.    Công cha như núi ngất trời,

Nghĩa mẹ như nước ngời ngời biển Đông.

     Núi cao biển rộng mênh mông

Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!

2.    Anh em nào phải người xa

Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân

       Yêu nhau như thể tay chân

Anh em hòa thuận hai thân vui vầy.

Giải rút gọn:

1. Ý nghĩa: Bài ca dao đã ca ngợi công lao to lớn của đấng sinh thành - cha mẹ, đồng thời răn dạy con người phải biết ghi nhớ và báo đáp công ơn ấy.

2. Ý nghĩa: Bài ca răn dạy ý nghĩa, sâu sắc về tình thân. 

Khám phá

1. Em hãy đọc thông tin sau và Giải rút gọn câu hỏi.

(Trang 61 sgk)

Câu hỏi: Gia đình là gì? Gia đình được hình thành từ những quan hệ nào?

Giải rút gọn:

Gia đình là: gia đình là tế bào của xã hội, là một tổ chức thu nhỏ của xã hội, nơi có nhiều thế hệ cùng chung sống.

Gia đình được hình thành từ những quan hệ như: quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc do quan hệ nuôi dưỡng.

2. Em hãy đọc trường hợp sau và Giải rút gọn câu hỏi.

(Trang 62 SGK)

Câu hỏi: Em có cảm xúc như thế nào khi đọc câu chuyện trên? Theo em, gia đình có vai trò như thế nào?

Giải rút gọn:

Cảm xúc của em khi đọc câu chuyện trên: Em cảm thấy xúc động khi thấy tình cảnh của gia đình T.

Theo em, gia đình có vai trò: mang lại cho chúng ta các giá trị hạnh phúc, sự hài hòa trong đời sống, là điểm tựa vững chắc để chúng ta phấn đấu vươn lên trong cuộc sống, …

3. Em hãy đọc các thông tin sau và thực hiện yêu cầu.

(Trang 62, 63 SGK)

Câu hỏi: Thiết kế sơ đồ tư duy về quyền và nghĩa vụ của các thành viên trong gia đình theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014

Giải rút gọn:

4. Em hãy đọc các trường hợp sau và Giải rút gọn câu hỏi.

(Trang 64 SGK)

Câu hỏi: 

Trường hợp 1: T đã thực hiện nghĩa vụ của mình như thế nào đối với ông, bà? Đâu là những biểu hiện tốt hoặc chưa tốt trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ trong gia đình của bạn bè, người thân mà em biết?

Trường hợp 2: Theo em, con trai cụ M đã thực hiện tốt nghĩa vụ đối với mẹ của mình chưa? Vì sao? Em nên làm những việc gì để đảm bảo thực hiện tốt nghĩa vụ đối với ông bà, cha mẹ, anh chị em trong gia đình?

Giải rút gọn:

- Trường hợp 1:

+ T đã thực hiện nghĩa vụ của mình như sau: T dậy sớm chuẩn bị đồ ăn cho cả nhà, kết quả học tập của T tốt và khi nhận được phần thưởng T còn chia vui cùng ông bà và không cần nhận thêm quà từ ông bà.

- Biểu hiện tốt trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ trong gia đình của bạn bè, người thân: An thường xuyên phụ giúp mẹ dọn nhà, nấu cơm, Cuối tuần, cả gia đình Lan lại sang thăm ông bà.

- Biểu hiện không tốt: Mai không nghe lời bố mẹ, lười học, ham chơi và được bố mẹ nuông chiều.

- Trường hợp 2:

+ Con trai cụ M chưa thực hiện tốt nghĩa vụ đối với mẹ của mình vì cụ M đã già, cần sự quan tâm, động viên, trò chuyện với con của mình nhưng con trai và con dâu vẫn rất thờ ơ , không hỏi thăm trò chuyện, động viên.

+ Để đảm bảo thực hiện tốt nghĩa vụ đối với ông bà, cha mẹ, anh chị em trong gia đình, em cần: Có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn cha mẹ, ông bà Nghiêm cấm hành vi ngược đãi, xúc phạm ông bà, cha mẹ, ...

Luyện tập

Câu 1: Hãy kể lại những việc làm thể hiện sự quan tâm lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình em. 

Giải rút gọn:

• Em thường chơi cùng em gái của em khi mẹ bận nấu cơm cho cả nhà.

• Bố mẹ em luôn khuyến khích, ủng hộ em và em trai trong việc học, …

Câu 2: Em hãy đọc tình huống và Giải rút gọn câu hỏi.

(Trang 65, 66 sgk)

Tình huống 1: Gia đình đã đảm bảo thực hiện quyền của N chưa? N có thực hiện tốt bổn phận của mình không? Nếu là bạn của N, em sẽ góp ý với N như thế nào?

Tình huống 2: Cách xử sự của ông H có đúng với quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 không? Vì sao? Nếu ở vào trường hợp bị phân biệt đối xử như vậy, em sẽ xử sự như thế nào?

Giải rút gọn:

Tình huống 1:

• Gia đình đã đảm bảo thực hiện quyền của N, còn N không thực hiện tốt bổn phận của mình. 

• Nếu là bạn của N, em sẽ góp ý với N: Một người bạn mới quen trên mạng xã hội mình không biết được bạn ấy tốt hay xấu, bạn có thể bị người đó lừa hoặc gây nguy hiểm. 

Tình huống 2:

• Cách xử sự của ông H không đúng với quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014. 

• Nếu ở vào trường hợp bị phân biệt đối xử như vậy, em sẽ: trình bày với bố mẹ về sự tình, để gia đình cùng giải quyết và không có tình trạng này xảy ra nữa.

Vận dụng

Câu 1: Em hãy tự nhận xét về việc thực hiện nghĩa vụ của bản thân đối với gia đình. Sau đó, xây dựng kế hoạch thực hiện nghĩa vụ của mình đối với gia đình trong thời gian tới.

Giải rút gọn:

- Mục tiêu: Đạt được danh hiệu học sinh giỏi. 

- Những lời nói, việc làm cụ thể đối với từng thành viên trong gia đình:

Từ thứ 2 đến thứ 7: 

• Buổi sáng: đi học

• Buổi trưa: nghỉ ngơi

• Buổi chiều: chăm em phụ mẹ hoặc tham gia các hoạt động xã hội của trường

• Buổi tối: sum vầy cùng gia đình, sau đó ôn bài

Chủ nhật: thư giãn và ôn lại bài. 

- Thời gian thực hiện: Học kì 2

=> Đánh giá hiệu quả, điểm nào đạt, điểm nào chưa đạt, từ đó rút ra bài học.

Câu 2: Thiết kế một sản phẩm có nội dung về bổn phận của con cháu đối với bố mẹ, ông bà.

Giải rút gọn: