BÀI 12. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG GIA ĐÌNH

Mở đầu

Em hãy đọc và cho biết người xưa muốn khuyên chúng ta điều gì qua các câu ca dao dưới đây:

1.    Công cha như núi ngất trời,

Nghĩa mẹ như nước ngời ngời biển Đông.

     Núi cao biển rộng mênh mông

Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!

2.    Anh em nào phải người xa

Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân

       Yêu nhau như thể tay chân

Anh em hòa thuận hai thân vui vầy.

Đáp án chuẩn:

1. Bài ca dao tôn vinh công lao to lớn của cha mẹ và khuyến khích con cháu phải biết báo đáp công ơn ấy.

2. Bài ca răn dạy về ý nghĩa sâu sắc của tình thân trong gia đình, khuyến khích anh em hòa thuận và yêu thương nhau như người thân thật sự.

Khám phá

1. Em hãy đọc thông tin sau và Giải nhanh câu hỏi.

(Trang 61 sgk)

Câu hỏi: Gia đình là gì? Gia đình được hình thành từ những quan hệ nào?

Đáp án chuẩn:

- Gia đình là tổ chức cơ bản của xã hội, nơi gắn kết nhiều thế hệ cùng chung sống, được hình thành từ các quan hệ như hôn nhân, huyết thống hoặc quan hệ nuôi dưỡng.

2. Em hãy đọc trường hợp sau và Giải nhanh câu hỏi.

(Trang 62 SGK)

Câu hỏi: Em có cảm xúc như thế nào khi đọc câu chuyện trên? Theo em, gia đình có vai trò như thế nào?

Đáp án chuẩn:

* Cảm xúc của em khi đọc câu chuyện:

- Em cảm thấy xúc động khi thấy hoàn cảnh của gia đình T, đặc biệt là khi cả hai anh em đã mất cha mẹ trong đại dịch Covid.

* Vai trò của gia đình:

- Gia đình rất quan trọng, mang lại hạnh phúc và sự ổn định trong cuộc sống.

- Gia đình là điểm tựa giúp chúng ta vươn lên và phát triển.

3. Em hãy đọc các thông tin sau và thực hiện yêu cầu.

(Trang 62, 63 SGK)

Câu hỏi: Thiết kế sơ đồ tư duy về quyền và nghĩa vụ của các thành viên trong gia đình theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014

Đáp án chuẩn:

Em có thể vẽ sơ đồ theo gợi ý sau để dễ dàng ghi nhớ thông tin:

4. Em hãy đọc các trường hợp sau và Giải nhanh câu hỏi.

(Trang 64 SGK)

Câu hỏi: 

Trường hợp 1: T đã thực hiện nghĩa vụ của mình như thế nào đối với ông, bà? Đâu là những biểu hiện tốt hoặc chưa tốt trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ trong gia đình của bạn bè, người thân mà em biết?

Trường hợp 2: Theo em, con trai cụ M đã thực hiện tốt nghĩa vụ đối với mẹ của mình chưa? Vì sao? Em nên làm những việc gì để đảm bảo thực hiện tốt nghĩa vụ đối với ông bà, cha mẹ, anh chị em trong gia đình?

Đáp án chuẩn:

* Trường hợp 1:

Biểu hiện tốt: 

  - Thanh thường xuyên phụ giúp mẹ dọn nhà vào cuối tuần.

  - Hằng giúp mẹ buôn bán khi mẹ khó khăn.

  - Bố mẹ Quý chăm lo cho Quý trong việc học.

  - Bố của Quỳnh luôn trao đổi ý kiến với Quỳnh.

  - Gia đình Hòa thường thăm hỏi ông bà khi được nghỉ.

Biểu hiện không tốt: 

  - Minh vô cùng khá giả, không nghe lời bố mẹ.

  - Sang không được đi học piano vì không tập trung vào học.

  - Dũng luôn bắt nạt em mình.

*Trường hợp 2:

- Con trai của cụ M chưa thực hiện tốt nghĩa vụ đối với mẹ già.

- Để đảm bảo thực hiện tốt nghĩa vụ đối với gia đình, em cần:

  + Yêu quý, kính trọng và biết ơn cha mẹ, ông bà.

  + Chăm sóc nuôi dưỡng cha mẹ, ông bà khi họ già yếu, ốm đau.

  + Tránh các hành vi xúc phạm hoặc ngược đãi đối với cha mẹ, ông bà.

  + Thể hiện sự thương yêu và giúp đỡ anh chị em trong gia đình.

Luyện tập

Câu 1: Hãy kể lại những việc làm thể hiện sự quan tâm lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình em. 

Đáp án chuẩn:

- Em thường chơi cùng em gái của em khi mẹ bận nấu cơm cho cả nhà.

- Bố mẹ em luôn khuyến khích, ủng hộ em và em trai trong việc học.

- Cuối tuần khi rảnh, gia đình em thường đến thăm và trò chuyện cùng ông bà.

- Mỗi tối, gia đình em thường xuyên xum họp ngồi ăn cơm, chơi đùa rất vui vẻ.

Câu 2: Em hãy đọc tình huống và Giải nhanh câu hỏi.

(Trang 65, 66 sgk)

Tình huống 1: Gia đình đã đảm bảo thực hiện quyền của N chưa? N có thực hiện tốt bổn phận của mình không? Nếu là bạn của N, em sẽ góp ý với N như thế nào?

Tình huống 2: Cách xử sự của ông H có đúng với quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 không? Vì sao? Nếu ở vào trường hợp bị phân biệt đối xử như vậy, em sẽ xử sự như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Tình huống 1:

- Gia đình đã cấm N đi ra ngoài vì lo ngại bạn mới có thể gây nguy hiểm cho N. Điều này là hoàn toàn đúng đắn. Nếu là bạn của N, em sẽ nhắc nhở N rằng bạn mới quen trên mạng xã hội có thể không an toàn, và hãy tôn trọng quyết định của cha mẹ.

Tình huống 2:

- Ông H đã phân biệt đối xử giữa các con, vi phạm Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014. Nếu em gặp phân biệt đối xử như vậy, em sẽ trình bày với bố mẹ để gia đình cùng giải quyết và ngăn chặn tình trạng này xảy ra trong tương lai.

Vận dụng

Câu 1: Em hãy tự nhận xét về việc thực hiện nghĩa vụ của bản thân đối với gia đình. Sau đó, xây dựng kế hoạch thực hiện nghĩa vụ của mình đối với gia đình trong thời gian tới.

Đáp án chuẩn:

Gợi ý:

- Mục tiêu: Đạt được danh hiệu học sinh giỏi. 

- Những lời nói, việc làm cụ thể đối với từng thành viên trong gia đình:

Từ thứ 2 đến thứ 7: 

+ Buổi sáng: đi học

+ Buổi trưa: nghỉ ngơi

+ Buổi chiều: chăm em phụ mẹ hoặc tham gia các hoạt động xã hội của trường

+ Buổi tối: sum vầy cùng gia đình, sau đó ôn bài

Chủ nhật:

+ Buổi sáng: ôn lại các kiến thức đã học trong tuần qua

+ Buổi trưa: phụ mẹ dọn dẹp, nấu cơm, chăm em

+ Buổi chiều: cùng gia đình đi chơi ở công viên

+ Buổi tối: ôn bài, chuẩn bị bài cho tuần sau

- Thời gian thực hiện: Học kì 2

- Tiêu chí để đánh giá hiệu quả của kế hoạch

+ Điểm số từng môn

+ Điểm số các bài thi

+ Xin đánh giá của bố mẹ

=> Đánh giá hiệu quả, điểm nào đạt, điểm nào chưa đạt, từ đó rút ra bài học.

Câu 2: Thiết kế một sản phẩm có nội dung về bổn phận của con cháu đối với bố mẹ, ông bà.

Đáp án chuẩn:

Gợi ý: