Câu hỏi: 

• Đọc trước đoạn trích Người thầy đầu tiên; tìm hiểu thêm thông tin về nhà văn Trin-ghi-dơ Ai-ma-tốp (Chyngyz Aimatov). 

• Đọc nội dung giới thiệu sau đây để hiểu bối cảnh đoạn trích: 

(Đọc nội dung giới thiệu trong SGK trang 20)

Trả lời:

• Ai-ma-tốp (1928 – 2008) là một nhà văn Cư-rơ-gư-xtan, một quốc gia cộng hòa nằm ở vùng Trung Á, trước đây thuộc Liên Xô.

• Sự nghiệp văn học của Ai-ma-tốp khởi đầu từ năm 1952, khi ông là sinh viên tại Trường Đại học Nông nghiệp Cư-rơ-gư-xtan. Từ năm 1956 đến năm 1958, ông học viết văn tại Trường M. Goóc-ki ở Mát- xcơ-va. Sau khi tốt nghiệp vào năm 1959, Ai-ma-tốp làm phóng viên cho báo Sự thật, cơ quan truyền thông cố định tại Cư-rơ-gư-xtan.

• Tác phẩm đầu tiên đưa Ai-ma-tốp vào tầm ánh sáng là tập truyện ngắn có tựa đề "Núi đồi và thảo nguyên," đã được vinh danh bằng giải thưởng về văn học Lê-nin vào năm 1963.

• Các truyện ngắn của Ai-ma-tốp thường xoay quanh cuộc sống khắc nghiệt nhưng đầy lãng mạn của nhân dân vùng đồi núi Cư-rơ-gư-xtan. Các tác phẩm của ông thường nói về tình yêu, tình bạn, và tinh thần dũng cảm trong việc vượt qua những khó khăn và hy sinh trong thời chiến tranh. Ông cũng thường thể hiện sự tích cực và quyết tâm đấu tranh của tầng lớp thanh niên, đặc biệt là nữ thanh niên, để thoát khỏi những tập tục lạc hậu và ràng buộc xã hội.

CÂU HỎI GIỮA BÀI

Câu 1: Nguyên nhân nào khiến nhân vật "tôi" "lặng người đi vì kinh hãi"?

Trả lời:

Lý do khiến nhân vật "tôi" "đóng băng vì sợ hãi" là bởi cô bé nhận ra mục đích mà thím cô đang có ý định thực hiện đối với cô.

Câu 2: Ý nghĩa của việc trồng hai cây phong là?

Trả lời:

Hai cây phong chứa đựng rất nhiều ước mơ và hy vọng về một thế hệ trẻ, người mới sẽ thực hiện sự thay đổi cho làng Ku-ku-rêu. Chúng là biểu tượng sống động cho kỷ niệm và tình cảm trong lòng của những thế hệ học trò nhỏ bé từng trải qua làng Ku-ku-rêu.

Câu 3: Tình cảnh của An-tư-nai sau khi bị bắt như thế nào?

Trả lời:

Trong đêm tối, An-tư-nai tỉnh dậy sau khi bị bắt và phát hiện mình nằm trong một túp lều vải. Gần đó, có một dòng suối, và trong không gian vẫn còn tiếng nói của những người chăn cừu đang trò chuyện. Cô nhìn thấy một bà lão đang ngồi yên trước mặt mình.

Câu 4: Điều gì bất ngờ đã xảy ra?

Trả lời:

Một điều không thể ngờ đã xảy ra khi thầy giáo Đuy-sen xuất hiện đồng hành với hai viên cảnh sát.

Câu 5: Những lời nhân vật "tôi" thì thầm có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Nhân vật "tôi" mong muốn tuân theo hướng dẫn của thầy Đuy-sen và hy vọng có thể xóa bỏ mọi tủi nhục trải qua trong những ngày bị bắt. Cô mong muốn tái khởi đầu một cuộc sống trong sạch hơn.

Câu 6: Phần 3 là những lời tâm sự của An-tư-nai vào thời điểm nào?

Trả lời:

Phần 3 của tác phẩm là sự thổ lộ của An-tư-nai khi cô đã trưởng thành và trưởng thành hơn.

CÂU HỎI CUỐI BÀI

Câu 1: Đoạn trích Người thầy đầu tiên kể về chuyện gì? Truyện được kể ở ngôi thứ mấy? Ngôi kể ấy có tác dụng như thế nào?

Trả lời:

• Văn bản "Người thầy đầu tiên" tả thầy giáo Đuy-sen là một người nhiệt huyết với việc giảng dạy và đặc biệt quý trọng học trò An-tư-nai vì tài năng của cô. 

• Câu chuyện được kể từ góc nhìn ngôn thứ nhất, giúp người đọc đắm chìm sâu hơn vào tâm trạng của nhân vật và cảm nhận sự chân thành và thiêng liêng trong mối quan hệ giữa thầy trò.

Câu 2: Tóm tắt nội dung chính của từng phần được đánh số trong văn bản. Nội dung phần 3 cho biết sự khác biệt gì về thời gian kể chuyện so với hai phần trước?

Trả lời:

• Phần 1: Thầy Đuy-sen giúp An-tư-nai thoát khỏi kế hoạch kết hôn của người thím độc ác bằng cách cho cô ở nhà bác Ka-tai-bai. An-tư-nai lo lắng và không thể ngủ được trong đêm đó. Thầy Đuy-sen đưa cô đi trồng hai cây phong để truyền tải hi vọng cho cuộc sống tương lai.

• Phần 2: Người thím của An-tư-nai đến trường và cố gắng cướp cô đi. Thầy Đuy-sen đứng ra bảo vệ và bị thương nặng, còn An-tư-nai bị bắt. Sau đó, An-tư-nai thoát khỏi và được cứu ra bởi thầy Đuy-sen và hai viên cảnh sát. Thầy Đuy-sen khuyên An-tư-nai quên đi quá khứ u ám và xây dựng tương lai mới. Cảnh dưới dòng suối là biểu tượng cho sự trùng sinh và hi vọng.

• Phần 3: Trình bày tâm trạng, tình cảm và lòng biết ơn của An-tư-nai đối với thầy Đuy-sen. Phần này nói về tương lai xa về sau so với các sự kiện trong phần 1 và phần 2, là thời điểm khi An-tư-nai đã trưởng thành.

Câu 3: Hãy dẫn ra một số câu văn thể hiện suy nghĩ, tình cảm và mong ước của thầy Đuy-sen khi trồng hai cây phong nhỏ.

Trả lời:

Tình cảm, suy nghĩ và mong ước của thầy Đuy-sen khi trồng hai cây phong nhỏ được thể hiện qua một số câu văn sau: 

"Rồi em sẽ thấy hai cây phong của chúng ta đẹp đến nhường nào! Chúng nó sẽ đứng trên ngọn đồi này, sát cánh nhau như hai anh em. Và mọi người sẽ luôn luôn nhìn thấy chúng và những người lành sẽ thấy lòng vui lên khi nhìn thấy chúng. Đến khi ấy cả cuộc sống cũng sẽ khác, An-tư-nai ạ. Tất cả những gì đẹp nhất đều hãy còn ở phía trước..."

Câu 4: Phân tích nhân vật thầy Đuy-sen trong đoạn trích Người thầy đầu tiên.

Trả lời:

• Hình ảnh thầy Đuy-sen được mô tả là một người thầy tuyệt đẹp và đáng kính, là ấn tượng sâu sắc nhất khi đọc truyện.

• Mô tả về quê hương của An-tư-nai và tuổi trẻ của thầy Đuy-sen khi anh đến vùng núi nơi cô bé sống.

• Sự tận tụy và nhiệt huyết của thầy Đuy-sen trong việc lao động và sửa sang trường học, biến đổi một chuồng ngựa thành một trường khiêm tốn.

• Cuộc gặp gỡ giữa An-tư-nai và thầy Đuy-sen, nơi thầy đã khơi dậy niềm khao khát học hành trong lòng các em nhỏ.

• Mô tả cách thầy Đuy-sen thể hiện lòng yêu thương và sự cảm thông đối với An-tư-nai, khích lệ và động viên cô bé.

• Sự ấm áp và tình thương mênh mông của thầy Đuy-sen dành cho học trò và khao khát của các em nhỏ được đi học.

• Đuy-sen là người thầy đầu tiên, người đã khai sáng cho An-tư-nai và truyền cảm hứng học hành cho cô. Thầy Đuy-sen được miêu tả như hình ảnh tuyệt đẹp của một người thầy tuổi thơ và đồng thời là biểu tượng của tất cả các thầy cô giáo truyền đạo kiến thức và tình thương cho học trò.

Câu 5: Thông qua cuộc đời nhân vật An-tư-nai, có thể nêu lên nhận xét gì về số phận của những người phụ nữ được nói tới trong câu chuyện?

Trả lời:

Sự tiết lộ về cuộc đời của nhân vật An-tư-nai thể hiện một trạng thái không may mắn của những phụ nữ được đề cập trong câu chuyện. Họ phải tuân theo lệnh của người lớn mà không có khả năng phản đối và sự tự quyết định. Họ bị ép phải kết hôn ở một tuổi rất trẻ.

Câu 6: Chi tiết hoặc hình ảnh nào trong văn bản đã để lại trong em những ấn tượng sâu đậm? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) ghi lại ấn tượng ấy.

Gợi ý:

• Sự thấu hiểu và tình cảm thầy trò: Đoạn văn bản thể hiện mối quan hệ đặc biệt giữa thầy giáo Đuy-sen và học trò An-tư-nai. Thầy giáo này hiểu và chia sẻ lo lắng và lo sợ của An-tư-nai về tương lai, và ông cố gắng giúp cô vượt qua những suy nghĩ tiêu cực.

• Biểu tượng của hai cây phong: Hai cây phong trở thành biểu tượng cho cuộc sống của An-tư-nai và hi vọng của cô. Thầy Đuy-sen sử dụng hình ảnh của cây phong để tạo ra tương lai lý tưởng cho An-tư-nai và khuyến khích cô học tập để phát triển và thăng tiến.

• Lời khuyên và khích lệ của thầy: Thầy Đuy-sen không chỉ trồng cây mà còn đưa ra những lời khuyên và lời khích lệ tinh thần cho An-tư-nai. Ông khuyên cô tin vào tương lai tươi sáng và hãy đặt niềm tin vào khả năng phát triển của mình.

• Sự tương quan giữa cây phong và cuộc sống của An-tư-nai: Thầy Đuy-sen lấy cây phong như một ví dụ để An-tư-nai thấy được rằng như cây phong, cuộc sống của cô cũng có thể phát triển và thịnh vượng nếu cô cống hiến cho việc học tập và phấn đấu.