BÀI 19 ĐÒN BẨY VÀ ỨNG DỤNG

I. TÁC DỤNG CỦA ĐÒN BẨY

Từ kết quả thí nghiệm, Giải nhanh các câu hỏi sau:

CH. Đòn bẩy AB có tác dụng thay đổi hướng lực tác dụng khi nâng quả nặng như thế nào?

Giải nhanh:

Tác dụng: làm lực tác dụng khi nâng quả nặng một lực hướng từ trên xuống.

CH. Khi nào đòn bẩy cho ta lợi về lực?

Giải nhanh:

Khi khoảng cách từ điểm tựa tới điểm tác dụng của người > khoảng cách từ điểm tựa tới điểm tác dụng của vật cần nâng.

CH. Xác định điểm tựa cánh tay đòn trong các trường hợp hình 19.2 Trang 80

Giải nhanh:

• Xe Cút kit:

• Xà beng bẩy vật.

• Búa nhổ đinh

CH. Sử dụng đòn bẩy như hình 19.2 Trang 80 có thể làm đổi hướng tác dụng lực như thế nào?

Giải nhanh:

• Hình 19.2b: Khi dùng đòn bẩy, lực tác dụng có phương thẳng đứng chiều từ trên xuống dưới.
• Hình 19.2c: Khi dùng đòn bẩy, lực tác dụng có phương song song với tường, chiều từ trên xuống dưới.

II. CÁC LOẠI ĐÒN BẨY

CH. Hình 19.6 Trang 81 vẽ các dụng cụ, các vật có cấu tạo và chức năng của đòn bẩy.

• Em hãy chỉ rõ loại đòn bẩy trong từng trường hợp.
• Sử dụng đòn bẩy như vậy đem lại lợi ích như thế nào?

Giải nhanh:

CH. Mô tả cách sử dụng đòn bẩy để tận dụng trọng lượng của người để nâng vật lên cao trong tình huống ở đầu bài học.

Giải nhanh:

Ta sử dụng bàn tay như một điểm tựa và cánh tay chính là cánh tay đòn.

CH. Lấy các ví dụ khác về mỗi loại đòn bẩy trong cuộc sống và phân tích tác dụng của chúng.

Giải nhanh:

• Đòn bẩy loại 1: bập bênh, cân đòn, cái búa kẹp để nhổ đinh → giúp nâng vật dễ dàng.
• Đòn bẩy loại 2: xe rùa, kìm tách hạt, mở nắp chai → giúp được lợi về lực.

III. ỨNG DỤNG CỦA ĐÒN BẨY

CH. Đòn bẩy trong máy bơm nước bằng tay (hình với 19.7 trang 81) là đòn bẩy loại nào? Sử dụng máy bơm nước này cho ta những lợi ích gì?

Giải nhanh:

Hình 19.7 là đòn bẩy loại I. Lợi ích: lực cần tác dụng nhỏ hơn.

CH. Dựa trên cấu tạo của cơ thể và tác dụng của đòn bẩy em hãy đưa ra tư thế ngồi để tránh mỏi cổ.

Giải nhanh:

Tư thế: giữ cổ ở vị trí thẳng trục với cột sống.

CH. Em hãy giải thích vì sao khi cầm vật nặng ta cần gập sát cánh tay và bắp tay.

Giải nhanh:

Vì giá của lực F₁ theo phương vuông góc giúp giảm độ lớn của lực tác dụng.