BÀI 2. KHOAN DUNG

MỞ ĐẦU

Em hiểu như thế nào về lời chia sẻ sau đây của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn? 

“Giận hờn, trách móc mà làm gì bởi vì cuộc đời sẽ xoá hết những vết bầm trong tâm hồn chúng ta nếu lòng ta biết độ lượng. Ta biết tha thứ những điều nhỏ thì cuộc đời sẽ tha thứ cho ta những điều lớn hơn”

Giải nhanh: 

Trịnh Công Sơn, ông đề cao lòng vị tha, thay vì “giận hờn, trách móc” thì chúng ta nên mở rộng lòng mình, biết thứ tha cho những gì đã xảy ra với một tấm lòng thanh thản, bao dung. Cũng vì lẽ đó, sự bao dung và lòng thanh thản chính là thứ “bất biến” giúp cho con người đối mặt và vượt qua “vạn biến” của cuộc đời. 

1. KHÁI NIỆM, BIỂU HIỆN VÀ GIÁ TRỊ CỦA KHOAN DUNG

Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi: 

a. Em hãy nêu những việc làm của Bình Định vương Lê Lợi đối với quân Minh. Những việc làm đó thể hiện truyền thống nào của dân tộc Việt Nam? Nêu ý nghĩa của những việc làm đó. 

b. Em hãy tìm những chi tiết thể hiện lòng khoan dung của Bác Hồ trong thông tin 2 và nêu ý nghĩa của lòng khoan dung đó.

c. Theo em, thế nào là lòng khoan dung? Hãy nêu những biểu hiện và ý nghĩa của lòng khoan dung trong cuộc sống 

Giải nhanh: 

a. Bình Định vương Lê Lợi đã tha mạng sống cho quân Minh nhằm dập tắt mối chiến tranh cho đời sau, giữ lại tiếng thơm muôn đời

b. “trong mấy triệu người cũng có người thế nào thế khác…đại đội”, “lấy tinh thần thân ái mà cảm hoá họ”, “tôi mong một ngày gần đây….hai dân tộc”, “yên lòng và sống dưới sự che chở của chúng tôi”. Qua những dòng bộc bạch như vậy, có thể thấy được rằng lòng khoan dung của Bác Hồ đã làm dịu đi mối quan hệ giữa hai dân tộc, làm cho mối quan hệ giữa người với người trở nên tốt đẹp hơn.

c. Lòng khoan dung là sự rộng lòng tha thứ cho chính mình và người khác khi họ đã biết hối hận và sửa chữa lỗi lầm, tôn trọng sự khác biệt của người khác, không cố chấp, hẹp hòi.

2. THỰC HIỆN NHỮNG VIỆC LÀM THỂ HIỆN SỰ KHOAN DUNG TRONG CUỘC SỐNG

Em hãy quan sát các hình ảnh, kết hợp đọc những trường hợp sau để trả lời câu hỏi: 

a. Dựa và biểu hiện của lòng khoan dung, em có nhận xét gì về lời nói, việc làm của các chủ thể trong những hình ảnh, trường hợp trên? 

b. Em có lời khuyên gì đối với những chủ thể thiếu khoan dung trong những hình ảnh và trường hợp trên?

c. Theo em, để có lòng khoan dung, chúng ta cần làm gì? 

Giải nhanh: 

a. Bức tranh 1: Bạn nữ đã nhận thức được lỗi lầm của mình và cảm thấy rất hối lỗi, người bạn đồng hành cũng xoa dịu tâm trạng xót xa, ân hận của bạn. 

Bức tranh 2: Bạn nam không chấp nhận tha thứ và đưa lời khuyên cho bạn nữ, bạn nam thiếu lòng khoan dung.

Bức tranh 3: Mọi người chưa thể hiện lòng khoan dung khi không chấp nhận tha thứ cho lỗi lầm của anh H, T thể hiện lòng khoan dung, độ lượng của bản thân rất rõ ràng để giúp anh H sớm hoà nhập cộng đồng.

b. Họ là những người cố chấp, hẹp hòi, định kiến mặc cho những chủ thể đó đã biểu hiện sự hối hận, tiếc nuối về hành vi gây ra của bản thân.

c. Mỗi chúng ta cần sống rộng lượng, tôn trọng, chấp nhận cá tính, sự khác biệt của người khác, phê phán sự hẹp hòi, thiếu khoan dung.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy tìm những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ, danh ngôn về lòng khoan dung, từ đó xác định biểu hiện, ý nghĩa và rút ra bài học về lòng khoan dung?

Giải nhanh: 

+ Thương nhau chín bỏ làm mười => Khi đã thương nhau thì sẵn sàng bỏ qua, thay vì giận hờn trách móc, chúng ta có thể vun vén mà tha thứ cho nhau.

+ Một sự nhịn là chín sự lành => khuyên chúng ta nên biết nhường nhịn, nhún nhường một chút để đạt được kết quả tốt đẹp lâu dài về sau.

+ Trẻ nhà người như trẻ nhà ta => hãy yêu thương, khoan dung với những đứa trẻ như những đứa con ruột thịt của mình.

+ Tha thứ người tức là tự tha thứ mình => Thể hiện sự quý trọng đối với những người có đức tính khoan dung, độ lượng, tha thứ, vị tha. Chỉ cần người có tấm lòng khoan dung, vị tha, độ lượng sẽ có cuộc sống bình yên và nhàn nhã hơn.

Câu 2: Em đồng tình/không đồng tình với ý kiến nào dưới đây về lòng khoan dung? Vì sao? 

a. Khoan dung là bỏ qua mọi lỗi lầm của người khác

b. Không biết tha thứ cho bản thân mình là không khoan dung

c. Khoan dung là phải quyết liệt phê phán tất cả những người mắc sai lầm

d. Khoan dung là chấp nhận mọi sở thích, thói quen của người khác

Giải nhanh: 

a. Không đồng tình. Chỉ tha thứ, bỏ qua khi người khác nhận thức được lỗi của mình và chấp nhận sửa sai.

b. Đồng tình. Lòng khoan dung biểu hiện ở việc tha thứ cho chính mình.

c. Không đồng tình. Cần giữ thái độ lắng nghe, tôn trọng, không nên giữ thái độ định kiến làm nặng nề mối quan hệ.

d. Không đồng tình. Nên giữ thái độ tôn trọng sự khác biệt chứ không phải thoả hiệp, chấp nhận, cần biết phân biệt tính đúng đắn.

Câu 3: Từ câu danh ngôn dưới đây, em hãy viết một đoạn văn về tác hại của sự thiếu khoan dung trong cuộc sống: 

“Không khoan dung cũng là một hình thức bạo lực và là trở ngại cho sự phát triển của một tinh thần dân chủ thật sự” 

Giải nhanh: 

Sinh thời, Đức Phật từng nói: "Tài sản quý giá nhất của đời người chính là lòng khoan dung. Tha thứ cho người khác thể hiện tâm hồn của một người có tu dưỡng, giống như biển lớn đón nhận trăm sông nghìn suối. Tha thứ không thể thay đổi quá khứ mà là thay đổi tương lai". Bản chất của lòng khoan dung không đồng nghĩa với sự hèn yếu, nhu nhược hay thỏa hiệp. Chừng nào chúng ta còn chưa học được cách khoan dung với những người không phải lúc nào cũng đồng ý với mình, chúng ta sẽ không bao giờ thành công hay hạnh phúc. Có vẻ như ngày nay chúng ta không còn quá mặn mà với những ý niệm sự khoan dung, bởi những giá trị "xưa cũ" kia đang trong giai đoạn chao đảo dữ dội. Và đó là lý do thế giới đang trở nên bệnh hoạn. "Không khoan dung cũng là một hình thức bạo lực và là trở ngại cho một tinh thần dân chủ thật sự". Mahatma Gandhi - vị Thánh và là linh hồn của nhân dân Ấn Độ - đã cảnh báo về điều đó bằng chính những trải nghiệm ngục tù đau đớn của ông. Tư tưởng này của Gandhi xuất phát từ rất lâu nhưng luôn mới mẻ, có thể dùng nó để soi chiếu các dạng thức bạo lực hằng ngày, từ bạo lực thể chất đến bạo lực tinh thần, bạo lực tình dục đến bạo lực ngôn ngữ... Nó xuất hiện khắp nơi, kể cả ở những "đền đài" thiêng liêng trong tâm thức người Việt. Con người thiếu đi sự khoan dung cũng đồng nghĩa với việc nó đang phá vỡ tâm tính thiện lành của người Việt, nhất là giới trẻ. Chỉ một chút sơ suất, lầm lỡ của người nổi tiếng nào đó thì lập tức xuất hiện trên mạng những lời phán xét, chửi rủa, phụ họa ồn ào bằng thứ ngôn ngữ rẻ tiền nhưng có sức sát thương lớn. Đó là những người không hề muốn người lầm lỡ có cơ hội sửa chữa; không hề nghĩ đến tác động lây lan mà vợ con nạn nhân phải gánh chịu; càng không hề nghĩ đến tình trạng "gây nhiễm" cho cộng đồng, xã hội từ cách "tự do phát ngôn" của họ... Rốt cuộc, họ chỉ bộc lộ sự ích kỷ, yếu đuối và cô đơn bằng thứ ngôn ngữ khó đọc nhưng gây chết người. Trong cuộc sống vẫn còn có nhiều người có lối sống cố chấp, thù dai. Lại có những người nhỏ nhen, ích kỉ, chỉ biết đến bản thân mình mà không suy nghĩ cho người khác. Những người này đáng bị phê bình và cần phải sửa đổi cách sống của bản thân. Chúng ta chỉ có một lần được sống, hãy giữ cho bản thân sự lương thiện, khoan dung với mọi người để cho thân tâm được an yên, thanh thản, cuộc đời tươi đẹp, đáng sống hơn.

Câu 4: Em hãy đọc các tình huống sau để trả lời câu hỏi: 

a. D luôn cảm thấy day dứt vì đã mắc lỗi với ông nội. Bây giờ, ông đã mất, D càng cảm thấy ân hận vì không còn cơ hội để nhận lỗi với ông nữa. 

Nếu là bạn của D, em sẽ khuyên D điều gì?

b. Do không tìm hiểu kỹ, Q nói vói thầy giáo rằng P làm hỏng thiết bị của phòng thí nghiệm. Bị phê bình oan, P giận và nói sẽ không bao giờ chơi với Q nữa. Cuối năm học, Q cùng gia đình chuyển tới nơi khác. Trước khi đi, Q nhắn tin muốn gặp để chào và xin lỗi P. Khi ấy, P vẫn còn giận Q nên băn khoăn không biết có nên gặp Q không. 

Theo em, P nên làm gì? 

c. K rủ T tham gia một nhóm bạn. Trong nhóm đó có một số người hay bình luận khiếm nhã về trang phục, hình dáng và đời tư của người khác. 

Giải nhanh: 

a. Em sẽ khuyên D sớm buông bỏ nỗi niềm trong lòng, những gì của quá khứ hãy cho qua, tha thứ cho chính bản thân mình không chỉ là thay đổi quá khứ mà còn thay đổi tương lai, hãy cố gắng sống và đối xử tốt với những thân xung quanh mình

b. P nên tới gặp Q để giải quyết mọi hiểu lầm, sẵn sàng mở rộng vòng tay để tha thứ cho Q vì cô bạn cũng đã nhận thức được lỗi lầm của mình, giữ liên lạc với Q sau khi Q chuyển đi.

c. T nên trao đổi với K về tình hình của nhóm bạn đó, bộc lộ quan điểm, suy nghĩ của bản thân về những người bạn đó.

Câu 5: Em hãy nêu một số tình huống thường gặp trong cuộc sống đòi hỏi lòng khoan dung và đưa ra cách ứng xử theo bảng gợi ý sau: 

Giải nhanh: 

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy thiết kế một sản phẩm (bức tranh, thông điệp, tiểu phẩm, đoạn thơ,…) về vai trò của lòng khoan dung trong cuộc sống và chia sẻ ý nghĩa của sản phẩm đó. 

Gợi ý:

Mỗi con người được tự lựa chọn cho mình cách sống, cách cư xử. Không một ai là hoàn hảo, nhưng khi ta biết cố gắng hoàn thiện bản thân chúng ta sẽ đạt được những thành quả xứng đáng với công sức bỏ ra.

Câu 2: Em hãy viết một bức thư gửi tới người mà em cảm thấy ân hận khi đã từng cư xử thiếu khoan dung với họ. 

Gợi ý: 

Gửi Minh, 

Chào cậu, dạo này cậu có khoẻ không? Cuộc sống của cậu ở Mỹ vẫn ổn chứ? Tình hình học tập của cậu thế nào rồi? Cậu đã làm quen được những người bạn mới chưa?

Mỗi ngày đến lớp, không thấy hình bóng của cậu ở chỗ ngồi quen thuộc, tớ thấy thật trống vắng. Lúc nào tớ cũng cảm thấy hối tiếc khi chiều hôm đó không đến tiễn cậu ở sân bay do tính trẻ con của tớ. Tớ hối hận lắm. Giá như lúc đó, tớ lắng nghe cậu nói thì ngày hôm nay, tình bạn của chúng ta đã không xa cách đến vậy, 

Tớ mong rằng cậu sẽ tha thứ cho tớ. 

Bạn của cậu,

       Nhi