Soạn giáo án dạy thêm Ngữ văn 12 CTST Bài 3: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Hiểu biết chung về tác giả - tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, dựa vào kiến thức đã học về văn bản Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, trả lời câu hỏi:

- Trình bày một số hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Dữ?

- Trình bày hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.  

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày các nội dung:

+ Hiểu biết về tác giả.

+ Hoàn cảnh sáng tác tác phẩm.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức bài học

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 4 nhóm mỗi nhóm 6-8 HS.

- GV yêu cầu các nhóm đọc văn bản Chuyện chức phán sự đền Tản Viên và trả lời câu hỏi:

+Điểm nhìn của Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là gì? Chức năng của người kể chuyện và lời bình luận cuối?

+ Mối quan hệ giữa các nhân vật trong tác phẩm?

+ Ý nghĩa của yếu tố kì ảo trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên?

+ Ý nghĩa nội dung và nghệ thuật của tác phẩm?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ. 

- GV quan sát, hỗ trợ các nhóm (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 4 nhóm lần lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu các nhóm lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến cho nhóm bạn (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 3: Tổng kết

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân:

 - Trình bày đặc sắc nội dung và nghệ thuật của tác phẩm?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, rút ra kết luận theo thể loại về văn bản.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại 1 – 2 HS trình bày về nội dung, hình thức văn bản.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

1. Hiểu biết chung về tác giả - tác phẩm

a. Tác giả

- Tên: Nguyễn Dữ.

- Năm sinh – năm mất: Chưa rõ.

- Quê quán: Hải Dương.

- Cuộc đời:

+ Ông sống vào nửa đầu thế kỉ XVI từng là học trò của Tuyết Giang Phu Tử Nguyễn Bỉnh Khiêm.

+ Thời kì xã hội có nhiều biến động các tập đoàn phong kiến tranh giành quyền lực, loạn lạc triền miên.

+ Ông học rộng, tài cao, làm quan một năm rồi sống ẩn dật ở vùng núi rừng Thanh Hóa.

b. Tác phẩm tiêu biểu

- Truyền kì mạn lục là tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Dữ viết bằng chữ Hán được đánh giá là “Thiên cổ kì bút”.

+ Truyện Kì mạn lục ra đời nửa đầu thế kỉ XVI bao gồm có 20 câu chuyện.

• Là tiếng nói phê phán hiện thực.

• Cảm thông bênh vực những con người nhỏ bé với số phận bi thảm, đặc biệt là người phụ nữ.

• Thể hiện tinh thần dân tộc, niềm tự hào về nhân tài, văn hóa nước Việt.

• Khẳng định quan điểm sống “lánh đục về trong” của tầng lớp tri thức ẩn dật đương thời.

2. Tác phẩm

a. Xuất xứ tác phẩm

- Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là một trong số 20 truyện của tập Truyện kì mạn lục.

b. Bố cục: 4 phần

c. Tóm tắt

Ngô Tử Văn nổi tiếng ở đất Lạng Giang là kẻ chính trực, khảng khái. Ngôi làng chàng ở có một ngôi đền thiêng lắm nhưng có một tên hung thần ở gần đền hay tác oai tác quái. Tử Văn tức giận nên châm lửa để đốt đền trừ hại cho dân lành.

Sau khi ngôi đền bị đốt, tên hung thần đã dọa kiện chàng ở âm phủ. Sau khi về nhà chàng lên cơn sốt, trong lúc đang mê man thì chàng mơ thấy có người đòi bắt mình xuống âm phủ. Nhưng đến chiều tối có một ông già đến xưng danh là Thổ Thần, ông cảm kích trước tinh thần dũng cảm của Tử Văn nên bày đã mách cho chàng tội ác và tung tích của tên hung thần.

Đêm đến, Tử Văn trở bệnh nặng hơn, thấy có hai tên quỷ sứ đến bắt chàng xuống âm phủ. Trước mặt Diêm Vương, chàng đã tố cáo hết những tội ác của tên hung thần kèm theo dẫn chứng đầy đủ về hắn. Sau khi chứng thực, quân lính về thưa tất cả lời Tử Văn là sự thật, Diêm Vương đã trừng trị tên tướng giặc và bọn phán sự, thổ thần thì được phục chức còn Tử Văn được sống trở lại. Trở về từ âm phủ, Thổ Công đã tiến cử Tử Văn giữ chức phán sự đền Tản Viên.

d. Chủ đề: Đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân.

II. Nhắc lại kiến thức bài học

a. Điểm nhìn

+ Điểm nhìn của người thứ 3, hoàn toàn khách quan khiến cho câu chuyện trở nên chân thực, sinh động và khái quát hơn bao giờ hết.

+ Lời bình cuối bài góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm. Thông qua hình tượng Ngô Tử Văn - một trí thức yêu chính nghĩa, dũng cảm, cương trực. Tác giả thể hiện khát vọng công lí, niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng.

b. Nhân vật Ngô Tử Văn

- Giới thiệu

+ Ngô Tử Văn tên Soạn quê ở Yên Dũng, Lạng Giang. Là người nóng nảy và khảng khái. 

+ Ngô Tử Văn đốt đền tên tướng giặc trừ hại cho dân. 

• Người cương trực, dũng cảm vì dân mà trừ bạo. Đồng thời cũng ngời lên tinh thần dân tộc cũng như bảo vệ thổ thần nước Việt.

- Ngô Tử Văn và mối quan hệ với các nhân vật

+ Ngô Tử Văn với hồn ma tên tướng giặc.

* Tên tướng giặc: trách mắng, đe dọa.

* Ngô Tử Văn: mặc kệ, ngất ngưởng.

+ Ngô Tử Văn với Thổ Công.

* Thổ công: tỏ lời mừng đồng thời căn dặn Tử Văn nên làm gì.

* Ngô Tử Văn: Kinh ngạc, và căn vặn xem tên tướng giặc có thể gieo vạ cho mình không.

=> Thể hiện phong độ của kẻ sĩ sẵn lòng hạ cái tôi trước người thiện không cúi đầu trước kẻ ác.

+ Ngô Tử Văn và cuộc đối thoại dưới Minh Ti.

* Đối diện khung cảnh rùng rợn không hề lo sợ. 

* Ở chặng 1 hồn ma tên tướng giặc liên tiếp tố cáo Tử Văn với Diêm Vương. Diêm Vương nghe lời tố cáo mà trách mắng Tử Văn. Song Tử Văn không hề nhụt chí mà bình tĩnh vạch mặt tên tướng giặc.

* Ở chặng tiếp theo Ngô Tử Văn xin đem tư giấy đến đền Tản Viên chứng thực. Diêm Vương cho người đi đến đền Tản Viên chứng thực và Tử Văn thắng kiện.

c. Yếu tố kì ảo

- Sử dụng nhiều yếu tố kì ảo:

+ Không gian kì ảo.

+ Nhân vật nhiều lớp: thần tiên, ma,…

+ Chi tiết: gặp Thổ Công, tranh luận với hồn ma tên tướng giặc, đối chất với Diêm Vương…

3. Tổng kết

a. Nội dung

+ Đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác, trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt. 

+ Niềm tin vào công lí, vào chính nghĩa cũng vì thế mà vẫn được thắp lên trong tâm hồn của mỗi con người. 

b. Nghệ thuật

+ Sử dụng nhiều chi tiết truyền kì.

+ Xây dựng cốt truyện đầy kịch tính, kết cấu chặt chẽ.

+ Dẫn dắt khéo léo nhiều chi tiết giàu kịch tính.

+ Cách kể chuyện và miêu tả sinh động hấp dẫn.