Slide bài giảng KHTN 8 cánh diều bài 25: Truyền năng lượng nhiệt

Tóm lược nội dung

BÀI 25 - TRUYỀN NĂNG LƯỢNG NHIỆT

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Bằng cách nào mà năng lượng nhiệt có thể truyền từ phần này sang phần khác của một vật hoặc từ vật này sang vật khác có nhiệt độ thấp hơn?

Trả lời rút gọn:

Năng lượng nhiệt có thể truyền qua các hình thức dẫn nhiệt, đối lưu hoặc bức xạ nhiệt.

I. CÁC HÌNH THỨC TRUYỀN NĂNG LƯỢNG NHIỆT

1. Hiện tượng dẫn nhiệt

Câu hỏi 1: Khi chạm vào một vật có nhiệt độ cao hơn nhiệt độ của tay, em cảm thấy nóng hay lạnh? Vì sao?

Trả lời rút gọn:

Em cảm thấy nóng vì năng lượng nhiệt truyền từ vật nóng sang tay của em làm tay của em nhận được lượng nhiệt và tăng nhiệt độ. 

Luyện tâp 1: Nêu ví dụ về hiện tượng dẫn nhiệt và mô tả sơ lược sự truyền năng lượng ở hiện tượng đó.

Trả lời rút gọn:

Ví dụ: Đặt cốc nước nóng lên trên bàn, lúc sau khoảng bàn đặt cốc nước ấy nóng lên. Khi cốc nước nóng được đặt lên trên bàn, các phân tử nước ở dưới đáy cốc bị nóng lên tạo ra một sự dao động nhiệt độ và các phân tử nước ở trên cũng sẽ bị nóng lên, dẫn đến truyền nhiệt từ phần dưới cốc lên phần trên và do đó, bàn nóng lên khi nó tiếp xúc với cốc nước nóng.

2. Hiện tượng đối lưu 

Câu hỏi 2: Nêu ví dụ về hiện tượng đối lưu và mô tả sơ lược sự truyền năng lượng ở hiện tượng đó.

Trả lời rút gọn:

Ví dụ: Khi đun nước, dòng nước bên dưới sẽ nóng lên, trọng lượng riêng giảm và chuyển động dần lên phía trên, phần nước ở phía trên có trọng lượng riêng lớn hơn nên chuyển động xuống dưới ® dòng đối lưu.

Luyện tập 2: Vì sao khi đun nấu thức ăn, phải đun từ phía dưới?

Trả lời rút gọn:

Do nhiệt độ ở phía dưới càng cao thì càng gần nguồn nhiệt và nhiệt truyền qua dễ dàng hơn nên khi đặt nồi trên bếp, đun từ phía dưới sẽ giúp các hạt nhiệt từ bếp được truyền tới đáy nồi một cách nhanh chóng hơn.

Luyện tập 3: Một bạn học sinh phát biểu: Năng lượng nhiệt được truyền nhờ chuyển động thành dòng của chất lỏng. Phát biểu này nói về sự dẫn nhiệt hay sự đối lưu?

Trả lời rút gọn:

Phát biểu này nói về sự đối lưu.

Câu hỏi 3: Máy điều hoà thường có dàn nóng được đặt ở phía ngoài và dàn lạnh được đặt ở trong nhà. Dàn lạnh là nơi có luồng không khí lạnh bay ra. Vì sao dàn lạnh của máy điều hoà thường treo ở sát trần nhà?

Trả lời rút gọn:

Vì dàn lạnh được treo ở trên, không khí lạnh sẽ lưu thông xuống phía dưới giúp giảm độ ẩm và nhiệt độ trong phòng một cách hiệu quả hơn.

Luyện tập 4: Ở hình 25.4, mũi tên màu đỏ chỉ hướng chuyển động của dòng khí có nhiệt độ cao hơn dòng khí chuyển động theo mũi tên màu xanh. Dàn lạnh của tủ lạnh này nằm ở phía trên hay phía dưới? Vì sao?

Trả lời rút gọn:

Dàn lạnh của tủ lạnh này nằm ở phía trên, khi không khí lạnh được tạo ra bởi máy nén sẽ được đẩy lên trên, và sau đó được phân phối xuống dưới để làm mát các khu vực khác nhau trong tủ lạnh, giúp cho không khí lạnh dễ dàng lưu thông và tuần hoàn tốt hơn trong cả tủ lạnh.

3. Hiện tượng bức xạ nhiệt

Câu hỏi 4: Nêu ví dụ về hiện tượng bức xạ nhiệt và mô tả sơ lược sự truyền năng lượng ở hiện tượng đó.

Trả lời rút gọn:

Ví dụ: Khi để tay gần ngọn lửa, một lúc sau ta thấy tay nóng lên. Khi để tay gần ngọn lửa, năng lượng nhiệt từ ngọn lửa truyền ra xung quanh thông qua các tia nhiệt, truyền tới tay ta làm tay ta nóng lên.

II. TRUYỀN NĂNG LƯỢNG TRONG HIỆU ỨNG NHÀ KÍNH

Câu hỏi 5: Trong cuộc sống hằng ngày, từ “Hiệu ứng nhà kính” thường được nói đến. Hiệu ứng nhà kính là gì?

Trả lời rút gọn:

Hiệu ứng nhà kính là khái niệm dùng để chỉ hiệu ứng xảy ra khi coi Trái Đất và bầu khí quyền bao quanh nó chứa nhiều khí CO₂, như một nhà kính.

III. CÔNG DỤNG CỦA VẬT DẪN NHIỆT VÀ VẬT CÁCH ĐIỆN

1. Tính dẫn nhiệt của các chất

2. Vật dẫn nhiệt

Câu hỏi 6: Ở hình 25.9b, bộ phận nào cần dẫn nhiệt tốt, bộ phận nào cần cách nhiệt tốt?

Trả lời rút gọn:

Bộ phận dẫn nhiệt tốt là thân nồi, bộ phận cách nhiệt tốt là tay cầm.

Câu hỏi 7: Nêu công dụng của các bộ phận trong cấu tạo phích nước ở hình 25.10. 

Trả lời rút gọn:

• Nút phích: bảo vệ nước bên trong khỏi bụi bẩn và côn trùng.

• Lớp tráng bạc:  ngăn sự truyền nhiệt ra ngoài giữ nước nóng lâu.

• Vỏ:  bảo quản ruột phích.

• Chân không: giúp nhiệt không truyền được ra bên ngoài. 

Vận dụng: Để nóng thêm một độ, một kilôgam nước biển cần thu vào một nhiệt lượng gấp khoảng 5 lần một kilôgam đất. Ở ven biển, vào những trưa hè nóng, gió thổi từ biển vào đất liền. Vì sao?

Trả lời rút gọn:

Vì đất liền tăng nhiệt độ nhanh hơn nước biển nên không khí ở đất liền nóng hơn không khí ở biển, chúng nở ra, có khối lượng riêng nhẹ hơn bay lên tạo chỗ trống, không khí ở biển có nhiệt độ thấp hơn, khối lượng riêng nặng hơn nên di chuyển lấp đầy chỗ trống đó, tại đất liền không khí lạnh lại được làm nóng. Cứ như vậy, tạo nên dòng đối lưu không khí từ biển tràn vào đất liền tạo ra gió.