BÀI 4. GIAO THỨC MẠNG

KHỞI ĐỘNG

Khi được hỏi mạng Internet là gì, không ít người sẽ trả lời là web, chat thậm chí là một mạng xã hội cụ thể. Cũng có người hiểu Internet là mạng máy tính giúp kết nối toàn cầu. Những câu trả lời đó là cách nhìn Internet về phương diện sử dụng mà không thấy cơ chế hoạt động của nó. Câu trả lời chính xác về mặt công nghệ là: Internet là mạng thông tin toàn cầu hoạt động theo giao thức TCP/IP. Vậy giao thức nói chung là gì và giao thức TCP/IP có vai trò gì đối với mạng Internet?

Giải nhanh:

Là một bộ giao thức quan trọng trong mạng Internet, đảm bảo truyền dữ liệu tin cậy và hiệu quả giữa các thiết bị trong mạng toàn cầu. 

1. GIAO THỨC MẠNG

Hoạt động 1: Cần có những quy định gì khi gửi thư điện tử?

Khi gửi thư điện tử, ngoài chính nội dung văn bản của thư, cần có thêm các thông tin gì phục vụ cho việc chuyển thư? Các thông tin này sẽ được xử lí thế nào bởi các phần mềm gửi hay nhận thư?

Giải nhanh:

• Khi gửi thư điện tử, cần có địa chỉ người gửi, người nhận, tài khoản email, tệp đính kèm để phục vụ việc chuyển thư:

• Các phần mềm gửi và nhận thư sẽ xử lí thông tin này theo định dạng và quy định của giao thức mạng. Chúng sẽ đóng gói dữ liệu, sau đó gửi qua Internet tới máy chủ thư điện tử tương ứng với người nhận.

Câu hỏi 1: Giao thức là gì?

Giải nhanh:

Là một tập hợp các quy định và quy tắc cụ thể để điều chỉnh cách thức giao tiếp và trao đổi dữ liệu giữa các đối tượng trong một mạng hoặc hệ thống. 

Câu hỏi 2: Nêu ý nghĩa của giao thức mạng

Giải nhanh:

Ý nghĩa: đảm bảo truyền thông hiệu quả giữa các thiết bị và hệ thống trong mạng. 

2. GIAO THỨC TCP/IP

Hoạt động 2: Quy định nào có thể là giao thức?

Hãy thảo luận và trả lời câu hỏi sau: Những quy định nào sau đây cần có với vai trò là giao thức mạng trên Internet?

1. Các máy tính cần có địa chỉ và quy định cách tìm đường để dữ liệu được truyền chính xác tới máy nhận trên phạm vi toàn cầu.

2. Quy định các cá nhân, tổ chức phải đăng kí sử dụng các dịch vụ truyền dữ liệu trên Internet.

3. Quy định người dùng phải trả phí cho các dịch vụ trao đổi dữ liệu theo khối lượng.

4. Quy định chia dữ liệu thành các gói tương tự như giao thức Ethernet, ngoài dữ liệu trao đổi có kèm các dữ liệu địa chỉ nơi gửi, nơi nhận, mã kiểm tra để kiểm soát chất lượng truyền dữ liệu.

Giải nhanh:

Quy định a, d.

Câu hỏi 1: Em hãy nêu nội dung và ý nghĩa của giao thức IP.

Giải nhanh:

Là một giao thức mạng được sử dụng để định tuyến và chuyển tiếp dữ liệu qua mạng Internet. Giao thức IP quy định hai nội dung chính:

• Địa chỉ IP: Mỗi thiết bị trong mạng Internet được gán một địa chỉ IP duy nhất để xác định và nhận dữ liệu. 

• Định tuyến: Khi dữ liệu cần được truyền từ một thiết bị đến thiết bị khác không nằm trong cùng một mạng cục bộ, giao thức IP sử dụng các router để định tuyến dữ liệu. 

Ý nghĩa: tạo ra một hệ thống địa chỉ và quy trình định tuyến để cho phép dữ liệu được truyền tới đúng đích trên mạng Internet. 

Câu hỏi 2: Em hãy nêu nội dung và ý nghĩa của giao thức TCP

Giải nhanh:

• TCP cung cấp các tính năng quan trọng để đảm bảo việc truyền dữ liệu tin cậy và hiệu quả trong mạng. 

• Đánh số và xác nhận gói tin

• Quản lý luồng dữ liệu.

• Thiết lập và kết thúc kết nối.

• Đảm bảo tính tin cậy.

• Hỗ trợ đa luồng.

• Ý nghĩa: đảm bảo truyền dữ liệu một cách tin cậy, đúng thứ tự và hiệu quả trên mạng máy tính. 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Hãy quan sát việc gọi điện thoại bằng máy để bàn. Những hành động và sự kiện xảy ra khi gọi điện thoại như nhấc ống nghe, quay số, phát nhạc chờ, reo chuông báo, báo lỗi, nói chuyện, kết thúc cuộc gọi đều phải theo một quy tắc chặt chẽ. Hãy kể ra các quy tắc đó để làm rõ giao thức gọi điện thoại.

Giải nhanh:

• Nhắc ống nghe: Trước khi bắt đầu cuộc gọi, người dùng cần nhấc ống nghe.

• Quay số: Người dùng sử dụng bàn phím trên điện thoại để quay số. 

• Phát nhạc chờ: Nếu cuộc gọi không được kết nối trực tiếp, điện thoại có thể phát nhạc chờ.

• Reo chuông báo: Khi cuộc gọi đến, điện thoại sẽ reo chuông.

• Báo lỗi: Trong trường hợp có lỗi xảy ra, điện thoại có thể phát ra các tín hiệu để báo hiệu vấn đề.

• Nói chuyện: Khi cuộc gọi được kết nối, người dùng có thể nói chuyện.

• Kết thúc cuộc gọi: Khi cuộc gọi kết thúc, đặt ống nghe trở lại vị trí ban đầu.

Câu 2: Xác định địa chỉ IP tương ứng ở dạng thập phân và dạng nhị phân.

Giải nhanh:

VẬN DỤNG

Câu 1: Hãy tìm hiểu giao thức tên miền DNS theo các gợi ý sau:

• Lợi ích của việc dùng tên miền thay thế cho địa chỉ IP.

• Các lớp tên miền.

• Tổ chức nào phụ trách việc cấp tên miền ở Việt Nam.

Giải nhanh:

• Lợi ích: Dễ nhớ, tính linh hoạt, tách biệt giữa tên và vị trí.

• Các lớp tên miền:

• Top-Level Domain (TLD).

• Second-Level Domain (SLD).

• Subdomain.

• Tổ chức phụ trách việc cấp tên miền ở Việt Nam: Ủy ban Quản lý Tên miền Việt Nam (VNNIC).

Câu 2: Giao thức ICMP (Internet Control Message Protocol) cho phép gửi một yêu cầu đến một máy tính khác, một thiết bị mạng hay một ứng dụng trên mạng để lấy thông tin phản hồi. 

Một trong các ứng dụng của giao thức này là lệnh ping của hệ điều hành giúp kiểm tra máy tính của em có kết nối được với một máy tính hay một thiết bị mạng hay không. 

Hãy tìm hiểu lệnh ping và thử nghiệm sử dụng lệnh này.

Giải nhanh:

• Lệnh "ping" là một công cụ được sử dụng trong hệ điều hành để kiểm tra kết nối mạng giữa máy tính của bạn và một thiết bị hoặc máy tính khác trên mạng. 

• Để sử dụng lệnh ping, cần biết địa chỉ IP của thiết bị mục tiêu ® mở cửa sổ dòng lệnh và nhập lệnh "ping [địa chỉ IP]" ® Enter. Hệ điều hành sẽ gửi các gói tin ping và hiển thị kết quả trên màn hình.