CHƯƠNG 4: VIỆT NAM TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991

BÀI 14: XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ CHÍNH QUYỀN NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ (TỪ THÁNG 9 – 1945 ĐẾN THÁNG 12 – 1946)

I. Mục tiêu bài học 

- Nhận biết được những biện pháp chủ yếu để xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng, giải quyết những khó khăn về kinh tế, văn hoá, giáo dục, quân sự,... trong năm đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945.

- Trình bày được những nét chính về cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân Nam Bộ.

II. Bài học 

1. Xây dựng và củng cố chính quyền, diệt giặc đói, giặc dốt và giải quyết khó khăn về tài chính

1.1. Xây dựng và củng cố chính  quyền cách mạng non trẻ

 – Chính trị:

+ Ngày 6 – 1 – 1946: lần đầu tiên nhân dân Việt Nam được thực hiện quyền công dân khi bỏ phiếu bầu đại biểu

Quốc hội.

+ Tháng 3 – 1946: Chính phủ Liên hiệp kháng chiến được thành lập do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.

+ Tháng 11 – 1946, Quốc hội ban hành  Hiến pháp đầu tiên của Việt Nam, tạo cơ sở pháp lí vững chắc để xây dựng và bảo vệ đất nước.

– Quân sự:

Việt Nam Giải phóng quân đổi tên thành Vệ quốc đoàn, đến tháng 5 – 1946, đổi thành (6) Quân đội Quốc gia Việt Nam.

1.2. Nạn đói

- Biểu hiện: Nông nghiệp mất mùa, dẫn đến nạn đói nghiêm trọng.

- Biện pháp giải quyết: 

+ Trước mắt: “nhường cơm sẻ áo”, “Hũ gạo cứu đói”,...

+ Lâu dài: Tăng gia sản xuất, “Tấc đất, tấc vàng!”, ban hành các sắc lệnh giảm tô, thuế, chia lại ruộng đất, sửa chữa đê điều,...

1.3. Nạn dốt

- Biểu hiện: 90% dân số  mù chữ.

- Biện pháp giải quyết: 

+ Trước mắt: Thành lập Nha Bình dân học vụ, tổ chức phong trào xoá nạn mù chữ,...

+ Lâu dài: Tổ chức  hệ thống trường học, nội dung và phương pháp giáo dục bước đầu đổi mới.

1.4. Tài chính

- Biểu hiện: Ngân sách quốc gia trống rỗng

- Biện pháp giải quyết:

+ Trước mắt: Huy động tinh thần tự nguyện đóng góp của nhân dân.

+ Lâu dài: Phát hành tiền Việt Nam.

2. Kháng chiến chống thực dân Pháp trở lại xâm lược Nam Bộ

- Hoàn cảnh bùng nổ: Đêm 22 rạng sáng 23 – 9 – 1945, được sự giúp đỡ của quân Anh, thực dân Pháp cho quân đánh úp trụ sở Uỷ ban nhân dân Nam Bộ và cơ quan tự vệ thành phố Sài Gòn, mở đầu cuộc xâm lược Việt Nam lần thứ hai.

- Tinh thần chống Pháp của nhân dân Nam Bộ

“Mùa thu rồi, ngày hăm ba,

Ta đi theo tiếng kêu sơn hà nguy biến.

...Ta đem thân ta liều cho nước

Ta đem thân ta đền ơn trước...”

- Quân dân Nam Bộ nhất tề đứng lên chiến đấu chống quân xâm lược, bao vây Pháp trong thành phố, đốt cháy tàu, đánh kho tàng,...

- Nhân dân cả nước ủng hộ miền Nam chống Pháp:  Đảng, Chính phủ và Hồ Chủ tịch quyết tâm lãnh đạo cả nước chi viện cho Nam Bộ và Nam Trung Bộ kháng chiến: huy động các đoàn quân “Nam tiến” sát cánh cùng nhân dân Nam Trung Bộ chiến đấu; tổ chức quyên góp giúp nhân dân Nam Bộ và Nam Trung Bộ kháng chiến.

3. Đấu tranh chống giặc ngoại xâm, bảo vệ thành quả CMT8 năm 1945

- Kẻ thù của nhân dân Việt Nam sau Cách mạng tháng Tám năm 1945: phía Bắc vĩ tuyến 16: quân Trung Hoa Dân quốc cùng tay sai; phía Nam vĩ tuyến 16: quân Anh, quân Pháp và quân Nhật. Kẻ thù chính: thực dân Pháp.

- Trước ngày 6 – 3 – 1946: Đánh Pháp vì Pháp trở lại xâm lược Nam Bộ.

+  23 – 9 – 1945: Pháp nổ súng xâm lược Việt Nam lần thứ hai.

+  Nhân dân Nam Bộ kháng chiến chống thực dân Pháp trở lại xâm lược.

- Trước ngày 6 – 3 – 1946: Hoà Trung Hoa đánh Pháp.

+  Nhân nhượng một số quyền lợi kinh tế, chính trị cho quân Trung Hoa.

+ Tránh cùng lúc đương đầu với nhiều kẻ thù.

- Sau Hiệp định Sơ bộ 6 – 3 – 1946: Hoà Pháp đuổi quân Trung Hoa.

+ Đẩy được 20 vạn quân Trung Hoa về nước.

+ Tranh thủ thời gian chuẩn bị mọi mặt cho cuộc kháng chiến lâu dài.