BÀI 29: SỰ NỞ VÌ NHIỆT

I. SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN

CH. Từ thí nghiệm trên hãy rút ra nhận xét về sự nở vì nhiệt của các chất nhôm, đồng, sắt.

Giải nhanh:

Sự nở vì nhiệt của các chất sắt < nhôm < đồng.

CH. Nhận xét sự nở vì nhiệt của các chất rắn khác nhau

Giải nhanh:

Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.

CH. Hai thanh kim loại đồng, sắt được ghép chặt vào nhau tạo thành một băng kép. Hãy cho biết hình dạng của băng kép sẽ thay đối như thế nào khi:

a) Quay thanh kim loại cho mặt sắt ở dưới và hơ nóng bằng đèn cồn (Hình 29.2a trang 119).

b) Quay thanh kim loại cho mặt đồng ở dưới và hơ nóng bằng đèn cồn (Hình 29.2b trang 119).

Giải nhanh:

a) Băng kép cong xuống.

b) Băng kép cong lên.

II. SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT LỎNG

CH. Đặt bình thủy tinh vào chậu nước nóng. Quan sát và giải thích hiện tượng xảy ra với nước màu trong ống thuỷ tinh.

Giải nhanh:

Mực nước trong ống dâng lên vì khi nước trong bình được làm nóng nước nở ra làm tăng thể tích của nước.

CH. Lấy bình thuỷ tinh từ chậu nước nóng ra đặt vào chậu nước lạnh. Quan sát và giải thích hiện tượng xảy ra với nước màu trong ống thuỷ tinh.

Giải nhanh:

Mực nước trong ống thuỷ tinh hạ xuống vì nước lạnh đi, co lại.

CH. Hình 29.4 trang 119 mô tả thí nghiệm về sự nở vì nhiệt của các chất lỏng khác nhau. Hãy mô tả thí nghiệm và rút ra nhận xét về sự nở vì nhiệt của các chất lỏng khác nhau.

Giải nhanh:

Sự nở vì nhiệt của nước < Rượu < Dầu → Chất lỏng khác nhau có sự nở vì nhiệt khác nhau.  

CH. Tìm thêm ví dụ về sự nở vì nhiệt của chất lỏng.

Giải nhanh:

Ví dụ: Khi đun nước, không nên đổ đầy nước vào ấm vì khi nhiệt độ tăng, nước sẽ tràn ra làm tắt lửa.

III.SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT KHÍ

Thảo luận: Thí nghiệm 

CH. Quan sát, mô tả và giải thích hiện tượng xảy ra đối với giọt nước màu trong ống thủy tinh khi chỉ cần xoa hai tay vào nhau rồi áp vào bình cầu.

Giải nhanh:

Khi áp hai bàn tay vào bình, giọt nước màu đi lên → thể tích khí trong bình tăng, không khí nở ra. Khi thôi không áp hai bàn tay nóng vào bình cầu, giọt nước màu đi xuống do không khí trong bình lạnh đi, co lại.

CH. Tại sao từ thí nghiệm trên ta có thể nói chất khí nở vì nhiệt nhiều hơn chất lỏng?

Giải nhanh:

Vì ta quan sát được cột chất lỏng màu tăng nhanh hơn so với thí nghiệm sự nở vì nhiệt của chất lỏng.

CH. Tìm ví dụ về sự nở vì nhiệt của chất khí

Giải nhanh:

Ví dụ: Khi bơm xe đạp ta không nên bơm bánh xe quá căng. Bởi khi thời tiết nóng chất khí dãn nở hơn chất rắn là lốp xe nên có thể dẫn đến nổ lốp xe. 

CH. Dựa vào bảng 29.1 trang 121 rút ra nhận xét về sự nở vì nhiệt của các chất khác nhau rắn, lỏng, khí 

Giải nhanh:

IV. CÔNG DỤNG VÀ TÁC HẠI CỦA SỰ NỞ VÌ NHIỆT

CH. Mô tả hoạt động của các loại băng kép trong hình 29.7b, c, d trang 121.

Giải nhanh:

• Hình 27.7b: Khi dòng điện có sự thay đổi đột ngột, băng kép uốn theo chiều thanh kim loại có hệ số giãn nở ít hơn.
• Hình 27.7c: Khi nhiệt độ quá cao, băng kép uốn cong chạm vào chuông điện làm phát ra tiếng kêu 
• Hình 27.7d: Khi nhiệt độ ở bàn là quá cao, băng kép đóng ngắt điện để không làm cháy bàn là.

CH. Tìm thêm ví dụ về công dụng về sự nở vì nhiệt

Giải nhanh:

Ví dụ: Người ta thường hơ nóng lưỡi dao, kéo, liềm rồi mới tra cán.

CH. Tại sao chỗ nối tiếp giữa hai đầu thanh dây xe lửa hai đầu ống dẫn khí lại được cấu tạo như hình 29.8 trang 122

Giải nhanh:

Vì khi trời nóng, các thanh ray nở dài ra. Các đường ống dẫn hơi khi hoạt động nhiệt độ cao nên dễ làm các ống này bị dãn nở nên ống thường có dạng uốn cong.

CH. Tìm ví dụ về tác hại của sự nở vì nhiệt

Giải nhanh:

Ví dụ: Mùa hè, ko nên bơm xe quá căng vì khi nhiệt độ cao, không khí trong lốp sẽ nở ra và làm nổ lốp.