Slide bài giảng Lịch sử 11 cánh diều Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ (cuối thế kỉ XIV, đầu thế kỉ XV) (phần 1)

Tóm lược nội dung

BÀI 9: CUỘC CẢI CÁCH CỦA HỒ QUÝ LY VÀ TRIỀU HỒ (CUỐI THẾ KỈ XIV, ĐẦU THẾ KỈ XV)

KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Đi tìm từ khóa. 

NỘI DUNG BÀI HỌC GỒM

• Bối cảnh lịch sử 
• Nội dung cải cách 
• Kết quả và ý nghĩa 

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Bối cảnh lịch sử

- Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ diễn ra trong bối cảnh kinh tế như thế nào?

- Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ diễn ra trong bối cảnh xã hội như thế nào?

- Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ diễn ra trong bối cảnh chính trị như thế nào?

 Nội dung ghi nhớ:

Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ diễn ra trong bối cảnh lịch sử phức tạp. Vào nửa sau thế kỷ XIV, nhà Trần đang suy yếu, quan hệ với Chiêm Thành và nhà Minh ngày càng xấu đi. Kinh tế - xã hội gặp nhiều khó khăn, từ hạn hán, bão lụt đến gian dối về ruộng đất. Các cuộc khởi nghĩa của nông dân và nô tì diễn ra liên tục. Trong bối cảnh đó, Hồ Quý Ly đề xuất và tiến hành cải cách lớn trên nhiều lĩnh vực. Ông tập trung vào chính trị, quân sự, kinh tế, xã hội và văn hoá. Các biện pháp cải cách của ông nhằm giải quyết khủng hoảng kinh tế - xã hội, thúc đẩy phát triển đất nước và xây dựng một nhà nước mạnh mẽ.

2. Nội dung cải cách

- Cải cách của Hồ Quý Ly được thực hiện trong những lĩnh vực nào? Em hãy trình bày cụ thể?

- Hồ Qúy Ly và triều Hồ đã cải cách kinh tế - xã hội như thế nào?

- Đối với sự phát triển sau này những chính sách cải cách này có ý nghĩa như thế nào?

Nội dung ghi nhớ:

Cải cách ruộng đất và hạn điền, hạn nô:

Ông giải phóng sức sản xuất bằng việc cải cách ruộng đất, tăng cường khả năng canh tác.

Hạn điền và hạn nô giúp ngăn chặn quý tộc lấn chiếm đất đai của nông dân.

Phát hành tiền giấy:

Hồ Quý Ly là người đầu tiên phát hành tiền giấy ở Đại Việt.

Tiền giấy giúp thúc đẩy giao dịch thương mại và tài chính.

Chuyển kinh đô từ Thăng Long về Thanh Hóa:

Ông xây dựng Thành nhà Hồ (Tây Đô) ở An Tôn (Vĩnh Lộc, Thanh Hóa) để làm kinh đô.

Thành nhà Hồ được xây dựng bằng đá kiên cố và có hệ thống quân sự hiện đại.

Cải cách hệ thống quan lại địa phương:

Năm 1397, ông đặt quy chế về hệ thống quan lại địa phương, thống nhất việc quản lý từ trên xuống.

Khuyến khích phát triển nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp:

Ông tập trung vào việc cải thiện sản xuất nông nghiệp và thúc đẩy phát triển thương mại.

3. Kết quả và ý nghĩa

- Hãy cho biết kết quả của cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ? Từ đó nêu ý nghĩa.

- Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly có tồn tại những hạn chế nào không? Tại sao? 

Nội dung ghi nhớ:

Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ đã mang lại nhiều kết quả quan trọng và ý nghĩa lịch sử:

Tăng cường tiềm lực quốc phòng:

Hồ Quý Ly tập trung củng cố quân đội, nâng cao khả năng quốc phòng.

Điều này giúp đất nước đối phó tốt hơn với các thách thức an ninh và bảo vệ chủ quyền.

Cải thiện kinh tế và xã hội:

Xóa bỏ kinh tế điền trang của quý tộc nhà Trần, giúp nông dân có thêm ruộng đất để sản xuất.

Thuế khoá nhẹ hơn, giúp giảm gánh nặng cho người dân.

Văn hoá dân tộc, đặc biệt là chữ Nôm, được đề cao và phát triển.

Mở rộng giáo dục và văn hóa:

Hồ Quý Ly mở rộng giáo dục cho nhiều đối tượng, mang tính thực tiễn.

Văn hoá dân tộc được khuyến khích và phát triển.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

- Hoàn thành bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Nội dung nào sau đây phản ánh sự khủng hoảng, suy yếu về kinh tế của nhà Trần vào cuối thế kỉ XIV?

A. Ruộng đất tư bị thu hẹp; diện tích ruộng đất công được mở rộng. 

B. Nhà nước thực hiện nghiêm ngặt chính sách “bế quan tỏa cảng”.

C. Thiên tai (hạn hán, bão, lụt,…), mất mùa thường xuyên xảy ra.

D. Các đô thị (Thăng Long, Phố Hiến, Thanh Hà,…) dần lụi tàn.

Câu 2:Từ những năm 40 của thế kỉ XIV, dưới triều Trần, các cuộc khởi nghĩa của nông dân và nô tì diễn ra liên tục ở nhiều vùng miền trên cả nước, tiêu biểu là

A. khởi nghĩa của Phùng Hưng ở Đường Lâm. 

B. khởi nghĩa của Phạm Sư Ôn ở Quốc Oai.

C. khởi nghĩa của Mai Thúc Loan ở Hoan Châu.

D. khởi nghĩa của Triệu Thị Trinh ở Thanh Hóa.

Câu 3: Nội dung nào sau đây không phản ánh đúng tình hình kinh tế của Đại Việt vào cuối thế kỉ XIV?

A. Sản xuất nông nghiệp sa sút.

B. Thường xuyên mất mùa, đói kém.

C. Ruộng đất tư ngày càng mở rộng.

D. Ruộng đất công ngày càng mở rộng.

Câu 4: Nội dung nào dưới đây phản ánh đúng tình hình xã hội ở Đại Việt vào cuối thế kỉ XIV?

A. Diễn ra nhiều cuộc khởi nghĩa của nông dân, nô tì. 

B. Đời sống nhân dân ấm no, yên bình.

C. Các mâu thuẫn xã hội được giải quyết triệt để.

D. Đất nước thanh bình, thịnh trị.

Câu 5: Từ những năm 40 của thế kỉ XIV, dưới triều Trần, các cuộc khởi nghĩa của nông dân và nô tì diễn ra liên tục ở nhiều vùng miền trên cả nước, tiêu biểu là

A. khởi nghĩa của Phùng Hưng ở Đường Lâm.

B. khởi nghĩa của Ngô Bệ ở Hải Dương. 

C. khởi nghĩa của Mai Thúc Loan ở Hoan Châu.

D. khởi nghĩa của Triệu Thị Trinh ở Thanh Hóa.

Gợi ý đáp án:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Hồ Quý Ly khi còn làm quan triều Trần đã làm gì để lập ra triều Hồ?

Câu 2: Dưới triều đại nhà Hồ đã ban hành chính sách ruộng đất gì?