Câu 1: Xác định câu hỏi, câu khiến, câu cảm, câu kể trong những câu dưới đây (trích truyện Lão Hạc của Nam Cao). Chỉ ra đặc điểm giúp nhận biết mỗi kiểu câu đó.

a) Ông giáo hút trước đi.

b) Lão hút xong, đặt xe điếu xuống, quay ra ngoài, thở khói.

c) Tôi nghĩ đến mấy quyển sách quý của tôi.

d) Hỡi ơi lão Hạc!

e) Thế nó cho bắt à?

g) Chao ôi!

h) Lão đừng lo gì cho cải vườn của lão

Trả lời:

a. Câu trên là câu cầu khiến – Đặc điểm nhận biết: Dùng để đề nghị và có từ đề nghị “đi”.

b. Câu trên là câu kể - Đặc điểm nhận biết: Câu trên kể lại hành động của lão Hạc.

c. Câu trên là câu kể - Đặc điểm nhận biết: Câu trên là lời trình bày của ông giáo thuật về suy nghĩ trong mình.

d. Câu trên là câu cảm - Đặc điểm nhận biết: Câu trên có thán từ "Hỡi ơi".

e. Câu trên là câu hỏi - Đặc điểm nhận biết: Câu trên dùng để hỏi thông tin.

g. Câu trên là câu cảm - Đặc điểm nhận biết: Câu trên có thán từ "Chao ôi".

h. Câu trên là câu cầu khiến - Đặc điểm nhận biết: Câu dùng để yêu cầu, câu có chứa từ "đừng".

Câu 2. Trong những câu dưới đây (trích truyện Lão Hạc của Nam Cao), câu nào được dùng để hỏi, câu nào được dùng để biểu thị ý phủ định? Vì sao?

a) Việc gì còn phải chờ khi khác?

b) Tội gì bây giờ nhịn đói mà tiền để lại?

c) Ta có quyền giữ cho ta một ti gì đâu?

d) Có đồng nào, cụ nhặt nhạnh đưa cho tôi cả thì cụ lấy gì mà ăn?

Trả lời:

a. Đây là câu hỏi – Vì nó dùng để hỏi thông tin.

b. Đây là câu được dùng để biểu thị ý phủ định – Vì nó dùng để bác bỏ ý kiến của người khác.

c. Đây là câu hỏi – Vì nó dùng để hỏi thông tin.

d. Đây là câu được dùng để biểu thị ý phủ định – Vì nó dùng để bác bỏ ý kiến của người khác.

Câu 3: Ghép các thành phần tình thái (in đậm) với nghĩa phù hợp: 

Trả lời:

• a – 5

Chả nhẽ: niểu thị ý băn khoăn, nghi ngờ về tính chân thực của điều nêu sau đó

• b - 4 

quả thật: biểu thị ý xác nhận sự việc quả đúng như vậy

• c – 2

Thật ra: biểu thị ý điều sắp nêu ra mới là sự thật và có phần trái với điều nói trước đó

• d – 3

Có lẽ: biểu thị ý không khẳng định chắc chắn điều nêu sau đó

• e – 1

dường như: biểu thị ý phỏng đoán, dè dặt về điều nêu sau đó

Câu 4: Tìm thành phần phụ chú trong các câu dưới đây. Chỉ ra dấu hiệu hình thức để nhận biết và tác dụng của thành phần đó trong mỗi câu.

a) Trên cơ sở một không gian nghệ thuật đầy thi vị – làng Mỹ Lý – ông vẽ những bức tranh thuỷ mặc về những đêm trăng và mùa gặt; cái nhà ga nhỏ và con đường sắt quạnh hiu thỉnh thoảng vọng lên tiếng còi tàu đêm cô đơn, mơ hồ ngoài quãng đồng xa vắng ... (Trần Hữu Tá)

b) Bộ phim có những hình ảnh mang ý nghĩa ẩn dụ: con đường, bến sông, bánh xe đạp đều đặn quay tròn,... (Bộ phim “Người cha và con gái”)

c) Cảnh vẽ trong phim đơn giản, gợi khung cảnh thời thơ ấu ở một vùng quê của Hà Lan, quê hương của đạo diễn Mai-cơn Đu-đốc đơ Guýt. (Bộ phim “Người cha và con gái”)

d) “Người cha và con gái” (Father and Daughter) là một bộ phim hoạt hình ngắn không lời của đạo diễn người Hà Lan Mai-cơn Đu-đốc đơ Guýt thực hiện năm 2000. (Bộ phim “Người cha và con gái")

Trả lời:

a. Thành phần phụ chú trong câu trên là: “làng Mỹ Lý”. 

• Dấu hiệu hình thức để nhận biết là: Đặt giữa hai dẫu gạch ngang.

• Tác dụng của thành phần phụ chú trong câu trên là: Giải thích không gian muốn nói đến.

b. Thành phần phụ chú trong câu trên là: “con đường, bến sông, bánh xe đạp đều đặn quay tròn,...”

• Dấu hiệu hình thức để nhận biết là: Đặt sau dấu hai chấm.

• Tác dụng của thành phần phụ chú trong câu trên là: giải thích những hình ảnh nào là mang ý nghĩa ẩn dụ.

c. Thành phần phụ chú trong câu trên là: “quê hương của đạo diễn Mai-cơn Đu-đốc đơ Guýt.”

• Dấu hiệu hình thức để nhận biết là: Đặt sau dấu phẩy.

• Tác dụng của thành phần phụ chú trong câu trên là: giải thích hình ảnh vùng quê trong bộ phim là hình ảnh quê hương đạo diễn.

d. Thành phần phụ chú trong câu trên là: Father and Daughter

• Dấu hiệu hình thức để nhận biết là: Đặt trong hai dẫu ngoặc đơn.

• Tác dụng của thành phần phụ chú trong câu trên là: giải thích tên tiếng Anh của bộ phim.