CHỦ ĐỀ 4: CÁC CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP TRONG LỊCH SỬ THẾ GIỚI

BÀI 6: CÁC CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP THỜI CẬN ĐẠI

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

MỞ ĐẦU BÀI HỌC

CH:

Em có biết, vào thời điểm năm 2021, để đi từ Hà Nội vào Thành phố Hồ Chí Minh bằng máy bay sẽ mất khoảng gần 2 giờ, bằng tàu hoả (loại có tốc độ cao nhất) mất khoảng 30 giờ, còn đi xe đạp có thể mất tới gần 1.000 giờ,.. Nếu không có những phương tiện giao thông hiện đại thì con người sẽ tốn rất nhiều thời gian và công sức để di chuyển giữa các vùng. Máy bay là một thành tựu tiêu biểu của cuộc cách mạng công nghiệp thời cận đại. Hãy kể tên một số thành tựu khác của các cuộc cách mạng công nghiệp thời cận đại mà em biết. Các cuộc cách mạng công nghiệp này có ý nghĩa gì đối với nhân loại.

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

1. Thành tựu cơ bản của Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất

CH:

Nêu những thành tựu cơ bản của nước Anh và một số nước khác ở Châu Âu và Bắc Mỹ trong Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất. Theo em, thành tựu nào là quan trọng nhất? Vì sao?

2. Thành tựu cơ bản của Cách mạng công nghiệp lần thứ 2

CH:

Nêu một số thành tựu cơ bản của Cách mạng công nghiệp lần thứ hai

3. Ý nghĩa của Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai

b) Ý nghĩa về xã hội, văn hóa

CH:

Nêu ý nghĩa của các cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai về kinh tế, xã hội, văn hóa

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

CH:

Lập bảng thống kê về những thành tựu cơ bản của các cuộc cách mạng công nghiệp thời cận đại (theo gợi ý dưới đây vào vở)

1. Thường ngày, em biết những thiết bị sử dụng điện nào? Theo em, cuộc sống của chúng ta sẽ ra sao nếu không có điện và các thiết bị sử dụng điện?

2. Sưu tầm tư liệu sách, báo, internet về một thành tựu của Cách mạng công nghiệp thời cận đại và viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 từ) giới thiệu về thành tựu đó.

PHẦN II: 5 PHÚT GIẢI BÀI.

MỞ ĐẦU BÀI HỌC

CH:

- Một thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp thời cận đại:

Năm 1764, Giêm Ha-gri-vơ sáng tạo ra máy kéo sợi Gien-ni. Máy kéo sợi Gien-ni là một trong những phát minh vĩ đại bấy giờ, giúp cho sản lượng nguyên liệu của ngành dệt may ở châu Âu tăng lên chóng mặt. Phát minh này giúp nguồn cung nguyên liệu là sợi vải cho ngành dệt may tăng lên. Đồng thời, điều này cũng giúp giá sản phẩm giảm xuống và người ta có thể mua vải dễ dàng hơn.

- Ý nghĩa:

+ Làm thay đổi diện mạo các nước tư bản; giúp năng suất lao động của con người tăng lên gấp nhiều lần so với lao động thủ công; tạo ra một khối lượng của cải vật chất lớn

+ Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đã thay thế lao động tay chân của con người bằng lao động của máy móc, chuyển nền sản xuất thủ công sang cơ khí hoá.

+ Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai đã chuyển nền sản xuất từ cơ khí hoá sang điện khí hoá, làm thay đổi căn bản nên sản xuất và cơ cấu kinh tế tư bản chủ nghĩa.

+ Cách mạng công nghiệp cũng góp phần thúc đẩy những chuyển biến mạnh mẽ trong các ngành kinh tế khác, đặc biệt là nông nghiệp và giao thông vận tải.

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

1. Thành tựu cơ bản của Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất

CH:

Những phát minh và sáng chế cơ bản ở nước Anh và một số nước châu Âu, Bắc Mỹ khác trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất:

- Những tiến bộ về kĩ thuật chủ yếu diễn ra trong các ngành dệt, luyện kim và giao thông vận tải. Đầu tiên, là những tiến bộ về kĩ thuật và máy móc trong ngành dệt.

+ Sự xuất hiện của "Con thoi bay" do Côn Cay phát minh năm 1733 đã giúp người thợ dệt không phải lao thoi bằng tay, năng suất lao động tăng gấp đôi.

+ Phát minh ra máy dệt chạy bằng hơi nước năm 1785 bởi Các-rai giúp năng suất của thợ dệt tăng 40 lần.

+ Phát minh ra máy hơi nước tạo nguồn động lực mới, làm giảm sức lao động cơ bắt của con người, thúc đẩy sản xuất phát triển vượt bậc, khởi đầu quá trình công nghiệp hóa ở nước Anh.

- Ngành luyện kim và giao thông vận tải đạt được những thành tựu quan trọng:

+ Đầu xe máy lửa chạy trên đường ray đầu tiên (Ri-chác Tơ-re-vi-thích).

+ Lò luyện quặng theo phương pháp "pút đinh" (Hen-ri Cót).

- Những thành tựu của các cuộc cách mạng công nghiệp ở Anh từng bước lan sang các quốc gia ở châu Âu và Mỹ.

+ Ở Mỹ: chế tạo thành công tàu chở khách chạy bằng hơi nước đầu tiên.

+ Ở Bỉ: quá trình công nghiệp hóa diễn ra vào đầu TK XIX với trọng tâm là ngành luyện kim, khai mỏ và dệt,...

+ Ở Pháp: cách mạng công nghiệp diễn ra khá muộn. Đến giữa TK XIX, nước Pháp cơ bản trở thành nước công nghiệp.

- Theo em, phát minh ra máy hơi nước là thành tựu quan trọng nhất. Bởi vì, phát minh tạo nguồn động lực mới, làm giảm sức lao động cơ bắt của con người, thúc đẩy sản xuất phát triển vượt bậc, khởi đầu quá trình công nghiệp hóa ở nước Anh.

2. Thành tựu cơ bản của Cách mạng công nghiệp lần thứ 2

CH:

- Một số thành tựu cơ bản của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai:

+ Phát minh ra phương pháp sử dụng lò cao trong luyện kim dẫn đến sự ra đời của các nguyên liệu mới.

+ Khám phá về điện của Mai-cơn Pha-ra-đây, Tô-mát Ê-đi-xơn, Ni-cô Tét-la là cơ sở cho sự ra đời và phát triển của động cơ điện, điện thoại, vô tuyến điện, thúc đẩy việc ứng dụng nguồn năng lượng điện vào cuộc sống.

+ Phát minh ra động cơ đốt trong tạo tiền đề cho sự ra đời và phát triển của ô tô, máy bay, thúc đẩy ngành khai thác dầu mỏ.

3. Ý nghĩa của Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai

b) Ý nghĩa về xã hội, văn hóa

CH:

Ý nghĩa của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hau về kinh tế, xã hội, văn hóa:

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

CH:

Bảng thống kê về những thành tựu cơ bản của cuộc cách mạng công nghiệp thời cận đại:

1. Những thiết bị điện được sử dụng phổ biến trong cuộc sống 

+ Công tắc và ổ cắm điện. Công tắc, ổ cắm điện là sản phẩm không thể thiếu trong mỗi gia đình. 

+ Thiết bị đóng ngắt điện. 

+ Phích cắm. 

+ Dây điện và các loại phụ kiện. 

+ Bóng đèn. 

+ Quạt điện. 

+ Ống và phụ kiện lắp đặt.

+ Tủ điện.

 Nếu các nhà khoa học kĩ thuật chưa phát minh ra điện và các thiết bị tiêu thụ điện năng thì cuộc sống của chúng ta sẽ lệ thuộc rất nhiều vào tự nhiên. Cuộc sống của con người sẽ rơi vào trì trệ và không có động lực lao động. Con người lao động chủ yếu bằng lao động cơ bắp của con người. Kinh tế kém phát triển, đặc biệt là nông nghiệp, giao thông vận tải và nông nghiệp. Cuộc sống của con người không được cải thiện và phát triển. Bên cạnh đó, đời sống văn hóa, tinh thần của con người cũng trở nên lạc hậu, kém phong phú. Không có sự giao lưu, kết nối văn hóa giữa các quốc gia, châu lục.

2. Sưu tầm tư liệu sách, báo, internet về một thành tựu của Cách mạng công nghiệp thời cận đại và viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 từ) giới thiệu về thành tựu.

Vào những năm 1750, các xưởng dệt may không thể đáp ứng được thị trường. Lúc này, người ta vẫn còn sử dụng xe quay sợi với một cọc suốt. Vì thế mà mỗi công nhân chỉ làm được một cuộn chỉ mỗi ngày. Đến năm 1765, máy kéo sợi Gien-ni được tạo ra. Máy có cấu tạo như cỗ quay bình thường nhưng lại có khoảng 16 – 18 cọc suốt và chỉ cần 1 công nhân vận hành. Vì lượng cọc nhiều hơn, máy có thể tạo nhiều sợi vải hơn, năng suất làm việc cũng tăng lên gấp 8 lần. Phát minh này đã mang lại rất nhiều lợi ích cho ngành dệt nước Anh thời ấy. James Hargreaves được ghi nhận là người đã sáng tạo ra máy kéo sợi Gien-ni vào năm 1764. Máy kéo sợi Gien-ni là một trong những phát minh vĩ đại bấy giờ, giúp cho sản lượng nguyên liệu của ngành dệt may ở châu Âu tăng lên chóng mặt. Phát minh này giúp nguồn cung nguyên liệu là sợi vải cho ngành dệt may tăng lên. Đồng thời, điều này cũng giúp giá sản phẩm giảm xuống và người ta có thể mua vải dễ dàng hơn. Sự ra đời của máy kéo sợi Gien-ni cũng là một dấu mốc lớn trong cách mạng công nghiệp về máy móc hơi nước.