Slide bài giảng Ngữ văn 12 chân trời Bài 7: Thực hành tiếng Việt

Tóm lược nội dung

BÀI 7: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

I. THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT 

Câu 1: Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nói mỉa trong các trường hợp sau: 

a. – Thế sao bác cũng chủ trương cải cách trong báo của bác?

    – Là vì tôi cũng như bác giai. Phụ nữ nghĩa là vợ con chị em người khác, chứ không phải vợ con chị em của tôi. Gia đình tôi thì cứ phải theo cổ, không được có hạng đàn bà ăn mặc tân thời nay khiêu vũ, mai chợ phiên, rồi về nhà chửi lại mẹ chồng bằng những lí thuyết bình quyền với giải phóng!

    Ông nhà báo nói một cách quả quyết như những nhà văn sĩ cấp tiến làm cho nhà m thuật cũng hăng hái nói tiếp:

    – Đối với tôi ấy à?... Đàn bà cứ nhốt trong buồng. Mợ đã hiểu ra chưa?

(Vũ Trọng Phụng, Số đỏ) 

b. A-mê-li-a rất tán thành cuộc hôn nhân của anh trai, đúng như tính tình khôn ngoan của một thiếu nữ trẻ tuổi như cô ta.

(Uy-li-am Thác-cơ-rây, Hội chợ phù hoa)

c. Mỗi khi xuống nhà ăn cơm, cô lại khoác tay Giô đi, như là một điều dĩ nhiên; cô đã ngồi cạnh Giô trên chiếc xe riêng mui trần của anh ta (Giô thật là một con hươu đầu đàn lẫm liệt, vì anh ta ngồi rất bình thản trên xe tự điều khiển lấy đôi ngựa xám của mình).

d.

Tri phủ Xuân Trường được mấy niên, 

Nhờ trời hạt ấy cũng bình yên. 

Chữ “thôi” chữ “cứu” không phê đến,

Ông chỉ quen phê một chữ “tiền”!

(Trần Tế Xương, Bốn tri phủ Xuân Trường)

Bài làm rút gọn: 

a. Khi Xuân Tóc Đỏ hỏi về tư tưởng cải cách, ông typn và nhà báo đáp rằng mình cũng ủng hộ nó nhưng chỉ áp dụng đối với phụ nữ của người khác. Điều này nhằm châm biếm thái độ bên ngoài ủng hộ cái mời mà bên trong lại tỏ vẻ chống đối của họ. Cụm từ "gia đình tôi" vừa khẳng định sự theo đuổi lối sống truyền thống, vừa bộc lộ thái độ khinh bỉ đối tượng là gia đình người khác. Cách chơi chữ giữa hai khái niệm "cổ lỗ" và "tân thời" tiếp tục nhấn mạnh sự mâu thuẫn trong tuyên bố của ông nhà báo. Lời lẽ chắc nịch cùng nhịp điệu dồn dập càng làm tăng tính mỉa mai và châm chích.

b. Việc miêu tả tính vô tư của Amelia tương phản với hành động nghiêm túc và có trách nhiệm của người lớn chính là phương thức nói mỉa. Qua đó tác giả bộc lộ thái độ châm chích đối với việc tự khen của nhân vật.

c. Đoạn trích này sử dụng biện pháp tu từ nói mỉa khi nhân vật nữ mặc định nắm lấy cánh tay của nam giới như một cử chỉ đương nhiên. Giọng mỉa mai thể hiện qua việc hai người có các hành động vốn thuộc về cặp đôi yêu nhau trong khi họ chưa là gì của nhau cả. 

d. Được sử dụng trong câu cuối. Thi sĩ châm biếm thói tham nhũng của lũ quan chức. Chúng chẳng hề cứu trợ hay trừng phạt bất cứ ai mà chỉ lo nhận hối lộ. Câu "chữ thôi", "chữ cứu" bị phớt lờ bởi chúng chỉ chăm chăm vào tiền. Tác giả đã chất vấn sự yếu kém và tham lam của bộ máy quan chức đương thời.

Câu 2: Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nghịch ngữ trong các trường hợp sau:

a. Thôi! Tôi đã nhất định... nói có vong hồn ông Đoan với ông Phán nhà tôi chứng giám cho, tôi đã nhất định thủ tiết với hai ông!

(Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)

b. Tôi xin chịu một hình phạt êm đềm: Đôi môi tôi như hai kẻ hành hương rụt rè xin sẵn sàng xóa vết bàn tay thô bạo kia bằng một cái hôn trìu mến.

(Sếch-xpia (Shakespeare), Rô-mê-ô và Giu-li-ét (Romeo and Juliet))

Bài làm rút gọn: 

a. Biện pháp tu từ nghịch ngữ "tôi đã nhất định thủ tiết với hai ông" được sử dụng để tạo mâu thuẫn và châm biếm. Việc sử dụng cụm từ "thủ tiết" ( nghĩa là giữ gìn phẩm giá, danh dự) trong trường hợp này gây ra sự mâu thuẫn và tạo tiếng cười. Đồng thời, tác giả cũng thể hiện thái độ phê phán với lối sống giả tạo của nhân vật.

b. Sự mâu thuẫn giữa " Tôi xin chịu một hình phạt " và hành động "xoá vết bàn tay thô bạo" bằng "một cái hôn trìu mến" đã tạo ra điểm nhấn cho tình huống, từ đó tạo nên sự hài hước và châm biếm.

Câu 3: Trong hai trường hợp sử dụng biện pháp tu từ nghịch ngữ ở bài tập 2, trường hợp nào là nói mỉa? Vì sao bạn nhận định như vậy?

Bài làm rút gọn: 

Trường hợp a vì việc sử dụng cụm từ "thủ tiết" trong trường hợp này gây ra sự mâu thuẫn và tạo tiếng cười. Đồng thời, tác giả cũng thể hiện thái độ mỉa mai, phê phán lối sống giả tạo của nhân vật.

II. TỪ ĐỌC ĐẾN VIẾT

Đề bài: Viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) về sự khác biệt giữa tiểu thuyết và truyện ngắn.

Bài làm rút gọn: 

Tiểu thuyết thường có quy mô lớn, tập trung vào việc phát triển nhân vật, cốt truyện phức tạp, và chi tiết mô tả sâu sắc. Ngược lại, truyện ngắn tập trung vào một sự kiện, tình huống, hoặc ý tưởng cụ thể, thường có quy mô nhỏ hơn và tập trung vào việc gây ấn tượng mạnh mẽ trong khoảng thời gian ngắn. Do đó, tiểu thuyết và truyện ngắn là hai thể loại văn học có nhiều điểm khác biệt, thể hiện ở quy mô, bối cảnh, nhân vật, cốt truyện và sự kiện. Cấu trúc của tiểu thuyết thường phức tạp, có thể bao gồm nhiều nhân vật, hoàn cảnh, và diễn biến phức tạp. Trong khi đó, truyện ngắn thường tập trung vào một số nhân vật chính. Phương pháp diễn đạt trong tiểu thuyết thường linh hoạt và chi tiết, trong khi truyện ngắn thường sử dụng ngôn từ súc tích hơn. Có thể nói, tiểu thuyết và truyện ngắn đều là những thể loại văn học quan trọng, góp phần phản ánh hiện thực cuộc sống, đồng thời bày tỏ tư tưởng, tình cảm của nhà văn. Mỗi thể loại có những ưu điểm và nhược điểm riêng, phù hợp với những đối tượng độc giả khác nhau.