CHỦ ĐỀ 2 – VĂN MINH CHÂU THỔ SÔNG HỒNG VÀ SÔNG CỬU LONG

Câu 1: Châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long tuy có lịch sử hình thành khác nhau nhưng đều có những nét đặc sắc về văn hóa, được hun đúc và phát triển trên cơ sở văn minh của các dòng sông nơi hai vùng châu thổ hình thành. Vậy, những nét đặc sắc về văn hóa đó là gì? Hiện nay, biến đổi khí hậu ở hai vùng châu thổ này diễn ra ra sao và có tác động như thế nào đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của hai vùng?

Bài giải chi tiết:

- Châu thổ sông Hồng là một trong những cái nôi của nền văn minh lúa nước. Dấu ấn của nền văn minh này thể hiện qua những nét đặc sắc về văn hóa được lưu giữ qua nhiều thế hệ trở thành những di sản văn hoá.

- Trong quá trình khai khẩn, con người ở châu thổ sông Cửu Long đã thích ứng với thiên nhiên, tạo nên nền văn hoá sông nước đặc sắc.

- Hiện nay, biến đổi khí hậu đang gây ra nhiều tác động tiêu cực, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội của 2 vùng.

Câu 2: Hãy vẽ sơ đồ tư duy thể hiện những nét chính về văn hóa ở châu thổ sông Hồng. Em có nhận xét gì về nét sinh hoạt của cư dân xưa ở vùng này?

Bài giải chi tiết:

Câu 3: Hãy trình bày những nét chính về văn hóa ở châu thổ sông Cửu Long. Theo em, đặc trưng quan trọng trong văn hóa ở vùng này là gì?

Bài giải chi tiết:

- Nét chính về văn hóa ở châu thổ sông Cửu Long:

+ Kiến trúc nhà nổi, buôn bán trên sông, nhiều điểm tập trung thành các chợ nổi như Cái Răng, Phụng Hiệp, Ngã Năm,...

+ Di chuyển bằng ghe, xuồng rất phổ biến.

+ Nét văn hoá ẩm thực ở châu thổ sông Cửu Long gắn liền với sản vật từ sông nước, lúa gạo, tiêu biểu là các loại mắm, cá khô,... và các loại bánh làm từ gạo.

+ Một số nghề thủ công tiêu biểu như nghề đóng ghe xuồng ở Hậu Giang, nghề làm bột gạo ở Sa Đéc (Đồng Tháp), nghề làm đường thốt nốt ở An Giang,...

- Tại châu thổ sông Cửu Long có rất nhiều lễ hội và nghệ thuật dân gian như lễ hội miếu Bà Chúa Xứ, lễ hội Nghinh Ông, lễ hội Chôl Chnăm Thmây, lễ hội Đua ghe Ngo, đặc biệt nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ đã được tổ chức UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể của thế giới.

- Đặc trưng quan trọng trong văn hóa ở vùng này là: Cuộc sống và hoạt động sản xuất của người dân châu thổ sông Cửu Long gắn liền với sông nước.

Câu 4: Dựa vào bảng 2.1, bảng 2.2 và thông tin trong bài, hãy: Cho biết dưới sự ảnh hưởng của biển đổi khi hậu, nhiệt độ và lượng mưa thay đổi như thế nào ở hai vùng châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

Bài giải chi tiết:

♦ Thay đổi nhiệt độ và lượng mưa

- Biến đổi khí hậu làm cho nhiệt độ trung bình năm ở hai vùng châu thổ tăng khoảng 0,2C/thập kỉ. Đặc biệt những năm gần đây, từ năm 2011 đến năm 2018 nền nhiệt tăng mạnh nhất, lên tới 0,4°C. Mức tăng của nhiệt độ trung bình cũng khác nhau giữa các thời điểm trong năm.

- Biến đổi khí hậu làm lượng mưa trung bình năm ở hai vùng châu thổ có xu hướng tăng nhẹ với mức tăng 2,1% (giai đoạn 1958 - 2018) và biến động theo mùa.

Câu 5: Dựa vào bảng 2.1, bảng 2.2 và thông tin trong bài, hãy: Trình bày các biểu hiện của hiện tượng thời tiết cực đoan, mực nước biển dâng ở hai vùng châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

Bài giải chi tiết:

- Các hiện tượng thời tiết cực đoan:

+ Biến đồi khí hậu làm gia tăng số ngày nắng nóng và hạn hán ở cả hai vùng châu thổ.

+ Các hiện tượng thời tiết cực đoan khác như bão, dông, lốc, mưa lớn, ... xuất hiện nhiều hơn, khó dự đoán và có cường độ lớn.

- Mực nước biển dâng

+ Biến đồi khí hậu làm cho mực nước biền dâng với xu hướng tăng trung bình 2,7 mm/năm.

+ Hai vùng châu thổ có vị trí giáp biển, lại có địa hình thấp nhất cả nước nên có nguy cơ ngập rất cao.

Câu 6: Dựa vào thông tin trong bài, hãy nêu những tác động của biến đổi khí hậu đối với sự phát triển kinh tế - xã hội ở châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

Bài giải chi tiết:

♦ Đối với phát triển kinh tế

- Ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản: Nông nghiệp, lâm nghiệp và thu sản là ngành chịu tổn thất trực tiếp và nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, cụ thể:

+ Biến đổi khí hậu làm thu hẹp diện tích đất nông nghiệp; thay đổi thời vụ sản xuất, cơ cấu cây trồng, vật nuôi; phát sinh nhiều loại sâu bệnh mới, giảm năng suất nông sản ở cả hai vùng châu thổ.

+ Biến dổi khí hậu gây suy giảm da dạng sinh học, tăng nguy cơ cháy rừng; gây thiệt hại, làm giảm diện tích và sản lượng thuỷ sản.

- Công nghiệp và xây dựng: Biến đổi khí hậu phá huỷ các công trình xây dựng, nhà máy; thiếu nguồn nước và năng lượng cung cấp cho hoạt động sản xuất công nghiệp.

- Dịch vụ: Biến đổi khí hậu tàn phá nguồn tài nguyên, cơ sở hạ tầng; tác động bất lợi đến hoạt động của ngành dịch vụ, đặc biệt là du lịch.

♦ Đối với xã hội:

- Biến đổi khí hậu gây thiếu nước sinh hoạt trầm trọng, dịch bệnh gia tăng, tác động tiêu cực đến sức khoẻ con người.

- Biến đổi khí hậu làm mất địa bàn cư trú của người dân ven biển.