CH1. Chỉ ra biệt ngữ xã hội ở những câu sau và cho biết dựa vào đâu em khẳng định như vậy. Hãy giải nghĩa các biệt ngữ đó.

• Năm lên sáu, cung thiếu nhi thành phố có cuộc tuyển “gà” khắp các trường tiểu học, tôi cũng được chọn gửi đến lớp năng khiếu.

(Ngô An Kha, Tìm mảnh ghép thiếu)

• Ôn tập cẩn thận đi em. Em cứ “tủ” như vậy, không trúng đề thì nguy đấy.

Trả lời:

1. Từ "gà" là biệt ngữ xã hội. Vì gà chỉ một loại gia cầm nhưng ở đây lại đặt trong ngữ cảnh của một tổ chức đang tuyển thí sinh. 

       - "Gà" ở đây có thể hiểu là những thành viên, con người mới.

2. Từ "tủ" ở đây là biệt ngữ xã hội vì không phải “tủ” đựng đồ, đựng quần áo thông thường

       - Chỉ việc thi cử của học sinh không chịu ôn tập kĩ càng chỉ ôn những phần mà mình nghĩ sẽ vào. 

CH2. Cái việc lơ đễnh rất hữu ý đó, cái chuyện bỏ quên hộp thuốc lào vẫn là một ám hiệu của Cai Xanh dùng tới mỗi lúc đi tìm bạn để “đánh một tiếng bạc lớn" nghĩa là cướp một đám to.

(Nguyễn Tuân, Một đám bất đắc chí)

Vì sao ở câu trên, người kể chuyện phải giải thích cụm từ "đánh một tiếng bạc lớn"? Theo em, tác giả dùng cụm từ đó với mục đích gì?

Trả lời:

Giải thích để cho người đọc có thể hiểu được ý nghĩa của từ “đánh một tiếng bạc lớn” theo tác giả. 

Mục đích: mô tả cuộc sống sinh hoạt của Cai Xanh

CH3. Trong phóng sự Tới kéo xe của Tam Lang (viết về những người làm nghề kéo xe chỗ người thời trước Cách mạng tháng Tắm năm 1945), có đoạn hội thoại:

- Mày đã "làm xe" lần nào chưa?

- Bẩm, chúng cháu chưa làm bao giờ cả.

Trong Cạm bẩy người của Vũ Trọng Phụng - một tác phẩm vạch trần trò gian xảo, bịp bợm của những kẻ đánh bạc trước năm 1945 - có câu: Tới rất lấy làm tạ là vì cứ thấy hai con chim mòng thẳng trận, ù tràn đi mà nhà đi săn kia đã phí hai mươi viên đạn.

Nêu tác dụng của việc sử dụng biệt ngữ xã hội (in đậm) trong các trường hợp trên. Đọc tác phẩm văn học, gặp những biệt ngữ như thế, việc đầu tiên cần làm là gì ?

Trả lời:

Tác dụng: 

• Giúp người đọc có thể hiểu được một xã hội của một nhóm người cụ thể như: lao động, nông dân,... 

• Hình dung ra được cuộc sống của những con người ấy diễn ra như thế nào. 

       Việc chúng ta cần làm phải tìm hiểu ngữ cảnh trong bài. 

CH4. Chỉ ra biệt ngữ xã hội trong các đoạn hội thoại sau và nhận xét về việc sử dụng biệt ngữ của người nói:

1. - Cậu ấy là bạn con đấy à?

       - Đúng rồi, bố. Nó lầy quá bố nhỉ?

1. - Nam. dạo này tớ thấy Hoàng buồn buồn, ít nói. Cậu có biết vì sao không?

       -Tớ cũng hem biết vì sao cậu ơi.

Trả lời:

1. Từ "lầy" là biệt ngữ xã hội chỉ những người hài hước, hóm hỉnh. 

=> Giúp cuộc hội thoại trở nên ngắn gọn, súc tích hơn. 

1. Từ "hem" là biệt ngữ xã hội chỉ những điều không biết. 

=> Làm không khí nói chuyện trở nên gần gũi hơn.