5 phút giải Sinh học 11 Cánh diều trang 93

5 phút giải Sinh học 11 Cánh diều trang 93. Giúp học sinh nhanh chóng, mất ít thời gian để giải bài. Tiêu chi bài giải: nhanh, ngắn, súc tích, đủ ý. Nhằm tạo ra bài giải tốt nhất. 5 phút giải bài, bằng ngày dài học tập.

Nếu chưa hiểu - hãy xem: => Lời giải chi tiết ở đây

BÀI 14. TẬP TÍNH Ở ĐỘNG VẬT

PHẦN I. HỆ THỐNG BÀI TẬP, BÀI GIẢI CUỐI SGK

Mở đầu: Ong bắp cày cái (Philanthus triangulum) có tập tính đi kiếm ăn xa tổ và tìm lại đúng tổ của nó giữa rất nhiều các tổ khác khi trở về. Nhà tập tính học Niko Tinbergen đã làm thí nghiệm đánh dấu xung quanh tổ ong bằng các quả thông (trong khi ong ở trong tổ). Sau hai ngày, ông dịch chuyển vòng đánh dấu ra xa khỏi tổ (hình 14.1 trang 93). Theo em, ong có tìm thấy tổ của mình khi quay trở về không? Vì sao?

I. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA TẬP TÍNH

Câu hỏi. Mỗi tập tính được mô tả ở hình 14.2 trang 94 có vai trò gì đối với đời sống động vật?

Luyện tập 1. Hãy lấy thêm ví dụ về tập tính ở động vật. Cho biết vai trò của tập tính đó đối với đời sống của động vật.

II. PHÂN LOẠI TẬP TÍNH

Luyện tập 2. Cho biết các tập tính của động vật thể hiện ở hình 14.2 trang 94 thuộc loại tập tính nào?

Luyện tập 3. Lấy thêm ví dụ về các loại tập tính bẩm sinh, tập tính học được và tập tính hỗn hợp.

III. MỘT SỐ HÌNH THỨC HỌC TẬP Ở ĐỘNG VẬT

Luyện tập 4. Con người có thể có những hình thức học tập nào? Lấy ví dụ minh họa về các hình thức học tập ở con người. Lấy thêm các ví dụ về mỗi hình thức học tập ở động vật.

Luyện tập 5. Lấy thêm các ví dụ về mỗi hình thức học tập ở động vật.

IV. ỨNG DỤNG NHỮNG HIỂU BIẾT VỀ TẬP TÍNH VÀO ĐỜI SỐNG

Luyện tập 6. Hãy lấy thêm một số ví dụ về ứng dụng tập tính trong đời sống.

Vận dụng 1. Lấy ví dụ chứng minh pheromone là chất được sử dụng như những tín hiệu hóa học của các cá thể cùng loài.

Vận dụng 2. Cho biết những ví dụ sau thuộc hình thức học tập nào.

a) Khi chuột nhắt cắn vào một con sâu bướm sặc sỡ của loài bướm chúa, nó sẽ nhận được chất dịch khó chịu trong miệng. Từ đó, chuột sẽ không tấn công các con sâu có hình dáng tương tự.

b) Học sinh làm bài thi cuối kì.

c) Ong chỉ đường cho các con ong thợ khác về vị trí của hoa bằng "kiểu múa lắc bụng".

d) Nếu chạm nhẹ vào đầu một con ốc sên đang bò, con ốc sên sẽ rụt đầu vào trong vỏ. Lặp lại kích thích này nhiều lần thì ốc sên không rụt đầu vào vỏ nữa.

PHẦN 2. 5 PHÚT TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP TRONG SGK

Đáp án MĐ:

- Khi dịch chuyển vòng đánh dấu ra xa khỏi tổ ong, một số con ong không thể tìm lại được tổ của chúng.

- Giải thích: Ong đã định bị đường về tổ của mình bằng cách học được vị trí tương đối của tổ so với các mốc nhìn thấy được (như vòng quả thông bao quanh). Do đó, nếu chuyển dịch vòng quả thông đi, khi ong quay trở về, nó sẽ bay vào vị trí trung tâm của vòng quả thông chứ không phải là tổ của nó.

I. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA TẬP TÍNH

Đáp án CH:

- Tập tính giăng tơ của nhện (a): Giúp nhện thực hiện di chuyển và làm bẫy để bắt mồi.

- Tập tính tiết pheromone trên đường đi của kiến (b): Giúp kiến đánh dấu đường đi để hướng dẫn các con kiến khác trong đàn tìm đường và lần theo.

- Tập tính dựng lông đuôi của chim công đực (c): Giúp chim công đực thu hút chim công cái trong mùa sinh sản, tăng cơ hội truyền gene cho thế hệ sau; cũng có thể được sử dụng để đe dọa kẻ thù.

- Tập tính đánh dấu lãnh thổ bằng nước tiểu của chó (d): Giúp chó bảo vệ nơi ở, nguồn thức ăn và bảo vệ bạn đời của chúng.

Đáp án LT1:

Tập tính	Vai trò của tập tính
Tập tính đứng tập trung xếp thành vòng tròn và thay phiên nhau hứng gió lạnh của chim cánh cụt.	Giúp chim cánh cụt duy trì được thân nhiệt, vượt qua được điều kiện khí hậu lạnh khắc nghiệt.
Tập tính ngủ đông của gấu.	Giúp gấu duy trì sự sống qua mùa động lạnh giá và thiếu thức ăn.
Tập tính bỏ chạy khi nhìn thấy mèo của chuột.	Giúp chuột tránh khỏi được sự săn đuổi của vật săn mồi – con mèo.
Tập tính ấp trứng và chăm sóc, bảo vệ con non của các loài chim.	Giúp tạo điều kiện thuận lợi nhất cho chim non sinh trưởng và phát triển.
Tập tính tập thể dục buổi sáng ở người.	Giúp con người tăng cường sức khỏe.

II. PHÂN LOẠI TẬP TÍNH

Đáp án LT2: Các tập tính của động vật thể hiện ở hình 14.2 là các tập tính bẩm sinh.

Đáp án LT3:

- Tập tính bẩm sinh: Ếch đực kêu sau mưa đầu hạ để gọi bạn tình; Ve sầu non chui xuống đất khi nở, sau đó leo lên cây để lột xác; Gà trống gáy mỗi sớm; Gà con mới nở đi theo vật chuyển động đầu tiên mà chúng thấy; Cóc nghiến răng trước khi mưa.

- Tập tính học được: Gà con thấy diều hâu trốn gần gà mẹ; Thỏ thay nhau ăn và canh chừng các loài thú ăn thịt; Rái cá xây tổ dưới mặt nước; Gấu ăn nhiều để cơ thể béo lên trước khi ngủ đông; Con người tập thể dục buổi sáng.

- Tập tính hỗn hợp: Săn mồi của hổ; Xây tổ của chim; Bắt chuột của mèo.

III. MỘT SỐ HÌNH THỨC HỌC TẬP Ở ĐỘNG VẬT

Đáp án LT4:

Những hình thức học tập có ở con người: Quen nhờn, in vết, học nhận biết không gian, học liên hệ, học giải quyết vấn đề, học xã hội.

Ví dụ minh họa về các hình thức học tập ở con người:

Hình thức học tập	Ví dụ minh họa ở con người
Quen nhờn	Ném 1 con rắn nhựa vào 1 người, người đó sẽ có phản ứng hoảng sợ bỏ chạy. Lặp lại hành động đó nhiều lần thì người đó sẽ không còn có phản ứng sợ hãi nữa.
In vết	Trẻ em vài tháng tuổi thường có "tính bám" đối với người thường xuyên chăm sóc mình (thường là người mẹ).
Học nhận biết không gian	Qua một vài lần được đi tới một địa điểm mới, con người đã định vị được đường đi đến địa điểm đó.
Học liên hệ	Kiểu học kinh điển: Ăn một quả chanh, vị chua làm người ăn tiết ra nhiều nước bọt. Sau vài lần, khi chỉ nghe từ "quả chanh", người đó sẽ có phản ứng tiết nước bọt. Kiểu học hành động: Không đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông sẽ bị phạt. Nếu hình thức phạt được thực hiện thường xuyên và đủ nghiêm túc, người tham gia giao thông sẽ chấp hành nghiêm túc quy định đội mũ bảo hiểm.
Học giải quyết vấn đề	Thầy dạy toán yêu cầu học sinh giải một bài tập đại số mới. Dựa vào những kiến thức đã có, học sinh giải được bài tập đó.
Học xã hội	Trẻ em học cách ăn bằng đũa bằng cách quan sát cách ăn bằng đũa của những người xung quanh.

Đáp án LT5:

Hình thức học tập	Ví dụ minh họa ở động vật
Quen nhờn	Thả một hòn đá nhỏ bên cạnh rùa, rùa sẽ rụt đầu vào chân vào mai. Lặp lại hành động thả đá nhiều lần thì rùa không rụt đầu và chân vào mai nữa.
In vết	Khi mới nở ra, chim non có "tính bám" và đi theo các vật chuyển động mà chúng nhìn thấy đầu tiên (thường là chim mẹ), nhờ đó, chúng được bố mẹ chăm sóc và bảo vệ nhiều hơn.
Học nhận biết không gian	Chim bay đi rất xa để kiếm ăn nhưng sau đó vẫn có thể quay trở về tổ của mình nhờ việc hình thành trí nhớ về đặc điểm không gian của môi trường.
Học liên hệ	Kiểu học kinh điển: Kết hợp tiếng gõ kèng với việc cho cá ăn, sau nhiều lần, chỉ cần nghe tiếng gõ kèng thì cá đã nổi lên mặt nước. Kiểu học hành động: Chim ăn côn trùng qua một số lần thử ăn các loại côn trùng có màu sắc và hình dạng khác nhau. Chim nhận ra loại côn trùng nào ăn được và loại nào ngộ độc sau khi ăn vào. Sau đó, chúng sẽ chỉ ăn các loại côn trùng đã thử và nhận ra là an toàn.
Học giải quyết vấn đề	Tinh tinh biết cách xếp các thùng gỗ chồng lên nhau để lấy chuối trên cao.
Học xã hội	Hổ con quan sát cách hổ mẹ săn mồi để hoàn thiện kĩ năng săn mồi.