CHỦ ĐỀ 7: CỘNG ĐỒNG CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM

BÀI 12: KHÁI QUÁT VỀ ĐỜI SỐNG VẬT CHẤT VÀ TINH THẦN CỦA CỘNG ĐỒNG CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

MỞ ĐẦU BÀI HỌC

CH:

Cộng đồng các dân tộc Việt Nam có đời sống vật chất và tinh thần đa dạng, phong phú. Hình bên giúp em biết điều gì về đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào dân tộc được giới thiệu? Hãy chia sẻ một số hiểu biết của em về đời sống vật chất và tinh thần của cộng đồng các dân tộc Việt Nam nói chung.

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Đời sống vật chất

a) Một số hoạt động kinh tế

CH:

Hãy nêu một số nét chính về hoạt động sản xuất nông nghiệp của các dân tộc ở Việt Nam.

1. Kể tên một số ngành nghề thủ công của người Kinh và của các dân tộc thiểu số ở Việt Nam.

2. Cho biết một số nghề thủ công nổi tiếng ở địa phương em hoặc em được biết qua sách, báo, truyền hình. Theo em, các nghề thủ công có vai trò gì trong đời sống kinh tế - xã hội?

Trình bày nét chính về hoạt động thương nghiệp của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

b) Ăn, mặc, ở

CH:

1. Trình bày một số nét chính về văn hóa ăn, mặc, ở của người Kinh và các dân tộc thiểu số Việt Nam

2. Nêu một ví dụ về ăn, mặc, ở của người dân ở địa phương em hiện nay.

c) Đi lại, vận chuyển

CH:

Hãy giới thiệu một số nét chính về phương tiện đi lại và vận chuyển của người Kinh và đồng bào các dân tộc thiểu số ở Việt Nam.

2. Đời sống tinh thần

a) Tín ngưỡng, tôn giáo

CH:

Kể tên một số tín ngưỡng tôn giáo đang được duy trì trong đời sống tinh thần của cộng đồng các dân tộc ở Việt Nam.

b) Phong tục, tập quán, lễ hội

CH:

Kể tên một số phong tục, tập quán, lễ hội của người Kinh và các dân tộc thiểu số Việt Nam.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Luyện tập

CH:

Lập bảng thể hiện một số nét chính về đời sống vật chất, tinh thần của cộng đồng các dân tộc ở Việt Nam (theo gợi ý dưới đây vào vở). 

Vận dụng

1. Hãy lựa chọn, sưu tầm tư liệu và giới thiệu khái quát về đời sống vật chất, đời sống tinh thần của một dân tộc ở địa phương em (xã hoặc huyện).

2. Theo em, đời sống vật chất, tinh thần của cộng đồng dân tộc đó trong những năm gần đây có điểm gì nổi bật?

PHẦN II: 5 PHÚT GIẢI BÀI.

MỞ ĐẦU BÀI HỌC

CH:

- Hình bên giúp em biết thêm về đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào dân tộc Thái. Người Thái có nhiều kinh nghiệm, đào mương, dựng đập, bắc máng lấy nước làm ruộng. Lúa nước là nguồn lương thực chính, đặc biệt là lúa nếp. Người Thái cũng làm nương để trồng lúa, hoa màu và nhiều thứ cây khác. Người Thái rất thích ca hát, đặc biệt là khắp tay. Khắp là lối ngâm thơ hoặc hát theo lời thơ, có thể đệm đàn và múa. Nhiều điệu múa đã được trình diễn trên sân khấu trong và ngoài nước, hấp dẫn đông đảo khán giả. Hạn khuống, ném còn là hai đặc trưng văn hóa nổi bật của người Thái.

- Một số chia sẻ hiểu biết của em về đời sống vật chất và tinh thần của cộng đồng các dân tộc Việt Nam nói chung như sau:

* Đời sống vật chất

+ Ăn: lương thực, thực phẩm chính là: gạo nếp, gạo tẻ, thịt gia súc, gia cầm, thủy hải sản…. khẩu vị của các dân tộc ở mỗi vùng, miền có sự khác nhau.

+ Mặc: trang phục truyền thống của các tộc người có sự khác biệt nhất định, phù hợp với tập quán và điều kiện sống của từng dân tộc.

+ Ở: nhà ở truyền thống của người Kinh là nhà trệt; các dân tộc thiểu số thường dựng nhà sàn

* Đời số tinh thần

+ Tín ngưỡng, tôn giáo và phong tục tập quán

+ Nghệ thuật

- Một số nét chính về hoạt động sản xuất nông nghiệp của các dân tộc ở Việt Nam:

+ Chủ yếu là sản xuất nông nghiệp trồng lúa nước.

+ Hoạt động canh tác lúa nước gắn liền với việc trị thủy, xây dựng hệ thống thủy lợi như: đắp đê, tạo kênh, mương dẫn vào ruộng.

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Đời sống vật chất

a) Một số hoạt động kinh tế

CH:

1. Kể tên một số ngành nghề thủ công của người Kinh và của các dân tộc thiểu số ở Việt Nam:

2. Một số nghề thủ công nổi tiếng ở địa phương mà em được biết qua sách, báo, truyền hình:

+ Làng Thạch Xá làm chuồn chuồn tre

+ Làng Đậu bạc Định Công

+ Làng Nón Chuông

+ Làng sơn mài Hạ Thái – Hà Nội

+ Làng quạt Chàng Sơn

+ Làng gốm Bát Tràng

+ Làng sơn mài Hạ Thái

+ Làng điêu khắc Dư Dụ

- Theo em, vai trò các nghề thủ công trong đời sống kinh tế - xã hội:

+ Sản xuất ra các mặt hàng thủ công phục vụ cho nhu cầu của người dân trong và ngoài nước, góp phần vào sự phát triển kinh tế của đất nước

+ Tạo công ăn, việc làm cho các lao động tại địa phương

+ Việc gìn giữ và phát triển các nghề thủ công truyền thống cũng góp phần bảo tông và phát triển di sản văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.

- Những nét chính về hoạt động thương nghiệp của cộng đồng các dân tộc Việt Nam

+ Ngày nay, hoạt động thương nghiệp của cộng đồng các dân tộc Việt Nam đều có bước tiến vượt bậc, trở thành một trong những hoạt động kinh tế chủ đạo của đất nước. Với người Kinh và các dân tộc cư trú ở các vùng đồng bằng, ven biển, các khu trung tâm,... thương nghiệp ngày càng đa dạng, đem lại nguồn thu quan trọng cho các hộ gia đình, cũng như của địa phương và cả quốc gia. Với các dân tộc còn lại, hoạt động thương nghiệp góp phần đáng kể vào việc nâng cao đời sống người dân cũng như phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.

b) Ăn, mặc, ở

CH:

1. Trình bày một số nét chính về văn hóa ăn, mặc, ở của người Kinh và các dân tộc thiểu số ở Việt Nam:

2. Nêu một ví dụ về ăn, mặc, ở của người dân ở địa phương em hiện nay 

- Người Kinh tại Hà Nội

+ Bữa ăn: đa dạng, sáng tạo ra nhiều món ăn ngon nổi tiếng, cách chế biến và thưởng thức mang đậm văn hóa vùng miền.

+ Mặc: mặc âu phục (áo sơ mi, quần âu) khi đi làm và đi học

+ Ở: nhà tầng, các khu chung cư ở đô thị.

c) Đi lại, vận chuyển

CH:

Giới thiệu một số nét chính về phương tiện đi lại, vận chuyển của người Kinh và đồng bào các dân tộc thiểu số ở Việt Nam:

- Người Kinh:

+ Trước đây, ngoài đi bộ, vận chuyển bằng vai, người Kinh còn vận chuyển đi lại các hình thức bằng xe trâu (bò), ngựa, thuyền bè.

+ Hiện nay, vận chuyển giữa các địa phương cũng như trong nước, ngoài nước dễ dàng, thuận lợi, tiết kiệm nhờ việc phát triển các loại hình: xe đạp, xe máy, ô tô, máy bay,...

- Các dân tộc thiểu số:

+ Chủ yếu đi bộ, vận chuyển đồ bằng gùi.

+ Một số dân tộc biết thuần dưỡng súc vật, sử dụng các loại xe, thuyền để đi lại và vận chuyển hàng hóa.

2. Đời sống tinh thần

a) Tín ngưỡng, tôn giáo

CH:

Một số tín ngưỡng, tôn giáo đang được duy trì trong đời sống tinh thần của cộng đồng các dân tộc ở Việt Nam:

b) Phong tục, tập quán, lễ hội

CH:

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Luyện tập

CH:

Vận dụng

1. Lựa chọn, sưu tầm tư liệu và giới thiệu khái quát về đời sống vật chất, đời sống tinh thần của một dân tộc ở địa phương em (xã hoặc huyện).

Biểu trưng

Nhà tập thể với chuồng cọp phổ biến ở Hà Nội

Sân vận động Quốc gia Mỹ Đình, từ năm 2003 là sân nhà của Đội tuyển Quốc gia Việt Nam

Từ trên xuống dưới, từ trái sang phải: Quang cảnh thành phố nhìn từ phía chân cầu Nhật Tân, Khuê Văn Các, Tháp Rùa, Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, Khu phố cổ Hà Nội, Nhà hát Lớn Hà Nội, Cột cờ Hà Nội

Các hoạt động bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di sản khu Phố cổ Hà Nội đã từng bước góp phần cải thiện và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân trong khu Phố cổ. Diện mạo khu Phố cổ Hà Nội đã có nhiều đổi thay ngày càng khang trang, sạch đẹp, góp phần phát triển kinh tế, xã hội, trở thành điểm đến hấp dẫn với du khách trong và ngoài nước, góp phần ổn định cho nguồn thu ngân sách quận.

2. Điểm thay đổi nổi bật đời sống vật chất, đời sống tinh thần của địa phương em trong những năm gần đây:

- Địa phương em sinh sống có dân tộc Kinh.

* Đời sống vật chất:

+ Về văn hóa ăn: các món ăn đa dạng, phong phú, kết hợp hài hòa món ăn truyền thống với món ăn hiện đại những vẫn giữ những nét đặc trưng của địa phương, vùng miền.

+ Về văn hóa mặc: bên cạnh các trang phục truyền thống, hiện nay cộng đồng các dân tộc cũng ăn mặc theo hướng đơn giản, thoải mái nhưng vẫn sang trọng, kín đáo, lịch sự.

+ Về văn hóa ở: nhiều kiểu nhà được xây dựng như nhà tầng, nhà hiện đại, nhà trệt, nhà thái, nhà sàn,…

+ Phương tiện đi lại: Xe đạp, máy bay, ô tô, xe máy, tàu thủy,…

* Đời sống tinh thần:

+ Có nhiều hoạt động nghệ thuật biểu diễn chuyên nghiệp với nhiều sản phẩm có chất lượng cao. Phong trào văn hóa, nghệ thuật quần chúng phát triển.

+ Nhiều sự kiện văn hóa, nghệ thuật lớn, có uy tín, chất lượng cao được tổ chức thường niên tại Thủ đô Hà Nội.

+ Công tác gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị di tích ngày càng được chú trọng.

+ Ngăn chặn, phòng ngừa tệ nạn xã hội, xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh.

+ Các chính sách đối với người có công, hộ nghèo, hộ cận nghèo, đối tượng bảo trợ xã hội, người cao tuổi, người khuyết tật, người dân tộc thiểu số… được thực hiện kịp thời.

+ Đặc biệt, trong thời điểm dịch bệnh COVID-19 bùng phát, chính quyền địa phương chủ động đưa ra những phương hướng giải quyết kịp thời.

+ Nhiều sự kiện văn hóa, nghệ thuật lớn, có uy tín, chất lượng cao được tổ chức thường niên tại Thủ đô.

+ Công tác gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị di tích ngày càng được chú trọng.

+ Ngăn chặn, phòng ngừa tệ nạn xã hội, xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh.

+ Các chính sách đối với người có công, hộ nghèo, hộ cận nghèo, đối tượng bảo trợ xã hội, người cao tuổi, người khuyết tật, người dân tộc thiểu số… được thực hiện đúng.

+ Đặc biệt, trong thời điểm dịch bệnh COVID-19 bùng phát, chính quyền thành phố chủ động đưa ra những phương hướng giải quyết kịp thời.