CHƯƠNG 3 – THẾ GIỚI TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991

BÀI 9 – CHIẾN TRANH LẠNH (1947 – 1989)

Câu 1: Chiến tranh lạnh bắt đầu như thế nào? Biểu hiện và hậu quả của cuộc chiến tranh này là gì?

Bài giải chi tiết:

- Tháng 3-1947, phát biểu trước Quốc hội Mỹ, Tổng thống He-ri S. Truman (Harry S. Truman) công bố quan điểm chống lại chủ nghĩa cộng sản. Đây được coi là sự kiện khởi đầu cho chiến tranh lạnh.

- Biểu hiện: Mỹ-đứng đầu hệ thống tư bản chủ nghĩa và Liên Xô- đứng đầu đầu hệ thống xã hội chủ nghĩa luôn ở trong tình trạng đối đầu trên các lĩnh chính trị-quân sự và mở rộng ảnh hưởng ở các khu vực trên thế giới...

- Hậu quả của chiến tranh lạnh:

+ Đẩy thế giới vào tình trạng luôn căng thẳng, đối đầu giữa hai phe đối lập, thậm chí làm bùng nổ các cuộc chiến tranh, xung đột cục bộ ở khắp các khu vực trên phạm vi toàn cầu, làm xuất hiện nguy cơ của một cuộc chiến tranh thế giới mới.

+ Đưa đến sự chia cắt lãnh thổ, chia rẽ tình cảm dân tộc, xung đột tôn giáo,... ở nhiều quốc gia, khu vực với hệ luỵ sâu sắc và lâu dài.

Câu 2: Tại sao Chiến tranh lạnh xảy ra? Em có nhận xét gì về mục đích phát động Chiến tranh lạnh của Mỹ

Bài giải chi tiết:

♦ Nguyên nhân dẫn đến chiến tranh lạnh:

- Thứ nhất, đối lập về mục tiêu, chiến lược giữa hai siêu cường Xô - Mĩ.

+ Liên Xô chủ trương duy trì hòa bình, an ninh thế giới, bảo vệ những thành quả của chủ nghĩa xã hội và đẩy mạnh phong trào cách mạng thế giới;

+ Mỹ: Chủ trương chống phá Liên Xô và phe xã hội chủ nghĩa, đàn áp phong trào cách mạng thế giới, mưu đồ làm bá chủ toàn cầu.

- Thứ hai, Mỹ và các nước tư bản chủ nghĩa lo ngại về sự tồn tại và ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản ở Liên Xô.

=> Tháng 3-1947, Tổng thống Mỹ Tơ-ru-man công khai thực hiện Chiến lược toàn cầu, từ bỏ hợp tác với Liên Xô, bắt đầu cuộc Chiến tranh lạnh chống Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa.

♦ Nhận xét: Mục đích phát động cuộc chiến tranh lạnh của Mĩ chủ yếu xuất phát từ lợi ích quốc gia với tham vọng làm bá chủ toàn cầu.

Câu 3: Hãy nêu các biểu hiện và hậu quả của Chiến tranh lạnh. Tư liệu 9.5 cho em biết điều gì về hậu quả của Chiến tranh lạnh?

Bài giải chi tiết:

► Biểu hiện của Chiến tranh lạnh:

♦ Trong Chiến tranh lạnh, Mỹ-đứng đầu hệ thống tư bản chủ nghĩa và Liên đầu hệ thống xã hội chủ nghĩa luôn ở trong tình trạng đối đầu trên các lĩnh chính trị-quân sự và mở rộng ảnh hưởng ở các khu vực trên thế giới...

♦ Một số biểu hiện về sự đối đầu giữa các nước tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa:

- Về kinh tế:

+ Mĩ và các nước tư bản chủ nghĩa: Thực hiện Kế hoạch Mác-san (1947), Mỹ đầu tư khoảng 13 tỉ USD cho 16 nước Tây Âu phục hồi kinh tế.

+ Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa: Thành lập Hội đồng Tượng trợ kinh tế-SEV (1949), thúc đẩy sự hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau giữa các nước xã hội chủ nghĩa.

- Về chính trị-quân sự:

+ Mĩ và các nước tư bản chủ nghĩa: Thành lập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương-NATO (1949); Chế tạo thành công bom nguyên tử (1945). Phóng thành công vệ tinh nhân tạo (1958),...

+ Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa: Thành lập Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va (1955); Chế tạo thành công bom nguyên tử (1949). Phóng thành công vệ tinh nhân tạo (1957),....

+ Trong thời kì Chiến tranh lạnh, các cuộc chiến tranh cục bộ giữa các nước theo hai phe diễn ra ở nhiều khu vực như Đông Nam Á, Đông Bắc Á, Trung Đông,...

► Hậu quả của Chiến tranh lạnh:

- Chiến tranh lạnh đã tạo nên một thế giới luôn trong tình trạng căng thẳng, có lúc đứng trước nguy cơ bùng nổ chiến tranh hạt nhân.

- Mỹ và Liên Xô dồn nguồn lực đất nước để chạy đua vũ trang dẫn đến chi phí quốc phòng tăng cao.

- Các cuộc chiến tranh cục bộ còn cướp đi sinh mạng của hàng triệu con người, gây đau thương cho nhiều quốc gia, dân tộc.

► Hình 9.5 phản ánh về hậu quả của chiến tranh lạnh là: dẫn tới sự chia cắt lãnh thổ của bán đảo Triều Tiên.

Câu 4: Hãy vẽ sơ đồ tư duy thể hiện nguyên nhân, biểu hiện và hậu quả của Chiến tranh lạnh (1947-1989).

Bài giải chi tiết:

(*) Sơ đồ tham khảo:

Câu 5: Sưu tầm thông tin trên internet, một số hình ảnh về vị trí nơi đất nước bị chia cắt do tác động của Chiến tranh lạnh ở Đức, Việt Nam, bán đảo Triều Tiên và ghi chú thích ở dưới mỗi bức hình

Bài giải chi tiết:

Ảnh 1. Bức tường Bếc-lin chia cắt nước Đức trong thời kì Chiến tranh lạnh

Ảnh 2. Cầu Hiền Lương (Quảng Trị) - giới tuyến quân sự tạm thời chia cắt Việt Nam trong những năm 1954 - 1975

Ảnh 3. Vĩ tuyến 38 là ranh giới giữa Triều Tiên (màu đỏ) và Hàn Quốc (màu xanh) sau Chiến tranh thế giới thứ hai