Slide bài giảng Lịch sử 11 cánh diều Bài 8: Một số cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam (từ thế kỉ III TCN đến cuối thế kỉ XIX) (phần 2)

Tóm lược nội dung

BÀI 8: MỘT SỐ CUỘC KHỞI NGHĨA VÀ CHIẾN TRANH GIẢI PHÓNG TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM ( TỪ THẾ KỈ III TRƯỚC CÔNG NGUYÊN ĐẾN CUỐI THẾ KỈ XIX)

KHỞI ĐỘNG

- GV chia HS cả lớp thành 2 nhóm và tổ chức cho các nhóm chơi trò chơi Ô chữ bí mật.

NỘI DUNG BÀI HỌC GỒM

• Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời kì Bắc thuộc 
• Khởi nghĩa Lam Sơn (1418 – 1427) 
• Phong trào Tây Sơn  

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời kì Bắc thuộc

- Trong thời kì bắc thuộc có những cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nào?

Nội dung ghi nhớ:

Thời kỳ Bắc thuộc có một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu, bao gồm:

Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40): Hai Bà Trưng là hai chị em Trưng Trắc và Trưng Nhị, đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống lại quân đội xâm lược của nhà Hán. Cuộc khởi nghĩa này thể hiện tinh thần yêu nước và ý chí quật cường của cha ông trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù xâm lược.

Khởi nghĩa Bà Triệu (năm 248): Bà Triệu (Triệu Thị Trinh) là một nữ anh hùng dũng cảm, đã tự tuyên bố làm vua và lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống lại quân đội của nhà Triệu. Cuộc khởi nghĩa này thể hiện quyết tâm giành chủ quyền dân tộc.

Khởi nghĩa Lý Bí (năm 542): Lý Bí là một tướng quân lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống lại quân đội của nhà Tề. Mặc dù không thành công, cuộc khởi nghĩa này vẫn có ý nghĩa lịch sử.

2. Khởi nghĩa Lam Sơn (1418 – 1427)

- Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn diễn ra troing bối cảnh nào?

- Em hãy cho biết ý nghĩa của việc tổ chức Hội thề Đông Quan?

- Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn có ý nghĩa lịch sử gì?

Nội dung ghi nhớ:

Bối cảnh lịch sử của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn:

Sau khi đánh bại nhà Hồ, nhà Minh đặt ách đô hộ lên Đại Việt và đặt nước ta là quận Giao Chỉ.

Dưới sự cai trị tàn bạo của nhà Minh, người Việt vẫn oán hận và luôn ấp ủ chờ cơ hội nổi dậy đánh đuổi giặc ngoại xâm.

Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn bắt đầu vào tháng 2 năm 1418, khi Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa ở Lam Sơn và tự xưng là Bình Định Vương để đánh đuổi quân Minh.

Năm 1427, cuộc khởi nghĩa hoàn toàn thắng lợi sau trận Chi Lăng – Xương Giang.

Ý nghĩa lịch sử:

Kết thúc đô hộ của nhà Minh: Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chấm dứt hơn hai mươi năm ách đô hộ của triều đình phong kiến nhà Minh. Đất nước được giải phóng khỏi sự áp bức và tàn phá của quân xâm lược.

Giành lại độc lập và chủ quyền dân tộc: Chiến thắng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đánh đuổi quân Minh, giành lại độc lập và tự chủ cho đất nước. Việt Nam trở thành một quốc gia độc lập, không còn phụ thuộc vào bất kỳ thực thể ngoại quốc nào.

Mở ra thời kì phát triển mới: Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn không chỉ là một chiến thắng quân sự, mà còn là sự thể hiện tinh thần yêu nước và lòng dũng cảm của nhân dân. Nó mở ra thời kì phát triển mới của xã hội, đất nước và dân tộc Việt Nam trong thời kỳ Lê Sơ

3. Phong trào Tây Sơn 

- Phong trào Tây Sơn diễn ra trong bối cảnh lịch sử nào?

- Phong trào Tây Sơn có ý nghĩa lịch sử gì?

 Nội dung ghi nhớ:

Bối cảnh lịch sử:

Thế kỷ XVIII là thời kỳ chiến tranh nông dân đỉnh cao ở Việt Nam.

Phong trào Tây Sơn nổ ra vào khoảng nửa cuối thế kỷ XVIII, do ba anh em nhà họ Nguyễn (Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ) lãnh đạo.

Mục tiêu của khởi nghĩa Tây Sơn là đánh đổ quyền thần Trương Phúc Loan, ủng hộ hoàng tôn Nguyễn Phúc Dương và thực hiện công lý trong xã hội.

Diễn biến phong trào Tây Sơn:

Tây Sơn liên tục giành thắng lợi: tái chiếm Quy Nhơn, đánh vào Gia Định, bắt sống chúa Nguyễn, và đánh thắng trận Rạch Gầm – Xoài Mút.

Năm 1786, phong trào chuyển trọng tâm tranh đấu ra phía Bắc, đánh đổ họ Trịnh và chế độ vua Lê chúa Trịnh ở Bắc hà.

Ý nghĩa lịch sử của Phong trào Tây Sơn:

Xóa bỏ tình trạng chia cắt Đàng Trong – Đàng Ngoài.

Hoàn thành sự nghiệp thống nhất nước nhà.

Lưu lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử dân tộc

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

- Hoàn thành bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1:  Năm 248, Bà Triệu đã lãnh đạo người Việt nổi dậy chống lại ách cai trị của

A. nhà Hán.

B. nhà Ngô.

C. nhà Lương.

D. nhà Đường.

Câu 2:  Cuộc khởi nghĩa Lý Bí đã

A. giành và giữ được chính quyền độc lập trong khoảng 60 năm.

B. mở ra thời kì đấu tranh giành độc lập, tự chủ của người Việt.

C. giành và giữ được chính quyền độc lập trong khoảng 10 năm.

D. mở ra thời kì độc lập, tự chủ lâu dài cho dân tộc Việt Nam.

Câu 3: Kinh đô của nhà nước Vạn Xuân được đặt tại địa phương nào?

A. Vùng cửa sông Tô Lịch (Hà Nội).

B. Vùng cửa sông Bạch Đằng (Hải Phòng).

C. Luy Lâu (Thuận Thành - Bắc Ninh).

D. Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội).

Câu 4: Cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan (713 - 722) đã

A. thắng lợi, lật đổ ách cai trị của nhà Hán, giành độc lập dân tộc.

B. mở ra thời kì đấu tranh giành độc lập, tự chủ của người Việt.

C. giành và giữ được chính quyền độc lập khoảng gần 10 năm.

D. chấm dứt thời kì Bắc thuộc, mở ra thời kì độc lập, tự chủ lâu dài.

Câu 5: Ai là tác giả của “Bình Ngô đại cáo”?

A. Nguyễn Chích

B. Lê Lợi.

C. Nguyễn Trãi.

D. Đinh Lễ.

Gợi ý đáp án:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Sự nghiệp thống nhất đất nước của nghĩa quân Tây Sơn bước đầu được hoàn thành khi quân Tây Sơn thực hiện được chiến công nào?

Câu 2: Em hãy thể hiện những sự kiện chính của phong trào Tây Sơn bằng việc xây dựng trục thời gian?