CHƯƠNG 4 – VIỆT NAM TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991

BÀI 14 – XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ CHÍNH QUYỀN NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA ( TỪ THÁNG 9 – 1945 ĐẾN THÁNG 12 – 1946)

Câu 1: Ngay sau khi giành được độc lập, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã phải đối mặt với muôn vàn khó khăn “sơn hà nguy biến”. Trước tình thế đó, Chính phủ đã đề ra những chủ trương, biện pháp gì để xây dựng và củng cố chính quyền, giải quyết khó khăn, bảo vệ thành quả cách mạng?

Bài giải chi tiết:

- Để bảo vệ nền độc lập vừa giành được, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã có nhiều biện pháp tích cực, như:

+ Xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng

+ Giải quyết những khó khăn về kinh tế; văn hóa; giáo dục

+ Cứng rắn về nguyên tắc, mềm dẻo trong sách lược ngoại giao.

Câu 2: Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã có những biện pháp gì để xây dựng và củng cố chính quyền

Bài giải chi tiết:

- Những biện pháp gì để xây dựng và củng cố chính quyền:

+ Bầu cử Quốc hội, thành lập Chính phủ liên hiệp kháng chiến.

+ Bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp.

+ Củng cố khối đại đoàn kết toàn dân.

+ Kiện toàn bộ máy nhà nước; phát triển lực lượng vũ trang nhân dân.

+ Ban hành Hiến pháp.

+ Để tránh phải dối đầu với nhiều kẻ thù cùng một lúc, Chính phủ Việt Nam một mặt chủ trương tạm thời hoà hoàn, tránh xung đột với quân Trung Hoa Dân quốc, mặt khác kiên quyết làm thất bại âm mưu chia rẽ, phá hoại của chúng.

Câu 3: Chính phủ đã đề ra những khó khăn về kinh tế, văn hoá, giáo dục

Bài giải chi tiết:

- Giải quyết nạn đói:

+ Chính phủ thực hiện những biện pháp trước mắt như: lập các hũ gạo cứu đói; kêu gọi “nhường cơm sẻ áo”, tổ chức “ngày đồng tâm”; nghiêm trị những kẻ đầu cơ tích trữ lúa gạo; đề ra biện pháp điều hoà thị trường lúa gạo giữa các địa phương.

+ Để giải quyết tận gốc nạn đói và phục hồi nền nông nghiệp, Chính phủ vận động toàn dân tăng gia sản xuất.

- Giải quyết khó khăn về tài chính:

+ Để khắc phục tình trạng ngân khố quốc gia trống rỗng, Chính phủ phát động xây dựng “Quỹ độc lập” và phong trào “Tuần lễ vàng”.

+ Tháng 11-1946, tiền Việt Nam được phép lưu hành trong cả nước nhằm xây dựng nền tài chính độc lập.

- Giải quyết khó khăn về văn hóa – giáo dục:

+ Để xoá nạn mù chữ, ngày 8-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh kí Sắc lệnh thành lập Nha Bình dân học vụ, kêu gọi toàn dân tham gia xoá nạn mù chữ.

+ Các trường phổ thông và đại học được khai giảng. Nội dung và phương pháp giáo dục được đổi mới theo tinh thần dân tộc, dân chủ.

+ Nhà nước vận động toàn dân xây dựng đời sống văn hoá mới. Công tác y tế, vệ sinh phòng bệnh được tăng cường.

+ Báo chí cách mạng được quan tâm, phát triển.

Câu 4: Đọc tư liệu 14.2, hãy cho biết theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhiệm vụ quan trọng nhất của nhà nước sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là gì?

Bài giải chi tiết:

Đoạn tư liệu 14.2 cho biết: theo quan điểm của chủ tịch Hồ Chí Minh, một trong những nhiệm vụ quan trọng của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa sau Cách mạng tháng Tám (1945) là: làm cho nhân dân có cái ăn, cái mặc và có chỗ ở - tức là giải quyết các khó khăn về kinh tế, qua đó để ổn định đời sống của nhân dân.

Câu 5: Hãy trình bày những nét chính về cuộc khủng chiến chống thực dân Pháp trở lại xâm lược của nhân dân Nam Bộ. Tinh thần chống Pháp của nhân dân Nam Bộ được thể hiện như thế nào qua tư liệu 14.7?

Bài giải chi tiết:

- Bối cảnh:

+ Ngày 2-9-1945, quân Pháp đã có những hành động gây hấn ngay trong ngày nhân dân Sài Gòn-Chợ Lớn tổ chức mít tinh chào mừng ngày Độc lập.

+ Được sự giúp đỡ của quân Anh, đêm 22 và rạng sáng 23-9-1945, thực dân Pháp đánh úp trụ sở Uỷ ban hành chính Nam Bộ và cơ quan tự vệ thành phố Sài Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam lần thứ hai.

=> Trước tình hình đó, sáng 23-9-1945, cơ quan kháng chiến ở Nam Bộ đã thống nhất ra Lời kêu gọi đồng bào cầm vũ khí đánh đuổi quân xâm lược.

- Diễn biến chính:

+ Ngay từ đêm 23-9, nhân dân Sài Gòn-Chợ Lớn đã tích cực đấu tranh chống quân Pháp dưới nhiều hình thức.

+ Đến tháng 10-1945, thực dân Pháp với sự hỗ trợ của quân Anh và quân tiếp viện mới phá được vòng vây ở Sài Gòn, Chợ Lớn để đánh chiếm các tỉnh Nam Bộ, Nam Trung Bộ.

- Kết quả: Cuộc chiến đấu ở Nam Bộ đã làm cho quân Pháp bị giam chân tại đây trong nhiều tháng

- Tư liệu 14.7 cho thấy:

+ Tinh thần chiến đấu bất khuất, kiên cường của nhân dân Nam Bộ trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược trở lại.

+ Toàn dân tộc Việt Nam luôn đoàn kết một lòng và quyết tâm cùng với nhân dân Nam Bộ bảo vệ nền độc lập, thống nhất của Tổ quốc.

Câu 6: Chính phủ nước Việt Nam đã chủ động đối phó với âm mưu xâm lược của thực dân Pháp và Trung Hoa Dân quốc như thế nào?

Bài giải chi tiết:

- Đến đầu năm 1946, thực dân Pháp tìm cách kéo quân ra miền Bắc, mở rộng cuộc chiến tranh xâm lược. Ngày 28-2-1946, Hiệp ước Hoa-Pháp được kí kết. Pháp đưa quân ra miền Bắc thay thế quân Trung Hoa Dân quốc làm nhiệm vụ giải giáp quân đội Nhật.

- Trước tình hình đó, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã thực hiện sách lược “hoà để tiến”, nhân nhượng có nguyên tắc bằng việc đàm phán, kí kết Hiệp định Sơ bộ 6-3 và Tạm ước 14-9. Các văn bản trên thể hiện lập trường hoà bình, hữu nghị với Pháp và đầy quân Trung Hoa Dân quốc về nước.

Câu 7: Hãy lập sơ đồ dòng thời gian về sự kiện chính của thời kì lịch sử từ tháng 9-1945 đến tháng 12-1946.

Bài giải chi tiết:

(*) Sơ đồ tham khảo

Câu 8: Hãy hoàn thành bảng thống kê các khó khăn của nước Việt Nam sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, biện pháp giải quyết khó khăn của Chính phủ và kết quả đạt được theo mẫu dưới đây:

Bài giải chi tiết:

Câu 9: Qua câu nói của Bác Hồ: “Một dân tộc đốt là một dân tộc yếu”, em có suy nghĩ gì về vai trò của học sinh đối với công cuộc xây dựng đất nước hiện nay?

Bài giải chi tiết:

(*) Tham khảo: Những hành động cụ thể mà học sinh có thể thực hiện để góp phần vào xây dựng đất nước:

+ Chăm chỉ, sáng tạo trong học tập và lao động sản xuất; có mục đích, động cơ học tập, làm việc và lý tưởng sống đúng đắn.

+ Quan tâm đến đời sống chính trị- xã hội của địa phương, đất nước.

+ Thực hiện tốt mọi chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước; đồng thời vận động mọi người xung quanh cùng thực hiện đúng các quy định của pháp luật.

+ Tích cực rèn luyện đạo đức, tác phong; lối sống trong sáng, lành mạnh, tránh xa các tệ nạn xã hội; biết đấu tranh chống các biểu hiện của lối sống lai căng, thực dụng, xa rời các giá trị văn hoá - đạo đức truyền thống của dân tộc.

+ Tích cực tham gia góp phần xây dựng quê hương bằng những việc làm thiết thực, phù hợp khả năng như: tham gia bảo vệ môi trường; phòng chống tệ nạn xã hội; tham gia các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, hoạt động thiện nguyện, …

+ Phê phán, đấu tranh với những hành vi đi ngược lại lợi ích quốc gia, dân tộc.