BÀI 2. BẢO TỒN DI SẢN VĂN HÓA

1. Di sản văn hóa là gì?

Câu hỏi: Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:

a) Em hãy cho biết tên của di sản gắn với từng hình ảnh trên và những đặc điểm chung của các hình ảnh đó.

b) Theo em, di sản văn hoá là gì?

Giải rút gọn:

a)

Ảnh 1: Chùa Một Cột

Ảnh 2: Phố cổ Hội An

Ảnh 3: Thánh địa Mỹ Sơn

Ảnh 4: Đờn ca tài tử Nam Bộ

Ảnh 5: Trang phục dân tộc Tày

Ảnh 6: Bài Chòi Hội An

=> Đây đều là những thành tựu về kiến trúc, văn hóa đã được hình từ xưa, mang ý nghĩa lịch sử và giá trị. 

b) Di sản văn hoá là những sản phẩm vật chất, tinh thần có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học, được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác.

2. Phân loại di sản văn hóa

Câu 1: Em hãy đọc các sự kiện dưới đây (trang 10 mục 2 sgk) và trả lời câu hỏi:

a) Em hãy chỉ ra sự khác biệt giữa các di sản văn hoá trong các sự kiện trên.

b) Theo em, di sản văn hoá có thể được chia thành những loại nào? Em hãy chia sẻ hiểu biết của em về các loại di sản văn hoá đó.

Giải rút gọn:

a)

Quần thể di tích Cố đô Huế, khu di tích Mỹ Sơn là những di sản văn hóa bằng kiến trúc.

Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, Đờn ca tài tử Nam Bộ, hát Xoan - Phú Thọ là những sản phẩm tinh thần được lưu truyền qua truyền miệng, lễ hội. 

b) Di sản văn hoá bao gồm di sản văn hoá vật thể và di sản văn hoá phi vật thể.

Di sản văn hoá vật thể là sản phẩm vật chất có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học.

Di sản văn hoá phi vật thể là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá nhân, vật thể và không gian văn hoá liên quan, có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học.

Câu 2: Em hãy đọc thông tin (trang 11 mục 2 sgk) và trả lời câu hỏi:

Dựa vào thông tin trên, em hãy quan sát các hình ảnh dưới đây và cho biết di sản văn hoá nào là: Di tích lịch sử; Danh lam thắng cảnh; Di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia; Di sản văn hoá phi vật thể. Giải thích vì sao.

Giải rút gọn:

Bức ảnh 1: Văn Miếu - Quốc Tử Giám

Đây là di tích lịch sử.

Bức ảnh 2: Trống đồng

Đây là di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia. 

Bức ảnh 3: Vịnh Hạ Long

Đây là danh lam thắng cảnh - cảnh quan thiên nhiên.

Bức ảnh 4: Lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên

Đây là di sản văn hóa phi vật thể. 

3. Ý nghĩa của di sản văn hóa đối với con người và xã hội

Câu 1: Em hãy đọc thông tin (trang 12 mục 3 sgk) và trả lời câu hỏi:

a) Theo em, thông tin trên đã cho thấy di sản văn hoá có ý nghĩa như thế nào đổi với con người và xã hội?

b) Em hãy chia sẻ thêm những hiểu biết của mình về ý nghĩa của di sản văn hoá. 

Giải rút gọn:

a) Di sản văn hoá đã góp phần quan trọng vào việc giáo dục lịch sử, vun đắp truyền thống tốt đẹp của dân tộc; góp phần xây dựng và quảng bá hình ảnh quốc gia, truyền bá các giá trị lịch sử, ...

b) Di sản văn hoá là tài sản, niềm tự hào của dân tộc, thể hiện lịch sử, sự sáng tạo và bản sắc dân tộc trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 

Di sản văn hoá góp phần phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, làm phong phú kho tàng di sản văn hoá nhân loại.

4. Quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân đối với việc bảo vệ di sản văn hóa

Câu 1: Em hãy đọc thông tin, quan sát hình ảnh (trang 12, 13 mục 4 sgk) và trả lời câu hỏi:

a) Căn cứ vào những quy định của pháp luật trong thông tin, em hãy nhận xét việc làm, hành động của các tổ chức, cá nhân trong các hình ảnh trên.

b) Trước những hành vi vi phạm quy định của pháp luật về bảo vệ di sản văn hoá, em cần thể hiện thái độ và hành động như thế nào? 

Giải rút gọn:

a) Việc làm, hành động của các tổ chức, cá nhân trong các hình ảnh:

• Hình ảnh 1: là một hành động góp phần vào việc bảo vệ và giữ gìn di tích lịch sử.

• Hình ảnh 2: góp phần bảo vệ, gìn giữ, lan tỏa giá trị của các di sản văn hóa.

• Hình ảnh 3: góp phần phá hoại và gây ảnh hưởng xấu đến di tích lịch sử, di sản văn hóa.

• Hình ảnh 4: là hành vi xâm hại đến di sản văn hóa, làm ô nhiễm môi trường, hủy hoại cảnh quan của di sản văn hóa.

• Hình ảnh 5: là hành vi xâm hại đến di sản văn hóa, góp phần phá hoại di tích lịch sử, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc bảo tồn cảnh quan.

b) Đối với các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về bảo vệ di sản văn hoá, em cần tỏ thái độ phê phán, lên án, tìm cách ngăn chặn những hành vi đó, báo cáo cho cơ quan chính quyền khi phát hiện các hành vi xâm hại đến di sản văn hóa.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Theo em, những giá trị văn hoá nào dưới đây đã được công nhận là di sản văn hoá?

A. Nhã nhạc cung đình Huế (Thừa Thiên Huế).

B. Hội Gióng đền Phù Đổng và đền Sóc (Hà Nội).

C. Công trình thuỷ điện Yaly (Gia Lai).

D. Khu di tích văn hoá Óc Eo (An Giang).

E. Bãi biển Mỹ Khê (Đà Nẵng). 

Giải rút gọn:

Những giá trị văn hoá đã được công nhận là di sản văn hoá: A, B, D.

Câu 2: Cho các di sản: Khu du lịch Tràng An (Ninh Bình), Nhã nhạc cung đình Huế, Bàu Trắng (Bình Thuận), Lễ hội đua thuyền đình Bình Thuỷ (An Giang), Địa đạo Củ Chi (Thành phố Hồ Chí Minh), Động Phong Nha (Quảng Bình), Hoàng Thành Thăng Long (Hà Nội), Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang), Truyện Kiều (Nguyễn Du); Nghề gốm Thanh Hà (Quảng Nam); Lễ cấp sắc của người Dao Tiền (Phú Thọ); Lễ hội Ada Koonh (Mừng lúa mới) của người Pa Kô.

Em hãy phân loại các di sản theo bảng gợi ý dưới đây:

Giải rút gọn:

Di tích lịch sử, văn hóa: Địa đạo Củ Chi (Thành phố Hồ Chí Minh), Hoàng Thành Thăng Long (Hà Nội)

Danh lam thắng cảnh: Khu du lịch Tràng An (Ninh Bình), Bàu Trắng (Bình Thuận), Động Phong Nha (Quảng Bình)

Di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia: Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang)

Di sản văn hóa phi vật thể: Nhã nhạc cung đình Huế.

Câu 3: Ở Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào, trên nhiều công trình bị du khách viết, vẽ,... gây mất mĩ quan.

Trên một số cây cột hàng trăm năm tuổi ở đình Tân Trào, một số người đã khắc tên, địa chỉ hoặc các hình trái tim, hoa lá,... Thậm chí có người để lại cả địa chỉ, số điện thoại, tài khoản mạng xã hội,... Không chỉ ở trên những công trình, vật dụng tại khu di tích, ngay cả các thân cây, tảng đá và một số bia trong khu di tích cũng bị viết, vẽ gây mất mỹ quan.

a) Em đồng ý hay không đồng ý với những việc làm trên? Vì sao?

b) Nếu gặp những người đang viết, vẽ như vậy, em có thể nói gì với họ?

Giải rút gọn:

a) Em không đồng ý với những việc làm trên vì đây là hành vi phá hoại, xâm hại đến các di tích lịch sử đó, gây mất mĩ quan, làm hư hại công trình.

b) Nếu bắt gặp những người đang viết vẽ lên các công trình di tích lịch sử, em sẽ khuyên họ không nên làm như vậy. 

Câu 4: Giả sử trong quá trình đào móng xây nhà, bố em phát hiện có cổ vật không rõ nguồn gốc từ đâu. Em sẽ khuyên bố làm gì? Vì sao? 

Giải rút gọn:

Em sẽ khuyên bố rằng hãy mang cổ vật đó giao nộp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền vì nếu như giữ lại cổ vật đó trong nhà hoặc đem đi bán đều là hành vi vi phạm pháp luật.

Câu 5: Em hãy kể tên một số di sản văn hoá ở địa phương. Em đã làm gì để góp phần giữ gìn, bảo tồn và phát huy những di sản văn hoá đó?

Giải rút gọn:

Một số di sản văn hóa ở Hà Nội

• Văn Miếu – Quốc Tử Giám

• Chùa Một Cột, ...

Việc làm góp phần giữ gìn, bảo tồn, phát huy di sản văn hóa:

• Tham gia các buổi dọn dẹp vệ sinh, chăm hoa, tỉa cây ở khu di tích

• Hưởng ứng các lễ hội kỷ niệm hàng năm

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy sưu tầm tranh ảnh, tư liệu có nội dung về các di sản văn hoá thế giới ở Việt Nam để xây dựng thành tập san trưng bày tại lớp.

Giải rút gọn:

Câu 2: Em hãy cùng bạn xây dựng kế hoạch chăm sóc di tích, danh lam thắng cảnh ở địa phương và thực hiện theo kế hoạch đã xây dựng.

Giải rút gọn:

- Tuyên truyền với mọi người cùng chung tay giữ gìn và phát triển những di tích văn hóa.

- Thường xuyên có những bài viết nhằm giới thiệu đến bạn bè.