BÀI 9. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN VỀ SỞ HỮU TÀI SẢN VÀ TÔN TRỌNG TÀI SẢN CỦA NGƯỜI KHÁC

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK 

MỞ ĐẦU

Em hãy chia sẻ hiểu biết của bản thân về quyền, nghĩa vụ của công dân trong sở hữu tài sản và tôn trọng tài sản của người khác.

KHÁM PHÁ

CH1: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết hành vi của anh H và anh B trong các trường hợp 1, 2 vi phạm quy định nào của pháp luật về quyền sở hữu và giải thích.

- Cho biết hành vi vi phạm này có thể dẫn tới hậu quả gì.

CH2: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết hành vi của anh B, ông Q trong các trường hợp 1, 2 đã vi phạm quy định nào của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác và giải thích.

- Cho biết hành vi vi phạm này có thể dẫn tới hậu quả gì.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em đồng tình với nhận định nào sau đây về quyền sở hữu của công dân?

a. Quyền sở hữu là một quyền tài sản của công dân.

b. Công dân có quyền sở hữu đối với các loại tài nguyên khoáng sản trong lòng

đất thuộc phạm vi thửa đất do mình đứng tên.

c. Chỉ chủ sở hữu mới có đầy đủ ba quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt đối với tài sản. 

d. Các phát minh, các để tài khoa học, các sáng kiến cải tiến khoa học kĩ thuật 

không phải là tài sản nên mọi người đều có thể sử dụng chung miễn phí.

e.Trong trường hợp cần thiết, vì lý do quốc phòng, an ninh và vì lợi ích quốc gia,

Nhà nước có thể trưng mua hoặc trưng dụng tài sản của công dân.

Câu 2: Em hãy đánh giá hành vi của chủ thể sau:

a. Anh H làm nghề tài xế taxi. Trong một lần sau khi trả khách, anh phát hiện trên ghế sau có chiếc túi bị bỏ quên, anh liền liên hệ và xác minh các thông tin để trao trả.

b. Anh P mượn xe máy của anh T đi chơi, không may bị xe khác đâm làm vỡ gương chiếu hậu. Anh P không sửa mà trả lại xe máy cho anh T trong tình trạng hư hỏng.

c.Trong quá trình đào ao, gia đình chị B phát hiện một chiếc bình cổ không rõ

nguồn gốc, niên đại. Chị đã nộp lại chiếc bình này cho chính quyền địa phương.

Câu 3: Chủ thể trong trường hợp sau thực hiện đúng hay thực hiện sai quyền của mình? Vì sao?

Là hàng xóm láng giềng thân thiết của nhau, ông A đã cho bà B vay 2 lượng vàng để bà bán đi lấy tiền hỗ trợ con trai xây dựng nhà mới. Thời hạn vay là 6 tháng (có giấy viết tay của bà B), con trai của bà B cũng biết mẹ mình vay 2 lượng vàng của ông A là để hỗ trợ cho mình. Ba tháng sau, trong một tai nạn giao thông, bà B đột ngột qua đời. Đến thời hạn trả nợ, ông A đã yêu cầu con trai bà B trả lại cho mình 2 lượng vàng đó. Nhưng con trai bà B không trả vì việc vay vàng là do mẹ anh vay chứ anh không vay. Mẹ anh đã mất nên anh không có nghĩa vụ phải trả nợ thay.

Câu 4: Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Ông G cho vợ chồng chị P thuê một căn nhà để ở. Trong hợp đồng thuê, hai bên đã thoả thuận rằng vợ chồng chị P không được tự ý sửa chữa, thay đổi cấu trúc của căn nhà. Sau đó hai tháng, vợ chồng chị P đã tự ý cải tạo, sửa chữa, làm thay đổi cấu trúc căn nhà để phục vụ nhu cầu sử dụng mà không thông báo, xin ý kiến ông G. 

- Ông G và vợ chồng chị P có quyền và nghĩa vụ gì về tài sản và tôn trọng tài sản của người khác?

- Vợ chồng chị P có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho ông G không? Vì sao?

Câu 5: Em hãy nhận xét hành vi của chủ thể trong các trường hợp sau và cho biết nếu là chủ thể đó, em sẽ làm gì để thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác.

a. Anh D là nhân viên khách sạn. Trong một lần khi đang dọn phòng, anh phát hiện khách có để quên một chiếc đồng hồ. Anh đã không báo lại với quản lí mà đem giấu đi. Sau đó, anh D mang chiếc đồng hồ đến một tiệm cầm đồ để bán lấy tiền.

b. Chị S vay của anh N số tiền 500 triệu đồng để đầu tư sản xuất kinh doanh. Một thời gian sau, kinh doanh không thành, bị thua lỗ, không có khả năng trả nợ nên chị S đã bỏ trốn. Anh N đã đến nhà của bố mẹ chị S để đòi nợ. Anh đã đập phá đồ đạc và uy hiếp tinh thần bố mẹ chị S nếu không chịu trả nợ thay cho con gái. 

Câu 6: Em sẽ làm gì trong các trường hợp sau để bảo vệ quyền sở hữu và tôn trọng tài sản của người khác?

a. Khi em phát hiện bạn em có hành vi trộm cắp tài sản của người khác.

b. Một người bạn mượn xe đạp điện của chị em nhưng sau đó đi cầm cố để lấy tiền tiêu.

VẬN DỤNG

Em hãy sưu tầm một câu chuyện về việc nhặt được của rơi trả lại người đánh mất, sau đó, chia sẻ cho bạn bè cùng lớp.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

MỞ ĐẦU

Công dân có nghĩa vụ phải tuân thủ quy định của pháp luật về sở hữu tài sản, không thực hiện hành vi trái pháp luật gây thiệt hại hoặc làm ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác. Bên cạnh đó, công dân có nghĩa vụ tôn trọng, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường, nếu làm ô nhiễm môi trường thì phải bồi thường thiệt hại.

KHÁM PHÁ

CH1

- Hành vi của anh H và anh B:

+ Trường hợp 1: Hành vi của anh H vi phạm quy định về quyền sở hữu tài sản khi yêu cầu cùng đứng tên trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bởi mảnh đất này là tài sản riêng của chị K hình thành trước thời kỳ hôn nhân, việc chị K có quyền không chấp nhận yêu cầu của anh H là hoàn toàn có cơ sở.

+ Trường hợp 2: Căn cứ theo quy định tại Điều 188, Bộ luật dân sự 2015, hành vi của anh B là hành vi vi phạm về quyền chiếm hữu của người được giao tài sản thông qua giao dịch dân sự. Trong đó, anh B chỉ có quyền chiếm hữu nhưng việc cầm cố đã vượt quá quyền hạn cho phép. Bên cạnh đó anh B cũng không tuân thủ quy định về quyền sở hữu và trách nhiệm đối với tài sản thuê.

- Hậu quả của hành vi:

+ Trường hợp 1: Hành vi của anh H có thể tạo ra mâu thuẫn và xung đột trong mối quan hệ gia đình 

+ Trường hợp 2: Hành vi của anh B có thể gây ra việc mất lòng tin giữa anh C và anh B. Đồng thời, việc anh B cầm cố chiếc xe ô tô cũng có thể gây ra các vấn đề pháp lý khác.

CH2:

- Hành vi của anh B, ông Q:

+ Trường hợp 1: Hành vi của anh B vi phạm quy định về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác và quy định về quản lý kinh doanh

+ Trường hợp 2: Hành vi của ông Q vi phạm quy định về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác khi không đồng ý hỗ trợ anh T làm thủ tục để anh T nhận lại tiền đã bị chuyển nhầm. Ông Q có trách nhiệm phối hợp để giải quyết vấn đề này vì tiền đã bị chuyển nhầm vào tài khoản của ông.

- Hậu quả của hành vi:

+ Trường hợp 1: Hành vi của anh B có thể làm ảnh hưởng đến an toàn giao thông và môi trường sống của cư dân trong khu vực gây cản trở giao thông, có thể dẫn đến nguy cơ tai nạn giao thông. Ngoài ra, việc sử dụng không gian công cộng một cách không phù hợp có thể làm mất mỹ quan của khu vực.

+ Trường hợp 2: có thể kéo dài thời gian và làm phức tạp thủ tục giải quyết vấn đề, ảnh hưởng đến tài chính và công việc của anh T.

LUYỆN TẬP

Câu 1: a.

Câu 2: 

a. Hành vi của anh H là tích cực và đáng khen ngợi. Anh ta đã thể hiện sự trách nhiệm và tôn trọng đối với tài sản của người khác 

b. Hành vi của anh P là không tốt. Anh ta trả lại xe máy trong tình trạng hư hỏng mà không thông báo hay chu cấp sửa chữa. Hành vi này thiếu trách nhiệm và không tôn trọng tài sản của người khác.

c. Hành vi của chị B là tích cực và đáng khen ngợi. Chị thực hiện hành động đúng đắn bằng việc nộp lại chiếc bình cổ này cho chính quyền địa phương. Hành vi này không chỉ thể hiện sự trách nhiệm của chị B mà còn góp phần bảo vệ tài sản cổ vật và gìn giữ di sản văn hóa của địa phương.

Câu 3: 

Trong trường hợp này, ông A đã thực hiện đúng quyền của mình khi yêu cầu con trai bà B trả lại số vàng mà bà B đã vay. Lý do là vì ông A đã cho vay vàng dưới dạng một giao kèo hoặc hợp đồng vay nợ, và bà B đã chấp nhận điều kiện trả nợ sau 6 tháng.

Mặc dù bà B đã qua đời, nhưng nghĩa vụ trả nợ không mất đi và vẫn tồn tại. Trong trường hợp này, con trai của bà B phải thừa nhận và thực hiện nghĩa vụ pháp lý của mẹ mình trước khi qua đời. 

Câu 4: 

+ Ông G, là chủ sở hữu của căn nhà, có quyền sở hữu và quản lý tài sản này. Ông G cũng có quyền thiết lập các điều khoản trong hợp đồng thuê, bao gồm cả việc không được tự ý sửa chữa hoặc thay đổi cấu trúc của căn nhà.

+ Vợ chồng chị P, là người thuê nhà, có nghĩa vụ tuân thủ các điều khoản trong hợp đồng thuê, bao gồm cả việc không tự ý sửa chữa hoặc thay đổi cấu trúc của căn nhà mà không có sự đồng ý của chủ nhà.

- Vợ chồng chị P có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho ông G. Lý do là vì họ đã vi phạm điều khoản trong hợp đồng thuê mà không có sự đồng ý của ông G. 

Câu 5: 

a. Hành vi của Anh D không đúng và vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác khi giấu giếm và mang đi một vật phẩm cá nhân của người khác. Thay vào đó, Anh D nên báo cáo vụ việc cho quản lí của khách sạn để họ có thể thực hiện các biện pháp cần thiết để trả lại đồng hồ cho khách hàng bị quên đồ.

b. Hành vi của Anh N vi phạm nghiêm trọng quyền và nghĩa vụ của một công dân. Thay vào đó, Anh N nên tìm đến các cơ quan pháp luật để giải quyết tranh chấp về nợ nần một cách hợp pháp và công bằng. 

Câu 6: 

a. Em sẽ trò chuyện một cách trực tiếp và chân thành với bạn em, làm rõ về hành vi trộm cắp và nhấn mạnh về hậu quả xấu mà nó có thể gây ra.

b. Em sẽ yêu cầu người bạn trả lại xe đạp điện ngay lập tức. Nếu người bạn không tuân thủ yêu cầu, em sẽ tìm sự trợ giúp từ cơ quan pháp luật hoặc người có thẩm quyền để xử lý vấn đề một cách công bằng và pháp lý.

VẬN DỤNG

Cậu bé Minh, một học sinh lớp 5, khi đang trên đường đi học, cậu bỗng nhìn thấy một chiếc ví nằm bên lề đường. Cậu bèn bước lại và mở ra, ngạc nhiên khi bên trong có một số tiền lớn và một tấm thẻ danh tính.

Thay vì giữ lại hoặc sử dụng số tiền đó cho mục đích cá nhân, Minh quyết định đem chiếc ví vàng đến văn phòng công chứng gần đó để trả lại cho chủ sở hữu. 

Chủ sở hữu của chiếc ví vô cùng bất ngờ và hạnh phúc khi biết rằng đã có một người như Minh tử tế và trung thực. Họ tỏ ra rất biết ơn và gửi lời cảm ơn chân thành đến cậu bé.