BÀI 2. XÀ PHÒNG VÀ CHẤT GIẶT RỬA

A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT CỦA BÀI HỌC

- Nêu được khái niệm, đặc điểm về cấu tạo và tính chất giặt rửa của xà phòng và chất giặt rửa tự nhiên, tổng hợp.

- Trình bày được một số phương pháp sản xuất xà phòng, phương pháp chủ yếu sản xuất chất giặt rửa tổng hợp.

- Trình bày được cách sử dụng hợp lí, an toàn xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp trong đời sống.

B. NHỮNG NỘI DUNG CẦN GHI NHỚ TRONG BÀI HỌC

I. Khái niệm, đặc điểm cấu tạo và tính chất giặt rửa của xà phòng và chất giặt rửa tự nhiên, tổng hợp.

1. Khái niệm

- Xà phòng: hỗn hợp muối sodium hoặc potassium của các acid béo và một số chất phụ gia.

- Một số chất giặt rửa tự nhiên: nước bồ kết, bồ hòn,…

- Để hạn chế sử dụng dầu, mỡ động – thực vật trong sản xuất xà phòng ⇒ Sự ra đời của chất giặt rửa tổng hợp (tính năng tương tự xà phòng).

- Chất giặt rửa tổng hợp: muối sodium alkylsulfate hoặc alkylbenzenesulfonate,...

2. Đặc điểm cấu tạo, tính chất giặt rửa

- Đặc điểm cấu tạo: 2 phần (đầu ưa nước gắn với đuôi dài kị nước). 

- Tính chất giặt rửa: hòa tan xà phòng vào nước → dung dịch xà phòng có sức căng bề mặt nhỏ → vật cần giặt rửa dễ thấm ướt → gốc R thâm nhập vào vết bẩn, đầu COO^- kéo vết bẩn vào nước → dầu mỡ bị cuốn khỏi vết bẩn.

II. Phương pháp sản xuất xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp.

1. Phương pháp sản xuất xà phòng

Phương pháp: 

+ Đun chất béo với dung dịch NaOH đặc hoặc KOH đặc.

+ Sản xuất từ dầu mỏ: alkane (lấy từ dầu mỏ) → acid béo → muối sodium/potassium của acid béo.

2. Phương pháp sản xuất chất giặt rửa tổng hợp.

- Quy trình: Dầu mỏ → .

III. Cách sử dụng hợp lí, an toàn xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp trong đời sống.

- Ưu điểm: Xà phòng, chất giặt rửa tổng hợp đều có khả năng làm sạch bụi bẩn, dầu mỡ bám trên các bề mặt.

- Nhược điểm:

+ Xà phòng: không dùng trong nước cứng do tạo kết tủa với ion Ca²⁺, Mg²⁺, gây hại cho áo, quần sau khi giặt.

+ Chất giặt rửa tổng hợp: khó bị phân hủy sinh học → gây ô nhiễm môi trường.