Slide bài giảng Lịch sử 11 kết nối bài 7: Khái quát về chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trong lịch sử Việt Nam (phần 1)

Tóm lược nội dung

BÀI 7: CHIẾN TRANH BẢO VỆ TỔ QUỐC VÀ CHIẾN TRANH GIẢI PHÓNG DÂN TỘC TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM (TRƯỚC CÁCH MẠNG THÁNG 8 NĂM 1945)

1. VỊ TRÍ ĐỊA CHIẾN LƯỢC CỦA VIỆT NAM VÀ VAI TRÒ, Ý NGHĨA CỦA CHIẾN TRANH BẢO VỆ TỔ QUỐC TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM.

CH 1: Khai thác hình 2 và thông tin trong mục, nêu vị trí địa chiến lươc của Việt Nam.

Trả lời rút gọn:

- Việt Nam, với vị trí địa chiến lược ở khu vực Đông Nam Á và là điểm nối trục đường giao thông châu Á và châu Đại Dương, trở thành đối tác quan trọng giữa Trung Quốc và Đông Nam Á, lục địa và hải đảo.

- Với tài nguyên phong phú và dân số đông đúc, Việt Nam đã phải đương đầu với nhiều thế lực ngoại xâm và tiến hành nhiều cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc suốt lịch sử.

CH 2: Cho biết vị trí đó ảnh hưởng như thế nào đến lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam? 

Trả lời rút gọn:

- Nhờ vị trí địa lí thuận lợi, Việt Nam trở thành quốc gia có vị trí địa chiến lược quan trọng.

- Suốt lịch sử, Việt Nam luôn phải đối phó với nhiều thế lực ngoại xâm và tiến hành nhiều cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.

CH 3: Khai thác Tư liệu 1 và thông tin trong mục, phân tích vai trò và ý nghĩa của chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trong lịch sử Việt Nam. 

Trả lời rút gọn:

Chiến tranh bảo vệ tổ quốc đóng vai trò quan trọng trong sự sinh tồn và phát triển của dân tộc Việt Nam. Thắng lợi của những cuộc kháng chiến giúp bảo vệ vững chắc nền độc lập, duy trì bản sắc văn hóa và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình xây dựng đất nước.

2. MỘT SỐ CUỘC KHÁNG CHIẾN THẮNG LỢI TIÊU BIỂU

a. Khái quát về một số cuộc kháng chiến thắng lợi

CH 1: Kể tên một số cuộc kháng chiến thắng lợi tiêu biểu của dân tộc Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945

Trả lời rút gọn:

Dân tộc Việt Nam đã thực hiện nhiều cuộc kháng chiến thắng lợi trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, bao gồm:

- Kháng chiến chống quân Nam Hán (938)

- Kháng chiến chống quân Tống thời Tiền Lê (981)

- Kháng chiến chống quân Tống thời Lý (1075 - 1077)

- Kháng chiến chống quân Mông Cổ và quân Nguyên thời Trần (thế kỉ XIII)

- Kháng chiến chống quân Xiêm (1785)

- Kháng chiến chống quân Thanh (1789)

CH 2: Trình bày một số nét chính về các cuộc kháng chiến thắng lợi đó.

Trả lời rút gọn:

Các cuộc kháng chiến tiêu biểu của dân tộc Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945 bao gồm:

- Kháng chiến chống quân Nam Hán (938)

  + Người chỉ huy: Ngô Quyền

  + Trận quyết chiến: Bạch Đằng (Quảng Ninh, Hải Phòng)

- Kháng chiến chống quân Tống thời Tiền Lê (981)

  + Người chỉ huy: Lê Hoàn

  + Trận quyết chiến: Bạch Đằng (Quảng Ninh, Hải Phòng)

- Kháng chiến chống quân Tống thời Lý (1075 - 1077)

  + Người chỉ huy: Lý Thường Kiệt

  + Trận quyết chiến: Phòng tuyến Như Nguyệt (Bắc Ninh)

- Kháng chiến chống quân Mông Cổ và quân Nguyên thời Trần (thế kỉ XIII)

  + Người chỉ huy: các vua Trần và nhiều tướng lĩnh tài giỏi khác, như: Trần Hưng Đạo, Trần Khánh Dư, Trần Quang Khái,…

  + Trận quyết chiến: trận Bình Lệ Nguyên và Đông Bộ Đầu trong cuộc kháng chiến lần thứ nhất; trận Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương, Thăng Long trong cuộc kháng chiến lần thứ hai; trận Bạch Đằng trong cuộc kháng chiến lần thứ ba.

- Kháng chiến chống quân Xiêm (1785)

  + Người chỉ huy: Nguyễn Huệ

  + Trận quyết chiến: Rạch Gầm - Xoài Mút (Tiền Giang).

- Kháng chiến chống quân Thanh (1789)

  + Người chỉ huy: Quang Trung (Nguyễn Huệ)

  + Trận quyết chiến: Ngọc Hồi - Đống Đa (Hà Nội).

CH 3: Khai thác Tư liệu 2 và thông tin trong mục, nêu những biểu hiện của tinh thần đoàn kết toàn dân trong các cuộc kháng chiến.

Trả lời rút gọn:

Biểu hiện của tinh thần đoàn kết toàn dân trong các cuộc kháng chiến bao gồm:

- Đoàn kết trong nội bộ triều đình, như Hội nghị Bình Than (năm 1282) của nhà Trần để chuẩn bị cho cuộc kháng chiến chống quân Nguyên.

- Đoàn kết giữa triều đình với nhân dân, như Hội nghị Diên Hồng (năm 1285) của nhà Trần để củng cố quyết tâm và tinh thần đoàn kết trong cuộc kháng chiến.

- Đoàn kết giữa các tầng lớp nhân dân và các vùng, miền trong cả nước, như sự tham gia tích cực của đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng biên giới phía Bắc Đại Việt trong cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý.
CH 4: Giải thích những nguyên nhân chính đưa đến thắng lợi của các cuộc kháng chiến.

Trả lời rút gọn:

Nguyên nhân chủ quan và khách quan của sự thắng lợi trong các cuộc kháng chiến của dân tộc Việt Nam như sau:

*Nguyên nhân chủ quan:

- Tất cả các cuộc chiến tranh là chiến tranh chính nghĩa nhằm bảo vệ độc lập dân tộc.

- Sự đoàn kết toàn dân, với lòng yêu nước nồng nàn, từ mọi tầng lớp nhân dân và dân tộc.

- Kế sách đánh giặc linh hoạt và đúng đắn, cùng với nghệ thuật quân sự sáng tạo.

- Lãnh đạo chỉ huy tài năng và mưu lược của các tướng lĩnh như Ngô Quyền, Lê Hoàn, Lý Thường Kiệt, Trần Quốc Tuấn, Nguyễn Huệ - Quang Trung.

*Nguyên nhân khách quan:

- Các cuộc chiến tranh xâm lược của ngoại bang là chiến tranh phi nghĩa.

- Quân giặc gặp khó khăn về đường hành quân, thiếu lương thực và không quen với địa hình và điều kiện tự nhiên của Đại Việt.

3. MỘT SỐ CUỘC KHÁNG CHIẾN KHÔNG THÀNH CÔNG

a. Khái quát về một số cuộc kháng chiến không thành công

CH: Trình bày một số nét chính về các cuộc kháng chiến không thành công trong lịch sử dân tộc.

Trả lời rút gọn:

* Kháng chiến chống quân Triệu của An Dương Vương (179 TCN):

  - Triệu Đà vờ giảng hoà với An Dương Vương, sau đó tấn công Âu Lạc.

  - Cuộc kháng chiến nhanh chóng thất bại.

* Kháng chiến chống quân Minh của nhà Hồ (1406 - 1407):

  - Quân Minh chiếm thành Đa Bang và Đông Đô.

  - Cuộc kháng chiến của nhà Hồ thất bại vào tháng 6/1407.

* Kháng chiến chống thực dân Pháp của triều Nguyễn (1858 - 1884):

  - Liên quân Pháp và Tây Ban Nha tấn công Đà Nẵng năm 1858.

  - Nhân dân và quân đội Việt Nam chiến đấu ở nhiều mặt trận, gây thiệt hại cho Pháp.

  - Các hiệp ước nhượng bộ (Nhâm Tuất, Giáp Tuất, Hác-măng, Pa-tơ-nốt) dẫn đến sự đầu hàng hoàn toàn của triều Nguyễn trước thực dân Pháp.

b. Nguyên nhân kháng chiến không thành công

CH 1: Khai thác Tư liệu 3, em rút ra bài học lịch sử gì?

Trả lời rút gọn:

- Câu nói của Hồ Nguyên Trừng là minh chứng cho sự quan trọng của sự ủng hộ từ nhân dân và tinh thần đoàn kết toàn dân trong thành công của các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm.

- Bài học lịch sử từ đó là cần tăng cường và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước.

CH 2: Giải thích nguyên nhân không thành công của một số cuộc kháng chiến chống ngoại xâm.

Trả lời rút gọn:

Nguyên nhân không thành công của các cuộc kháng chiến có thể được tổng kết như sau:

1. Thiếu khối đoàn kết toàn dân:

   - An Dương Vương không thể đoàn kết được quần chúng nhân dân, gặp phải bất hoà nội bộ do không nghe lời khuyên bảo của các tướng giỏi.

   - Triều Hồ và Triều Nguyễn cũng đều không đoàn kết được toàn dân, gây ra sự phân hóa và thiếu sự lãnh đạo thống nhất.

2. Sai lầm trong chiến lược và lãnh đạo:

   - Triều Hồ quá tập trung vào phòng thủ, Triều Nguyễn thiên về chủ hoà, và phong trào kháng chiến của nhân dân tự phát, không có sự lãnh đạo thống nhất.

3. Tương quan lực lượng chênh lệch:

   - Lực lượng của nhân dân Việt Nam không đủ lớn hoặc không được tổ chức mạnh mẽ, gặp khó khăn trong đối phó với lực lượng quân đội đối phương.