BÀI 4. NÔNG NGHIỆP

MỞ ĐẦU

Nền nông nghiệp nước ta là nền nông nghiệp nhiệt đới, chịu ảnh hưởng của các nhân tố tự nhiên và kinh tế – xã hội. Nền nông nghiệp Việt Nam hiện nay phát triển ra sao? Nêu một số hiểu biết của em về nông nghiệp Việt Nam.

Giải rút gọn:

- Nền nông nghiệp Việt Nam hiện nay:

+ Đảm bảo an ninh lương thực

+ Khẳng định vai trò là trụ đỡ của nền kinh tế

+ Vươn lên trở thành ngành kinh tế năng động, phát triển bền vững và tham gia sâu vào hội nhập kinh tế thế giới

- Nền nông nghiệp Việt Nam là ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam, mang những đặc điểm cơ bản như:

+ Đất trồng là tư liệu sản xuất chủ yếu và không thể thay thế được

+ Đối tượng của sản xuất nông nghiệp là các cơ thể sống - cây trồng và vật nuôi

+ Sản xuất nông nghiệp mang tính thời vụ cao

1. CÁC NHÂN TỐ CHÍNH ẢNH HƯỞNG TỚI SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ NÔNG NGHIỆP

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục a, hãy phân tích các nhân tố tự nhiên ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố nông nghiệp nước ta.

Giải rút gọn:

- Địa hình và đất:

+ 3/4 diện tích là đồi núi, chủ yếu là đồi núi thấp, một số vùng có các cao nguyên, có đất feralit là chủ yếu, thuận lợi cho phát triển cây công nghiệp, quy hoạch vùng chuyên canh cây công nghiệp, cây ăn quả; có các đồng cỏ lớn thích hợp chăn nuôi gia súc lớn

+ Đồng bằng chiếm 1/4 diện tích với đồng bằng châu thổ sông Hồng, sông Cửu Long và các đồng bằng ven biển; đất phù sa là chủ yếu, thuận lợi cho phát triển các vùng chuyên canh cây lương thực, thực phẩm

- Khí hậu: 

+ Nhiệt đới ẩm gió mùa, nguồn nhiệt ẩm dồi dào là điều kiện để phát triển nền nông nghiệp nhiệt đới

+ Khí hậu phân hóa theo chiều bắc – nam, theo độ cao địa hình và theo mùa tạo nên cơ cấu mùa vụ, sản phẩm đa dạng; đồng thời là điều kiện để quy hoạch vùng chuyên canh, chuyên môn hoá sản xuất

- Nguồn nước: 

+ Hệ thống sông ngòi dày đặc; nhiều hồ, đầm tự nhiên và nhân tạo phân bố khắp cả nước

- Sinh vật: hệ động, thực vật phong phú, là cơ sở để thuần dưỡng, lai tạo nên nhiều giống cây trồng, vật nuôi. 

- Tuy nhiên, đất ở nhiều nơi đang bị thoái hoá, khí hậu nóng ẩm làm xuất hiện nhiều loại sâu bệnh, thiên tai ảnh hưởng đến chất lượng và sản lượng nông sản; 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục b, hãy phân tích các nhân tố kinh tế – xã hội ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố nông nghiệp nước ta.

Giải rút gọn:

- Dân cư và lao động: 

+ Số dân đông, là thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp lớn

+ Lực lượng lao động trong nông nghiệp dồi dào với kinh nghiệm sản xuất phong phú 

- Chính sách phát triển nông nghiệp: 

+ Gắn với phát triển nông thôn bền vững 

+ Nhà nước thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp 

- Khoa học công nghệ và cơ sở vật chất kĩ thuật: 

+ Phát triển tạo ra nhiều giống cây trồng, vật nuôi mới phù hợp 

+ Cơ sở vật chất kĩ thuật ngày càng được hoàn thiện

+ Các cơ sở công nghiệp chế biến nông sản được đầu tư 

- Thị trường tiêu thụ nông sản: Thị trường trong và ngoài nước được mở rộng 

- Tuy nhiên, cơ sở vật chất nông nghiệp còn có hạn chế ở một số nơi; sự biến động và yếu tố cạnh tranh của thị trường đã tạo ra nhiều thách thức cho sản xuất nông nghiệp Việt Nam

2. SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ NÔNG NGHIỆP

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục a và hình 4.1, hãy trình bày sự phát triển và phân bố của ngành trồng trọt ở nước ta.

Giải rút gọn:

- Trồng trọt chiếm hơn 60% giá trị sản xuất của ngành nông nghiệp 

- Cây trồng nước ta đa dạng: cây lương thực; cây rau, đậu; cây công nghiệp; cây ăn quả

- Cơ cấu cây trồng có xu hướng chuyển đổi từ cây trồng giá trị kinh tế không cao sang cây trồng khác cho giá trị kinh tế cao hơn

Sự phân bố của ngành trồng trọt ở nước ta:

- Cây lương thực: 

+ Lúa được trồng trên khắp cả nước, hai vùng trồng lúa trọng điểm của nước ta là Đồng bằng sông Hồng và Đồng bằng sông Cửu Long

- Cây rau, đậu:

+ Tập trung nhiều ở Đồng bằng sông Cửu Long, Trung du và miền núi Bắc Bộ, Đồng bằng sông Hồng,...

- Cây công nghiệp: Cơ cấu đa dạng, bao gồm cây hàng năm và cây công nghiệp lâu năm 

+ Cây công nghiệp hàng năm có diện tích, sản lượng lớn là lạc, đậu tương (Trung du và miền núi Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ); mía (Bắc Trung Bộ, Đông Nam Bộ,...), bông (Duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên,...)

+ Cây công nghiệp lâu năm có diện tích lớn ở nước ta là chè, cà phê, điều, hồ tiêu, cao su

- Cây ăn quả:

+ Nước ta có thể trồng được nhiều loại cây ăn quả nhiệt đới, cận nhiệt đới và ôn đới, nhiều loại được phát triển thành các vùng đặc sản có chỉ dẫn địa lí 

+ Diện tích trồng cây ăn quả ngày càng tăng

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục b và hình 4.1, hãy trình bày sự phát triển và phân bố của ngành chăn nuôi ở nước ta.

Giải rút gọn:

- Chăn nuôi chiếm hơn 30% giá trị sản xuất ngành nông nghiệp và có xu hướng tăng lên

- Phát triển theo hướng ứng dụng công nghệ cao, sản xuất theo quy mô công nghiệp tập trung

- Nước ta ưu tiên phát triển chăn nuôi bền vững theo hướng hữu cơ

Sự phân bố của ngành chăn nuôi ở nước ta:

- Chăn nuôi trâu, bò: 

+ Phát triển theo hướng nuôi thịt, mở rộng quy mô đàn bò sữa

- Chăn nuôi lợn:

+ Có xu hướng chuyển dịch từ chăn nuôi quy mô nhỏ sang phát triển các mô hình trang trại tập trung và hình thành các mô hình chăn nuôi khép kín 

- Chăn nuôi gia cầm: 

+ Phát triển theo quy mô hộ gia đình và quy mô trang trại với nhiều hình thức nuôi

3. Ý NGHĨA CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP XANH

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục 3, hãy cho biết ý nghĩa của việc phát triển nông nghiệp xanh ở nước ta.

Giải rút gọn:

- Nâng cao sức cạnh tranh của nông sản, tăng chất lượng của nông sản

- Thúc đẩy phát triển công nghệ xử lí và tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp, chất thải chăn nuôi

- Góp phần nâng cao thu nhập của người dân và nâng cao chất lượng cuộc sống

- Phục hồi, cải tạo và khai thác hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, giảm phát thải.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu hỏi: Dựa vào bảng 4.1, hãy vẽ biểu đồ thể hiện diện tích gieo trồng cây lương thực có hạt và lúa của nước ta giai đoạn 2010 – 2021. Nêu nhận xét.

Giải rút gọn:

Câu hỏi: Tìm hiểu thông tin, giới thiệu về tình hình sản xuất và phân bố một cây trồng hoặc vật nuôi quan trọng ở địa phương em.

Giải rút gọn:

- Số lượng trái đem đến cho thị trường ngày một ít đi.

- Do nhu cầu lớn về chuyển đổi cây trồng, cây bưởi Diễn được rất nhiều nông dân lựa chọn đưa vào khu vườn và trang trại của mình.

- Việc phát triển mô hình trồng bưởi cảnh cũng đang trở thành một xu hướng được nhiều người dân chú ý và phát triển.