Slide bài giảng Lịch sử 11 cánh diều Bài 5: Quá trình xâm lược và cai trị của chủ nghĩa thực dân ở Đông Nam Á (phần 1)

Tóm lược nội dung

BÀI 5: QUÁ TRÌNH XÂM LƯỢC VÀ CAI TRỊ CỦA CHỦ NGHĨA THỰC DÂN Ở ĐÔNG NAM Á

KHỞI ĐỘNG

- GV đặt câu hỏi HS trả lời:

+ Đây là biểu tượng của tổ chức khu vực nào? Hiểu biết của em về tổ chức này?

+ Ông được xem là một trong những vị vua kiệt xuất nhất của Thái Lan. Được thần dân gọi là “Đại vương thần kính". Ông là ai?

NỘI DUNG BÀI HỌC GỒM

• Quá trình xâm lược và cai trị của thực dân phương Tây ở Đông Nam Á 
• Công cuộc cải cách ở Vương quốc Xiêm 

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Quá trình xâm lược và cai trị của thực dân phương Tây ở Đông Nam Á

GV yêu cầu học sinh thảo luận:

- Các nước thực dân phương Tây xâm lược và thiết lập bộ máy thống trị ở nước nước Đông Nam Á hải đảo: Phi-lip-pin, In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a và Xin-ga-po như thế nào?

Nội dung ghi nhớ:

Tại Đông Nam Á hải đảo, các nước thực dân phương Tây đã xâm lược và thiết lập bộ máy thống trị như sau:

Phi-lip-pin:

Từ thế kỉ XVI, Tây Ban Nha xâm lược và tổ chức bộ máy cai trị.

Họ áp đặt hệ thống hành chính mới và mở rộng Thiên Chúa giáo và văn hoá Tây Ban Nha.

Năm 1898, Mỹ thay thế Tây Ban Nha cai trị Phi-lip-pin, đàn áp các cuộc khởi nghĩa và gây thiệt hại lớn cho dân số1.

In-đô-nê-xi-a:

Hà Lan xâm lược từ thế kỉ XVII và đến đầu thế kỉ XIX, họ chiếm đóng phần lớn quần đảo In-đô-nê-xi-a.

Chính phủ Hà Lan cai trị trực tiếp, khai thác thuộc địa quy mô lớn và áp đặt chế độ thuế và áp bức nặng nề.

Ma-lai-xi-a:

Thực dân Anh xâm lược từ cuối thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XIX.

Họ thành lập Mã Lai thuộc Anh, cai trị gián tiếp qua các công sứ và khai thác thiếc, cao su, đồn điền.

Nhiều lao động từ Trung Quốc và Ấn Độ được đưa đến làm việc tại Ma-lai-xi-a.

Xin-ga-po:

Năm 1819, Anh kí hiệp ước với thủ lĩnh Hồi giáo để thiết lập cảng Xin-ga-po.

Đến năm 1824, Xin-ga-po trở thành thuộc địa của Anh, với chế độ cai trị trực tiếp.

Xin-ga-po trở thành hải cảng giao thương giữa châu Âu và châu Á.

2. Công cuộc cải cách ở Vương quốc Xiêm

GV yêu cầu trao đổi và trả lời:

- Cuộc cải cách ở Xiêm diễn ra trong bối cảnh nào?

- Cuộc cải cách ở Xiêm về các mặt chính trị, quân sự; kinh tế; xã hội, văn hóa; ngoại giao được thể hiện như thế nào?

Nội dung ghi nhớ:

Vào giữa thế kỉ XIX, Vương quốc Xiêm đứng trước sự đe dọa xâm lược của thực dân phương Tây, đặc biệt là thực dân Anh và Pháp. Từ năm 1851, vua Ra-ma IV đã tiến hành cải cách, chủ trương mở cửa buôn bán với nước ngoài. Đặc biệt, từ năm 1868, dưới thời vua Ra-ma V, Xiêm đã tiến hành hàng loạt cải cách quan trọng về ngoại giao, kinh tế, xã hội, hành chính, và giáo dục. Trong bối cảnh này, công cuộc cải cách ở Xiêm đã giúp đất nước không những phát triển mà còn bảo vệ được chủ quyền và độc lập. Nói cách khác, Xiêm đã thành công trong việc hiện thực hóa tư tưởng cải cách, trong khi ở Việt Nam, những đề nghị cải cách không được thực hiện. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về chi tiết của công cuộc cải cách ở Xiêm, bạn có thể xem video giới thiệu về bối cảnh, nội dung và ý nghĩa của nó. Cả hai quốc gia này đều đối mặt với cùng một thách thức, nhưng sự khác biệt trong cách tiếp cận và thực hiện cải cách đã tạo ra những kết quả khác nhau.

Tại cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, Vương quốc Xiêm (nay là Thái Lan) đã tiến hành một loạt cải cách quan trọng để đối phó với sự đe dọa xâm lược từ thực dân phương Tây. Dưới triều đại của vua Rama IV và Rama V, các lĩnh vực chính được cải cách như sau:

Chính trị và quân sự:

Tăng cường quân đội và cải thiện hệ thống quân sự.

Thực hiện cải cách hành chính để tăng tính hiệu quả và khả năng kiểm soát.

Kinh tế:

Mở cửa buôn bán với nước ngoài.

Đầu tư vào hạ tầng, thúc đẩy phát triển kinh tế.

Xã hội và văn hóa:

Xóa bỏ hoàn toàn chế độ nô lệ, giải phóng người lao động.

Thành lập các trường đại học theo mô hình phương Tây, cải cách giáo dục.

Cử sinh viên sang các nước  u-Mỹ du học.

Ngoại giao:

Từng bước xóa bỏ các hiệp ước bất bình đẳng đã kí với các cường quốc phương Tây.

Xây dựng quan hệ ngoại giao với nhiều quốc gia trên thế giới