Slide bài giảng Lịch sử 11 kết nối bài 6: Hành trình đi đến độc lập dân tộc ở Đông Nam Á (phần 1)

Tóm lược nội dung

BÀI 6: HÀNH TRÌNH ĐI ĐẾN ĐỘC LẬP DÂN TỘC Ở ĐÔNG NAM Á

1. PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CHỐNG THỰC DÂN XÂM LƯỢC Ở ĐÔNG NAM Á.

a) Đông Nam Á hải đảo

CH: Nêu những nét chính về phong trào đấu tranh chống thực dân xâm lược ở In-đô-nê-xi-a và Phi-lip-pin.

Trả lời rút gọn:

* Ở In-đô-nê-xi-a

- Từ tháng 10-1873, nhân dân A-chê dũng cảm chiến đấu chống lại 3,000 quân Hà Lan, không cho phép họ chinh phục vùng này. 

- Các cuộc khởi nghĩa ở Tây Xu-ma-tơ-ra (1873-1909), Ba Tắc (1878-1907), và Ca-li-man-tan (1884-1886) diễn ra.

- Phong trào đấu tranh của nông dân nổ mạnh, đặc biệt là cuộc khởi nghĩa nông dân năm 1890 do Sa-min lãnh đạo.

- Các tổ chức chính trị của công nhân như Hiệp hội công nhân đường sắt (1905), Hiệp hội công nhân xe lửa (1908) được thành lập.

* Ở Phi-lip-pin

- Phong trào đấu tranh chống thực dân Tây Ban Nha bắt đầu từ cuộc khởi nghĩa ở Ca-vi-tô (1872).

- Vào những năm 90 của thế kỉ XIX, xu hướng dân chủ tư sản xuất hiện hai phong trào chính trong phong trào giải phóng dân tộc: cải cách và bạo động.

- Phong trào đấu tranh chống Mỹ nổ ra sau khi Mỹ chiếm đóng Phi-lip-pin năm 1898, và nhân dân Phi-lip-pin anh dũng chống Mỹ cho đến năm 1902, khi thất bại, biến Phi-lip-pin thành thuộc địa của Mỹ.

b) Đông Nam Á lục địa

CH: Trình bày những nét chính về phong trào đấu tranh chống thực dân xâm lược ở Đông Nam Á lục địa. 

Trả lời rút gọn:

* Ở Miến Điện

- Thực dân Anh phải trải qua 3 cuộc chiến tranh kéo dài hơn 60 năm (1821 - 1885) để chiếm được nước này. 

- Phong trào chiến tranh du kích lan rộng, gây tổn thất nặng nề cho thực dân Anh, và sau khi hoàn thành xâm lược, họ phải đối phó với chiến tranh du kích kéo dài hơn 10 năm sau.

* Ở Việt Nam

- Từ năm 1858, cuộc chiến đấu chống xâm lược của nhân dân đã phá vỡ kế hoạch "đánh nhanh, thắng nhanh" của thực dân Pháp.

- Phong trào kháng chiến lan rộng ra các tỉnh Nam Kỳ và Bắc Kỳ, thu hút sự tham gia của đông đảo các tầng lớp nhân dân.

- Thực dân Pháp mất 26 năm (1858 - 1884) mới đặt ách đô hộ trên toàn bộ đất nước.

* Ở Cam-pu-chia

- Nhiều cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp diễn ra sôi nổi trong cả nước, bao gồm khởi nghĩa của Hoàng thân Si-vô-tha (1861 - 1892), khởi nghĩa A-cha Xoa (1863 - 1866), và khởi nghĩa Pu-côm-bô (1866 - 1867).

2. CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA CUỘC ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP DÂN TỘC Ở ĐÔNG NAM Á.

CH: Trình bày các giai đoạn phát triển của cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc ở Đông Nam Á. 

Trả lời rút gọn:

Từ cuối thế kỷ XIX, sau khi chủ nghĩa thực dân áp đặt ách cai trị lên Đông Nam Á, cuộc đấu tranh của nhân dân chuyển sang một thời kỳ mới, gồm ba giai đoạn chính.

- Giai đoạn 1: từ cuối thế kỷ XIX đến năm 1920

  + Phong trào đấu tranh chuyển từ tự vệ sang giành độc lập dân tộc, tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa chống thực dân Tây Ban Nha của nhân dân Philíppin năm 1896.

  + Sự ra đời và phát triển của giai cấp vô sản đã thúc đẩy phong trào đấu tranh mới.

- Giai đoạn 2: từ năm 1920 - 1945

  + Giai cấp vô sản bắt đầu có sự xuất hiện trên vũ đài chính trị.

  + Các đảng cộng sản được thành lập ở nhiều nước, mở ra khuynh hướng vô sản trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.

- Giai đoạn 3: từ năm 1945 - 1975

  + Thắng lợi của lực lượng Đồng minh trong Chiến tranh thế giới thứ hai tạo điều kiện thuận lợi cho phong trào.

  + Trong 10 năm đầu sau Chiến tranh, các cuộc đấu tranh dâng cao, với các nước như Inđônêxia, Việt Nam và Lào tuyên bố độc lập.

  + Đến năm 1975, các nước Đông Nam Á đã hoàn thành cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, ngoại trừ Brunây được trao độc lập vào năm 1984.

3. THỜI KÌ TÁI THIẾT VÀ PHÁT TRIỂN SAU KHI GIÀNH ĐỘC LẬP. 

a) Những ảnh hưởng của chế độ thực dân

CH: Khai thác tư liệu 1, 2 (SGK trang 40) và thông tin trong mục, nêu những ảnh hưởng của chế độ thực dân đối với các nước Đông Nam Á. 

Trả lời rút gọn:

Những ảnh hưởng của chế độ thực dân đối với các nước Đông Nam Á:

- Về kinh tế: Nông nghiệp lạc hậu, phụ thuộc nặng nề vào nước ngoài, gây ra tình trạng thiếu lương thực và đói kém triền miên.

- Về chính trị: Chính sách "chia để trị", "ngu dân" của thực dân gây ra những hậu quả nặng nề và lâu dài như chia rẽ cộng đồng dân cư, xung đột sắc tộc và tôn giáo.

- Về văn hóa: Chính sách nô dịch và áp đặt văn hóa ngoại lai ảnh hưởng tiêu cực đến việc bảo vệ và phát huy những giá trị truyền thống của nền văn hóa các dân tộc ở Đông Nam Á.

b) Quá trình tái thiết và phát triển

CH: Tóm tắt những nét chính về quá trình tái thiết và phát triển của các nước Đông Nam Á sau khi giành được độc lập.

Trả lời rút gọn:

- Nhóm 5 nước sáng lập ASEAN (Inđônêxia, Malaixia, Philíppin, Xingapo) bắt đầu thực hiện chiến lược công nghiệp hoá từ giữa những năm 50 của thế kỉ XX, sớm hơn so với các nước khác trong khu vực.

  + Ban đầu, họ thực hiện chiến lược công nghiệp hoá thay thế nhập khẩu để xây dựng nền kinh tế độc lập và giải quyết các vấn đề cấp bách.

  + Sau đó, họ chuyển sang chiến lược xuất khẩu, tập trung vào phát triển sản xuất hàng hoá xuất khẩu, đóng vai trò chủ đạo trong phát triển nền kinh tế.

- Các nước Đông Dương (Việt Nam, Lào, Campuchia) bắt đầu tiến hành công nghiệp hóa từ cuối thập kỉ 80 - 90 của thế kỉ XX và chuyển sang nền kinh tế thị trường.

- Brunây điều chỉnh chính sách nhằm đa dạng hóa nền kinh tế sau khi giành độc lập năm 1984, trong khi Mianma bắt đầu cải cách kinh tế từ cuối năm 1998.

Nhờ các chính sách năng động và linh hoạt, các nước Đông Nam Á đã đạt được những thành tựu to lớn trong phát triển kinh tế, với tốc độ tăng trưởng ấn tượng. Đời sống xã hội có những chuyển biến căn bản.