Slide bài giảng Lịch sử 11 cánh diều Bài 10: Cuộc cải cách của Lê Thánh Tông (thế kỉ XV) (phần 1)

Tóm lược nội dung

BÀI 10: CUỘC CẢI CÁCH CỦA LÊ THÁNH TÔNG (THẾ KỈ XV)

KHỞI ĐỘNG

- GV hướng dẫn cho HS truy cập vào trang web video về Lê Thánh Tông, GV sử dụng sơ đồ tư duy 5w-1H để hỏi HS.

NỘI DUNG BÀI HỌC GỒM

• Bối cảnh lịch sử 
• Nội dung cải cách 
• Kết quả và ý nghĩa 

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Bối cảnh lịch sử

- Em hãy nêu bối cảnh lịch sử cuộc cải cách Lê Thánh Tông về các mặt chính trị, kinh tế, xã hội.

- Thời gian tiến hành những chính sách cải cách quan trọng là bao lâu?

Nội dung ghi nhớ:

Vào thế kỉ XV, vua Lê Thánh Tông đã tiến hành một cuộc cải cách quan trọng trong lịch sử Đại Việt. Dưới đây là bối cảnh của cuộc cải cách này:

Chính trị:

Sau khi khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi, triều Lê sơ bước đầu xây dựng bộ máy nhà nước mới, kế thừa mô hình nhà nước thời Trần và Hồ.

Từ thời Lê Thái Tổ đến Lê Nhân Tông, nội bộ triều đình Lê sơ gặp nhiều mâu thuẫn và biến động, đặc biệt là tình trạng phe cánh trong triều và sự lộng quyền của một số công thần.

Kinh tế và xã hội:

Nền kinh tế Đại Việt sau chiến tranh đã phục hồi, nhưng chế độ ruộng đất vẫn tồn tại nhiều hạn chế.

Một phần nông dân thiếu ruộng đất canh tác, ảnh hưởng đến nguồn thu của nhà nước.

Xã hội đối mặt với nạn cường hào lộng hành, quan lại tham ô, và tình trạng coi thường pháp luật.

Cuộc cải cách của vua Lê Thánh Tông đã định hình lại nhiều khía cạnh của xã hội và nhà nước, đồng thời thể hiện sự quan tâm đến phát triển và cải thiện cuộc sống của người dân

2. Nội dung cải cách 

- Tổ chức bộ máy chính quyền được thực hiện như thế nào về mặt chính trị?

- Về luật pháp, bộ luật nào được hoàn chỉnh? Điều đó thể hiện những điểm mới mẻ và tiến bộ gì?

- Quân đội có quy mô như thế nào? Các chính sách và quy định được đề ra có đặc điểm gì?

- Chính sách kinh tế được thực hiện theo chủ trương nào?

- Văn hóa có sự thay đổi như thế nào đối với hệ tư tưởng, giáo dục và khoa cử?

Nội dung ghi nhớ:

Cải cách chính trị:

Lê Thánh Tông tập trung vào việc xây dựng bộ máy nhà nước, tạo ra một hệ thống quan lại và quan văn mới.

Ông giới hạn quyền lực của các công thần và tăng cường quyền của vua trong việc ra lệnh và quản lý quốc gia.

Cải cách kinh tế và xã hội:

Lê Thánh Tông thúc đẩy phát triển nông nghiệp và thương mại.

Ông cải thiện hệ thống thuế và quản lý đất đai, giúp nâng cao thu nhập của nhà nước.

Ông cũng tạo điều kiện cho việc phát triển văn hóa, giáo dục và khoa học.

Cải cách văn hóa và giáo dục:

Lê Thánh Tông khuyến khích việc học hành và nghiên cứu tri thức.

Ông sáng tạo ra hệ thống thi đua học tập và thành lập các trường học.

Trong cuộc cải cách của vua Lê Thánh Tông, văn hóa Đại Việt đã trải qua một số thay đổi quan trọng:

Hệ tư tưởng:

Lê Thánh Tông khuyến khích việc học hành và nghiên cứu tri thức.

Ông tạo điều kiện cho việc phát triển các trường học và viện nghiên cứu.

Hệ tư tưởng trong xã hội bắt đầu chuyển dịch từ truyền thống tôn giáo sang học thuật và khoa học.

Giáo dục và khoa cử:

Lê Thánh Tông thiết lập hệ thống thi đua học tập, khuyến khích sự cạnh tranh trong việc học hành.

Ông tạo ra các kỳ thi khoa cử để tuyển chọn những người có trình độ học vấn cao vào làm quan lại.

Hệ thống giáo dục và khoa cử trở nên quan trọng hơn trong việc định hình tư duy và quản lý quốc gia.

3. Kết quả và ý nghĩa

- Cuộc cải cách Lê Thánh Tông mang lại kết quả gì?

- Đối với sự phát triển của thời đại và lịch sử dân tộc thì cuộc cải cách Lê thánh Tông có ý nghĩa như thế nào?

Nội dung ghi nhớ:

Cuộc cải cách của vua Lê Thánh Tông (1460-1497) mang ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của thời đại và lịch sử dân tộc Đại Việt (nay là Việt Nam). Dưới đây là những điểm quan trọng:

Kiện toàn bộ máy hành chính:

Lê Thánh Tông tập trung xây dựng bộ máy nhà nước từ trung ương đến địa phương.

Quyền lực của nhà vua được tăng cường, chứng tỏ nhà nước quân chủ chuyên chế đạt mức cao độ và hoàn thiện.

Ổn định chính trị tạo điều kiện cho phát triển kinh tế và văn hóa.

Phát triển kinh tế và xã hội:

Lê Thánh Tông khuyến khích phát triển nông nghiệp và thương mại.

Ông cải thiện hệ thống thuế và quản lý đất đai, giúp nâng cao thu nhập của nhà nước.

Xã hội đối mặt với nạn cường hào lộng hành, quan lại tham ô, và tình trạng coi thường pháp luật.

Giáo dục và văn hóa:

Lê Thánh Tông khuyến khích việc học hành và nghiên cứu tri thức.

Ông thiết lập hệ thống thi đua học tập và thành lập các trường học.

Cuộc cải cách này đã góp phần định hình lại Đại Việt và tạo ra một nền văn minh phát triển.

Như vậy, cuộc cải cách của vua Lê Thánh Tông đã giúp đất nước trở nên thịnh vượng và hưng thịnh, đồng thời tạo ra những cơ sở vững mạnh cho sự phát triển của lịch sử dân tộc

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

- Hoàn thành bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Sau cải cách hành chính của vua Lê Thánh Tông, bộ máy chính quyền ở mỗi đạo thừa tuyên gồm 3 ty là:

A. Pháp ty; Đô ty và Hiến ty.

B. Đô ty; Thừa ty và Hiến ty. 

C. Thừa ty; Đô ty và Pháp ty.

D. Pháp ty, Hiến ty và Thừa ty.

Câu 2: Nội dung nào sau đây không phản ánh đúng tình hình nhà Lê vào giữa thế kỉ XV?

A. Đại Việt phải đối phó với cuộc chiến tranh xâm lược của nhà Minh  

B. Tình trạng quan lại lộng quyền, tham nhũng ngày càng phổ biến.

C. Xuất hiện những mầm mống của xu hướng phân tán quyền lực.

D. Kinh tế - xã hội phục hồi và phát triển; đời sống nhân dân ổn định.

Câu 3: Sau cải cách hành chính của vua Lê Thánh Tông, cả nước Đại Việt được chia thành

A. 12 lộ, phủ, châu.

B. 24 lộ, phủ, châu.

C. 13 đạo thừa tuyên và phủ Trung Đô. 

D. 30 tỉnh và phủ Thừa Thiên.

Câu 4: Bối cảnh chính trị - kinh tế - xã hội của Đại Việt vào giữa thế kỉ XV đã đặt ra yêu cầu tiến hành cải cách nhằm

A. nhanh chóng đưa đất nước thoát khỏi tình trạng khủng hoảng.

B. tăng cường tiềm lực đất nước để đánh bại giặc Minh xâm lược.

C. tăng cường sức mạnh để chống lại cuộc tấn công của Chăm-pa.

D. tăng cường quyền lực của hoàng đế và nâng cao vị thế đất nước. 

Câu 5: Nội dung nào sau đây không phản ánh đúng những chính sách cải cách của vua Lê Thánh Tông trên lĩnh vực hành chính?

A. Tuyển chọn quan lại thông qua hình thức khoa cử.

B. Tăng cường quyền lực cho các quan đại thần.

C. Đặt thêm Lục khoa để hỗ trợ và giám sát Lục bộ.

D. Hoàn thiện hệ thống các cơ quan chuyên môn. 

Gợi ý đáp án:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Sau cải cách hành chính của vua Lê Thánh Tông, trong bộ máy chính quyền ở mỗi đạo thừa tuyên, Thừa ty là cơ quan chuyên trách về lĩnh vực nào?

Câu 2: Từ sau cuộc cải cách của vua Lê Thánh Tông, hình thức tuyển chọn nhân sự chủ yếu cho bộ máy chính quyền các cấp thời Lê sơ là gì?