Slide bài giảng Lịch sử 11 cánh diều Bài 3: Sự hình thành Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết

Tóm lược nội dung

BÀI 3: SỰ HÌNH THÀNH LIÊN BANG CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA XÔ VIẾT

KHỞI ĐỘNG

- Giáo viên cho học sinh nghe bài hát Kachiusa và giao nhiệm vụ cho học sinh:

1. Đất nước nào được nói đến trong bài hát?

2. Sự kiện nào là hệ quả không mong muốn của các nước để quốc trong Chiến tranh thế giới thứ nhất? Nêu những điều đã biết và muốn biết về sự kiện đó.

NỘI DUNG BÀI HỌC GỒM

• Quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết 
• Ý nghĩa của sự ra đời Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết 

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

- Mâu thuẫn giữa các dân tộc Nga với chế độ Nga Hoàng và giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản diễn ra vào thời gian nào?

- Chính quyền Xô Viết ra đời như thế nào?

- Nước Nga Xô viết và các nước cộng hòa Xô viết phát triển như thế nào?

- Vì sao nước Nga Xô viết và các nước đồng minh hợp tác với nhau? Việc hợp tác này có mục đích gì?

Nội dung ghi nhớ:

Mâu thuẫn giữa các dân tộc Nga với chế độ Nga Hoàng và giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản đã nổ ra vào thời kỳ đầu thế kỷ XX. Tại thời điểm này, đế quốc Nga là một trong những đế quốc lớn nhất thế giới, và chủ nghĩa tư bản Nga phát triển nhanh chóng. Tuy phát triển sau các nước tư bản Tây Âu, nhưng đến cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, Nga cũng chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa. Tư bản nước ngoài đầu tư mạnh mẽ vào Nga, và nhiều ngành công nghiệp nặng phát triển. Tuy nhiên, hơn một nửa các ngành công nghiệp nặng của Nga thuộc sở hữu của tư bản nước ngoài. Đồng thời, tàn tích của chế độ nông nô vẫn còn tồn tại sâu rộng, với phần lớn ruộng đất tập trung trong tay quý tộc và địa chủ2. Sau khi Nga tham gia chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918), nền kinh tế bị kiệt quệ, và chiến tranh đã làm trầm trọng hóa tình hình. Tháng 2 năm 1917, Đảng Bônsêvích lãnh đạo nhân dân lật đổ chế độ Nga hoàng và bầu ra các Xô viết - chính quyền của công nhân, nông dân và binh lính.

Sự hợp tác giữa nước Nga Xô viết và các nước đồng minh trong Thế chiến II xuất phát từ mục tiêu chung là đánh bại phát xít Đức. Trước đó, tuy mâu thuẫn về tư tưởng, nhưng khi Đức tấn công Liên Xô vào tháng 6 năm 1941, Mỹ và Liên Xô đã hợp tác chặt chẽ. Sự đóng góp của Liên Xô trên mặt trận Đông đã quan trọng đối với chiến thắng chung của Đồng Minh. Hợp tác này đã đặt nền móng cho hệ thống quốc tế mới, từ đó ra đời Tổ chức Liên Hiệp Quốc.

2. Ý nghĩa của sự ra đời Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết

GV yêu cầu HS trao đổi theo nhóm:

- Sự ra đời của Liên bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết. Liên hệ với Cách mạng ở Việt Nam có ý nghĩa gì?

Nội dung ghi nhớ:

Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết (Liên Xô) là một quốc gia lớn và đông dân nhất trong số mười lăm nước cộng hòa của Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết. Được thành lập vào ngày 30/12/1922, Liên Xô bao gồm các nước Nga, Belarus (trước đây là Belorussia), Ukraine và Cộng hòa Liên bang Dân chủ Ngoại Kavkaz (sau này tách thành các nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Gruzia, Azerbaijan và Armenia). Ý nghĩa của sự ra đời của Liên Xô liên quan chặt chẽ đến cách mạng và tư duy chủ nghĩa Marx-Lenin. Đây là một thử nghiệm lớn về việc xây dựng xã hội cơ động, không có người bóc lột người, và tập trung vào lợi ích của nhân dân. Liên Xô đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến các phong trào cách mạng trên khắp thế giới, bao gồm Cách mạng ở Việt Nam. Tuy không phải là một quốc gia láng giềng trực tiếp, nhưng tư tưởng và kinh nghiệm của Liên Xô đã ảnh hưởng đến sự phát triển của Cách mạng Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn chiến đấu chống lại thực dân Pháp và sau đó là chiến tranh chống Mỹ.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

- Hoàn thành bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1. Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết được thành lập vào thời gian nào?

A. Tháng 3/1923. 

B. Tháng 12/1922.

C. Tháng 3/1921.

D. Tháng 1/1924.

Câu 2. Đại hội Xô viết toàn Nga lần Thứ hai, khai mạc đêm 25/10/1917 đã

A. thông qua “Chính sách kinh tế mới” do Lê-nin soạn thảo. 

B. phát động cuộc chiến đấu chống “thù trong giặc ngoài”.

C. ban hành “Chính sách Cộng sản thời chiến”.

D. tuyên bố thành lập Chính quyền Xô viết do Lê-nin đứng đầu.

Câu 3. Khi mới thành lập, Liên Xô gồm 4 nước Cộng hoà Xô viết là

A. Nga, U-crai-na, Môn-đô-va và Lát-vi-a. 

B. Nga, U-crai-na, Bê-lô-rút-xi-a và Ngoại Cáp-ca-dơ.

C. Nga, U-crai-na, Bê-lô-rút-xi-a và Lít-va.

D. Nga, U-crai-na, Tuốc-mê-nix-tan và Ác-mê-ni-a.

Câu 4. Ở Nga, Chính quyền Xô viết do Lê-nin đứng đầu được thành lập vào năm nào?

A. Năm 1917.

B. Năm 1922.

C. Năm 1919.

D. Năm 1918.

Câu 5. Nội dung nào dưới đây không phải là tư tưởng chỉ đạo của Lê-nin trong việc thành lập Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết?

A. Xây dựng một cộng đồng anh em giữa các dân tộc. 

B. Quyền dân tộc tự quyết của các dân tộc.

C. Sự bình đẳng về mọi mặt giữa các dân tộc.

D. Dùng bạo lực để xây dựng nền chuyên chính vô sản.

Gợi ý đáp án:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em có đồng ý với ý kiến : “Liên Xô trở thành chỗ dựa tinh thần, vật chất cho phong trào cách mạng thế giới” không? Giải thích?

Câu 2: Em hãy cho biết vì sao cho đến nay có nhiều người dân Nga vẫn tôn trọng và mong muốn gìn giữ những giá trị của Liên Bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết?