BÀI 21. HỢP KIM

MỞ ĐẦU

Khung xe đạp, xe máy, ô tô hay thân vỏ máy bay thường được làm bằng hợp kim. Vậy hợp kim là gì? Hợp kim có những tính chất khác biệt nào so với kim loại thành phần mà được sử dụng rộng rãi như vậy?

Giải nhanh:

- Là vật liệu kim loại trong đó chứa 1 kim loại cơ bản và một số kim loại khác hoặc phi kim.

- Tính dẫn điện và dẫn nhiệt kém hơn.

- Độ cứng của hợp kim thường lớn hơn và độ dẻo của hợp kim thường kém hơn.

- Nhiệt độ nóng chảy của kim loại thành phần không phải là nhiệt độ nóng chảy của hợp kim.

I. KHÁI NIỆM VÀ ỨNG DỤNG CỦA HỢP KIM

Hoạt động nghiên cứu: Trong đời sống và sản xuất, hợp kim được sử dụng rỗng rãi hơn nhiều so với kim loại nguyên chất. hãy tìm hiểu và nêu tên gọi, thành phần chính của các hợp kim có đặc điểm sau:

a) Hợp kim nhẹ, bền, dùng để chế tạo các chi tiết của máy bay, ô tô,…

b) Hợp kim cứng và bền dùng để xây dựng nhà cửa, cầu cống.

Giải nhanh:

a) Hợp kim nhôm gồm nhôm và các nguyên tố khác như magnesiumm, đồng…

b) Hợp kim thép và gang gồm sắt và một số lượng nhỏ các nguyên tố khác như carbon, nickel, chrom,…

Câu hỏi 1: Hãy nêu tên và ứng dụng của một số hợp kim thông dụng của nhôm và sắt.

Giải nhanh:

- Hợp kim Al – Li: trong ngành hàng không.

- Hợp kim Al – Mg: sản xuất các sản phẩm yêu cầu độ bền cao.

- Hợp kim Al – Si: ngành công nghiệp ô tô, sản xuất các chi tiết phụ tùng ô tô.

- Hợp kim Al – Zn: trong công nghệ hàng không, sản xuất các chi tiết máy bay.

- Hợp kim thép thường (thép carbon): xây dựng nhà cửa, chế tạo các vật dụng trong đời sống.

- Thép Cr – Ni: chế tạo vòng bi, vỏ xe bọc thép,…

- Thép không gỉ: chế tạo dụng cụ y tế, dụng cụ nhà bếp,…

- Thép W – Mo – Cr: chế tạo lưỡi dao cắt gọt kim loại cho máy tiện, máy phay,…

- Gang trắng: luyện thép.

- Gang xám: đúc các bộ phận của máy, ống dẫn nước, cánh cửa,…

II. TÍNH CHẤT CỦA HỢP KIM

III. MỘT SỐ HỢP KIM QUAN TRỌNG CỦA SẮT VÀ NHÔM

Câu hỏi 2: Cho biết một số đặc tính vượt trội của các hợp kim: gang, thép và duralumin so với kim loại cơ bản trong hợp kim.

Giải nhanh:

- Gang có độ bền cao hơn và có khả năng chịu nhiệt tốt hơn sắt.

- Thép có độ cứng cao hơn và độ dẻo tốt hơn so với sắt.

- Duralumin có trọng lượng nhẹ hơn và độ bền cao hơn so với nhôm.