BÀI 7. QUẢN LÝ THU, CHI TRONG GIA ĐÌNH

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK 

MỞ ĐẦU

Em hãy chia sẻ ý nghĩa của việc quản lý thu, chi trong gia đình qua câu tục ngữ sau: “Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm”

KHÁM PHÁ

CH1: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết thế nào là quản lý thu, chi trong gia đình và nêu ví dụ minh họa.

- Nêu vai trò của quản lí thu, chi đối với gia đình và các thành viên. Nêu ví dụ minh họa.

CH2: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Nêu các khoản chi tiêu trong gia đình và lấy ví dụ về một số thói quen chi tiêu tốt và chưa tốt.

- Nhận xét việc phân chia thu, chi trong trường hợp. Từ đó, đề xuất những phương pháp quản lý thu, chi trong gia đình

CH3: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết mục tiêu tài chính nhằm đảm bảo các hoạt động gì.

- Diễn giải các mục tiêu tài chính trong gia đình và nêu ví dụ minh họa.

CH4: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết để lập và thực hiện được kế hoạch thu, chi trong gia đình, cần tiến hành những bước nào.

- Cho biết các bước lập kế hoạch quản lý thu, chi trong gia đình bao gồm những nội dung gì.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy cho biết kế hoạch thu, chi của gia đình em và đánh giá về cách

thực hiện kế hoạch thu, chi đó.

Câu 2: Em hãy phân tích vai trò của việc quản lý thu, chi trong gia đình và cho ví dụ minh hoạ.

Câu 3: Em hãy đánh giá về thói quen chỉ tiêu của chủ thể trong các trường hợp sau:

a. Vợ chồng chị H đồng thuận thực hiện kế hoạch quản lý thu, chi bằng sổ theo dõi hằng tháng sau khi bàn bạc trong tháng đầu chung sống. Theo đó, vợ chồng chị sẽ dành 50% tổng thu nhập cho chỉ tiêu thiết yếu, sinh hoạt hằng ngày; 20% dành cho các khoản dự phòng, tiết kiệm, mua nhà,.. và 30% còn lại dành cho các hoạt động giải trí, giao tiếp xã hội,...

b. Chị C thích mua hàng trực tuyến, chị mua rất nhiều các sản phẩm vào các ngày giảm giá. Trong dịp lễ, các ứng dụng bán hàng trực tuyến thường đưa ra nhiều chương trình khuyến mãi. Trong những tháng đó, chị phải đi mượn tiền hoặc ứng trước lương để chi trả cho các đơn hàng trên mạng đã mua.

Câu 4: Em hãy đánh giá mục tiêu tài chính của chủ thể trong các trường hợp sau:

a. Khi biết có một căn nhà cũ bán với giá rẻ, anh T liền lên kế hoạch dự trù tài

chính, mua lại căn nhà đó để sửa chữa và cho thuê với giá hợp lý. Cách thức này vừa giúp gia đình anh có thêm nguồn thu nhập vừa giữ được tài sản hiện có của anh.

b. Anh H dành một khoản lớn thu nhập cho mục tiêu tiết kiệm. Anh chỉ tiêu ở

mức tối thiểu cho sinh hoạt hằng ngày với các nhu cầu thiết yếu. Anh quan niệm rằng chỉ có tiết kiệm mới có thể thực hiện được mục tiêu mua nhà, mua xe,... Vì vậy, anh hạn chế giao tiếp, không mở rộng quan hệ xã hội để tránh các khoản chi không cần thiết, không mang lại cho anh lợi ích gì.

Câu 5: Em hãy thu thập thông tin (khoản thu, khoản chi) để lập kế hoạch thu, chi của gia đình mình. Sau đó, đề xuất các điều chỉnh cần thiết để đảm bảo mục tiêu tài chính

VẬN DỤNG

Em hãy thực hiện bài viết ngắn đánh giá thói quen chi tiêu của bản thân và rút ra bài học.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

MỞ ĐẦU

"Khéo ăn thì no" chỉ rằng, nếu bạn biết cách sử dụng tiền một cách khôn ngoan, bạn sẽ không phải lo lắng về việc thiếu thốn hay đói đến => Quản lý tài chính thông minh 

Để "ăn khéo", người ta thường phải tuân thủ một chế độ ăn uống cân đối và kiểm soát lượng thức ăn một cách tỉ mỉ. Tương tự, quản lý thu chi trong gia đình cũng đòi hỏi tính kỷ luật và tự kiểm soát. 

KHÁM PHÁ

CH1

- Quản lí thu, chi trong gia đình là quá trình kiểm soát việc sử dụng tiền gồm cả thu nhập và chi tiêu. Gia đình có cách quản lí tài chính hiệu quả sẽ mang lại sự ổn định và phát triển. 

Ví dụ: Mẹ lập một ngân sách hàng tháng bao gồm tiền lương của bản thân và của chồng, cộng với các nguồn thu khác như tiền lãi từ tài khoản tiết kiệm. Mẹ thường xuyên kiểm tra ngân sách và điều chỉnh các khoản chi tiêu để đảm bảo rằng gia đình sử dụng tiền một cách có trách nhiệm và hiệu quả.

- Vai trò của quản lý thu, chi đối trong gia đình:

+ Đối với gia đình: kiểm soát và cân đối được thu, chi; chủ động và ứng phó với những tình huống trong tương lai; nâng cao chất lượng cuộc sống.

+ Đối với các thành viên trong gia đình: chủ động thực hiện kế hoạch thu, chi.

CH2:

- Các khoản chi tiêu trong gia đình bao gồm các chi tiêu thiết yếu và chi tiêu không thiết yếu

+ Chi tiêu thiết yếu: Tiền nhà, dịch vụ (điện, nước, Internet,…), điều trị y tế

+ Chi tiêu không thiết yếu: Tiền du lịch và giải trí, mua sắm đồ lưu niệm, sở thích cá nhân,… 

CH3:

- Mục tiêu tài chính nhằm đảm bảo các hoạt động như: tiết kiệm, đầu tư, khoản nợ, phòng ngừa rủi ro là điều cần thiết.

- Mục tiêu tài chính bao gồm:

+ Mục tiêu tài chính ngắn hạn là cân đối chỉ tiêu với mức thu nhập đang có hay

tiết kiệm được một khoản tiền nhỏ, thời gian thực hiện dưới ba tháng. 

Ví dụ: Gia đình quyết định cân đối ngân sách hàng tháng bằng cách giảm bớt các chi tiêu không cần thiết và tìm kiếm các cách tiết kiệm nhỏ như ăn uống tại nhà thay vì ăn ngoài, hạn chế việc mua sắm đồ dùng không cần thiết. 

+ Mục tiêu tài chính trung hạn là cân đối thu chi trong gia đình hay tiết kiệm được một khoản tiền nhỏ, thời gian thực hiện từ ba đến sáu tháng. 

Ví dụ: Mục tiêu tiết kiệm được một khoản tiền nhỏ trong khoảng từ ba đến sáu tháng tới để sử dụng cho những mục đích như mua sắm lớn hoặc du lịch gia đình.

+ Mục tiêu tài chính dài hạn nhằm thực hiện được những mục tiêu tài chính quan trọng trong thời gian từ sáu tháng trở lên, bao gồm kế hoạch thực hiện các mục tiêu ngắn hạn, trung hạn để từng bước đạt được mục tiêu dài hạn.

Ví dụ: Gia đình đặt ra một mục tiêu dài hạn là mua được căn nhà riêng trong vòng năm năm tới. Để đạt được mục tiêu này, họ thực hiện các mục tiêu tài chính ngắn hạn và trung hạn, bao gồm cân đối ngân sách hàng tháng, tăng thu nhập và tiết kiệm một phần nhỏ mỗi tháng. 

CH4:

- Các bước để lập và thực hiện được kế hoạch thu, chi trong gia đình:

Bước 1: Xác định các mục tiêu tài chính trong gia đình

Bước 2: Liệt kê các nguồn thu trong gia đình

Bước 3: Trao đổi giữa các thành viên về các khoản chi

Bước 4: Thống nhất giữa các thành viên tỉ lệ phân chia các khoản chi

Bước 5: Thực hiện các khoản thu, chi theo kế hoạch

- Nội dung của các bước lập kế hoạch quản lú thu, chi trong gia đình:

Bước 1: Xác định các mục tiêu tài chính trong gia đình

+ Giúp gia đình thiết lập mục tiêu tài chính cụ thể cho tương lai

+ Liệt kê tất cả các mục tiêu tài chính của gia đình, sắp xếp theo thứ tự ưu tiên,

phân thành mục tiêu ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.

Bước 2: Liệt kê các nguồn thu trong gia đình

+ Giúp gia đình nắm rõ tình hình tài chính gia đình để làm cơ sở phân chia tỉ lệ chi tiêu và mục tiêu tài chính

+ Thống kê các khoản thu nhập của gia đình: Thu nhập chủ động là tiền lương. Thu nhập thụ động là tiền lãi tiết kiệm, tiền cho thuê nhà, tiền cổ tức,... 

Bước 3: Trao đổi giữa các thành viên về các khoản chi

+ Giúp mọi người hiểu được nhu cầu thiết yếu, không thiết yếu của gia đình và

các thành viên

+ Liệt kê và ưu tiên các khoản chỉ tiêu thiết yếu là khoản chi tiêu thường xuyên

cho nhu cầu sống của gia đình như: ăn uống, điện, nước, đi lại, học phí,...

+ Điều chỉnh và cắt giảm các khoản chi tiêu không thiết yếu là khoản chi cho các sản phẩm mong muốn khi có đủ thu nhập như: sản phẩm xa xỉ, giải trí,...

Bước 4: Thống nhất giữa các thành viên tỉ lệ phân chia các khoản chi

+ Giúp gia đình kiểm soát được các khoản chi mà vẫn đảm bảo các mục tiêu đã đề ra

+ Tỉ lệ bao nhiêu cho chỉ tiêu thiết yếu, bao nhiêu cho không thiết yếu và các mục tiêu tài chính

+ Tỉ lệ 50% cho thiết yếu, 30% cho mục tiêu tài chính, 20% cho không thiết yếu

Bước 5: Thực hiện các khoản thu, chi theo kế hoạch

+ Giúp gia đình theo dõi được quá trình thực hiện kế hoạch và có những điều chỉnh hợp lí cho tương lai

+ Ghi chép chi tiết quá trình thu, chi; đánh giá; điều chỉnh kế hoạch thu, chi trong gia đình

LUYỆN TẬP

Câu 1: 

1. Kế hoạch thu:

- Thu nhập chính từ lương làm việc của cả hai vợ chồng.

- Thu nhập phụ từ các nguồn bổ sung như thu nhập từ đầu tư, lãi suất tiết kiệm hoặc thu nhập phụ khác.

- Xác định thu nhập hàng tháng dựa trên lịch trả lương và các nguồn thu nhập bổ sung.

2. Kế hoạch chi:

- Chi tiêu cố định: bao gồm tiền nhà, hóa đơn điện nước, tiền điện thoại, bảo hiểm, và các khoản trả nợ hàng tháng.

- Chi tiêu hàng ngày: bao gồm tiền thực phẩm, xăng xe, các đồ dùng gia đình cần thiết và các chi phí hàng ngày khác.

- Chi tiêu giải trí và tiết kiệm: bao gồm tiền du lịch, mua sắm thú vui, tiền tiết kiệm và đầu tư cho tương lai.

Câu 2: 

1. Đảm bảo cân đối giữa thu nhập và chi tiêu

2. Xác định ưu tiên và mục tiêu tài chính

3. Tạo dự trữ tài chính

4. Kiểm soát và giảm bớt lãng phí

Câu 3:

a. Đánh giá thói quen chỉ tiêu của vợ chồng chị H:

- Ưu điểm: Thói quen này cho thấy sự tổ chức và kế hoạch hóa trong việc quản lý tài chính gia đình. Việc phân bổ tỷ lệ cụ thể cho các mục tiêu khác nhau như chi tiêu thiết yếu, tiết kiệm và giải trí giúp họ có một kế hoạch cụ thể để tuân thủ và đạt được mục tiêu tài chính.

- Nhược điểm: Tuy tỷ lệ phân bổ được xác định rõ ràng, nhưng có thể gặp khó khăn khi áp dụng thực tế do các biến động trong cuộc sống hàng ngày. Nếu có sự thay đổi trong thu nhập hoặc các chi phí không lường trước, họ có thể gặp khó khăn trong việc tuân thủ kế hoạch đã đề ra.

b. Đánh giá thói quen chỉ tiêu của chị C:

- Ưu điểm: Chị có khả năng tận dụng các chương trình giảm giá để mua hàng với giá tốt, từ đó tiết kiệm chi phí cho gia đình. Việc sử dụng ứng dụng mua sắm trực tuyến cũng tiết kiệm thời gian và công sức cho việc mua sắm.

- Nhược điểm: Thói quen mua hàng trực tuyến dựa vào các chương trình khuyến mãi có thể dẫn đến việc chi tiêu không cân đối và không dựa trên nhu cầu thực sự, có thể ảnh hưởng đến tài chính cá nhân trong tương lai.

Câu 4: 

a. Đánh giá mục tiêu tài chính của anh T:

- Ưu điểm: Mục tiêu của anh T là một mục tiêu tài chính cụ thể và có ý nghĩa. Anh T có sự chiến lược và tổ chức trong việc quản lý tài chính cá nhân.

- Nhược điểm: Có thể gặp phải rủi ro và chi phí sửa chữa không mong muốn. Việc này đòi hỏi sự đầu tư thêm về thời gian và công sức, và có thể ảnh hưởng đến tài chính và thời gian của anh T.

b. Đánh giá mục tiêu tài chính của anh H:

- Ưu điểm: Mục tiêu tiết kiệm của anh H là một mục tiêu tích cực và có ý nghĩa. Việc hạn chế chi tiêu cho các nhu cầu không cần thiết và tập trung vào việc tiết kiệm giúp anh có cơ hội tiết kiệm và đầu tư cho mục tiêu lớn hơn như mua nhà hoặc mua xe.

- Nhược điểm: Việc hạn chế giao tiếp và không mở rộng quan hệ xã hội có thể gây cảm giác cô lập và thiếu hỗ trợ xã hội cho anh.. Việc đặt mục tiêu tiết kiệm quá cao cũng có thể dẫn đến sự cảm thấy thiếu hài lòng và hạnh phúc trong cuộc sống hàng ngày.

Câu 5:

Gia đình em gồm bố mẹ và hai con nhỏ. Bố làm việc trong một công ty vận tải và mẹ làm việc bán thời gian tại một cửa hàng đồ chơi. Gia đình có một căn nhà đang trả góp và một chiếc xe hơi đã thanh toán hết.

Thu nhập:

1. Lương bố: 15 triệu đồng/tháng.

2. Thu nhập mẹ: Trung bình 7 triệu đồng/tháng.

3. Thu nhập phụ từ việc cho thuê một phòng trọ: 3 triệu đồng/tháng.

Về chi tiêu:

1. Chi tiêu cố định:

- Tiền nhà: 4 triệu đồng/tháng.

- Tiền điện, nước: 1,5 triệu đồng/tháng.

- Tiền internet: 300.000 đồng/tháng.

- Tiền trả góp nhà: 6 triệu đồng/tháng.

- Bảo hiểm: 500.000 đồng/tháng.

- Tiền mua sắm hàng tháng: 2 triệu đồng/tháng.

2. Chi tiêu hàng ngày:

- Thực phẩm: 5 triệu đồng/tháng.

- Xăng xe: 2 triệu đồng/tháng.

- Các chi phí vui chơi giải trí: 2 triệu đồng/tháng.

- Chi phí giáo dục của hai con nhỏ: 3 triệu đồng/tháng.

3. Chi tiêu tiết kiệm và dự phòng:

- Tiết kiệm hàng tháng: 1 triệu đồng/tháng.

- Dự trữ khẩn cấp: 500.000 đồng/tháng.

Đề xuất điều chỉnh:

1. Tăng thu nhập phụ.

2. Giảm chi tiêu không cần thiết.

3. Xem xét lại các khoản chi tiêu hàng ngày.

4. Tăng tỉ lệ tiết kiệm hàng tháng.

VẬN DỤNG

Em thường chi tiêu một cách có tổ chức và hợp lý cho các nhu cầu cần thiết như thực phẩm, điện nước, và các chi phí hàng ngày. Tuy nhiên, đôi khi em dễ mắc phải thói quen mua sắm không cần thiết, dẫn đến việc tiêu tiền một cách lãng phí và không có lợi ích thực sự.

Bài học quan trọng mà em rút ra từ việc đánh giá thói quen chi tiêu của mình là cần phải có sự kiểm soát và tự kiểm soát khi mua sắm. Thay vì chi tiêu một cách cảm xúc và không suy nghĩ, em cần phải đặt ra những mục tiêu cụ thể và đề xuất một ngân sách hàng tháng để tuân thủ. Đồng thời, em cũng cần phải xem xét kỹ lưỡng trước khi quyết định mua sắm các mặt hàng không cần thiết, và tập trung vào việc tiết kiệm và đầu tư cho tương lai hơn.