BÀI 2: ĐỊA PHƯƠNG EM

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Hiện nay, Việt Nam có 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Mỗi tỉnh thành phố đều có những nét riêng về tự nhiên, kinh tế, văn hóa, lịch sử,... Em đang sống ở tỉnh, thành phố nào? Hãy chia sẻ những điều em biết về địa phương mình.

Giải nhanh:

- Em đang sống ở thành phố Hà Nội.

+ Hà Nội là thủ đô của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

+ Là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa - giáo dục hàng đầu của cả nước.

KHÁM PHÁ

1. Vị trí địa lí và đặc điểm tự nhiên

Câu hỏi:

- Xác định vị trí địa lí của địa phương em trên hình 2 bài 1.

- Dựa vào bản đồ tự nhiên địa phương và kết hợp với hiểu biết của bản thân, hãy mô tả một số nét chính về tự nhiên ở địa phương em theo gợi ý ở hình 1.

Giải nhanh:

- Vị trí địa lí của Hà Nội:

Nằm chếch về phía tây bắc của trung tâm vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng, có vị trí từ 20°53' đến 21°23' vĩ độ Bắc và 105°44' đến 106°02' kinh độ Đông, tiếp giáp với các tỉnh Thái Nguyên, Vĩnh Phúc ở phía Bắc, Hà Nam, Hòa Bình phía Nam, Bắc Giang, Bắc Ninh và Hưng Yên phía Đông, Hòa Bình cùng Phú Thọ phía Tây.

- Địa phương em: Hà Nội.

+ Một số sông, hồ: Hồ Hoàn Kiếm, sông Hồng, sông Đuống sông Tô Lịch,..

+ Khí hậu: nhiệt đới gió mùa ẩm, mùa hè nóng, mưa nhiều và mùa đông lạnh, ít mưa.

+ Dạng địa hình: thấp dần theo hướng từ Bắc xuống Nam và từ  Tây sang Đông , chủ yếu là Đồng bằng

+ Dù đồng bằng chiếm 3/4 diện tích nhưng một số khu vực ở Hà Nội vẫn có núi.

2. Một số hoạt động kinh tế

Câu hỏi: Tìm hiểu và trình bày một số hoạt động kinh tế ở địa phương em theo gợi ý ở hình 2.

Giải nhanh:

- Ngành nông nghiệp ở Hà Nội chiếm tỷ trọng nhỏ nhưng chiếm vị trí quan trọng trong việc cung cấp nông sản đáp ứng nhu cầu đa dạng, phong phú của nhân dân Thủ đô. 

+ Hà Nội nhiều loại cây nông nghiệp như lúa, sắn...

+ Một số loại gia súc như lợn, bò; một số loại cá, gia cầm như gà, vịt...

- Hà Nội có 6 ngành công nghiệp chủ lực: dệt may; chế biến nông sản, thực phẩm; hóa chất; cơ khí chế tạo; điện tử viễn thông và công nghệ thông tin

- Hà Nội có nhiều trung tâm thương mại và điểm du lịch nổi tiếng

3. Văn hóa địa phương

Câu hỏi:

- Mô tả một số nét văn hóa ở địa phương em theo gợi ý ở hình 3.

- Lựa chọn và giới thiệu một món ăn, một trang phục hoặc một lễ hội tiêu biểu của địa phương theo gợi ý ở các hình 4,5,6

Giải nhanh:

- Một số nét văn hóa ở Hà Nội:

+ Hà Nội có một số phong tục, tập quán tiêu biểu như:  bày mâm mũ quả, xông đất, lì xì, cúng ông Táo về trời

+ Các lễ hội tiêu biểu: Lễ hội Gióng, Lễ hội Gò Đống Đa, Lễ hội chùa Thầy…

+ Trang phục: Ngày xưa nam giới mặc áo dài năm thân, vải thâm, có khuy tết chỉ hoặc khuy đồng, khuy bạc, khuy ngọc... Mùa rét, dùng áo kép, có thêm lần vải lụa lót màu tươi, áo bông cộc, trần quân cờ. 

+ Là trung tâm văn hóa ẩm thực: chả cá Lã Vọng, phở, bánh cốm - cốm Vòng, bún thang, bánh trôi...

+ Kiến trúc cổ của Hà Nội đơn sơ, giản dị, gần gũi với con người tạo nên sự cổ kính, thanh tịnh. Kiến trúc hiện nay chủ yếu là các tòa nhà cao tầng với đa dạng thiết kế mang nét hiện đại.

- Giới thiệu về món Cốm Vòng Hà Nội

+ Cốm làng Vòng được làm từ loại lúa nếp hoa vàng và là loại lúa non

+ Quy trình làm cốm: chọn lúa phù hợp tuốt ra lấy thóc. Sau đó sàng bỏ rơm, đãi qua nước để loại bỏ các hạt thóc lép. Thóc sau khi đãi sạch, cho vào chảo rang, rang xong đem giã ngay. Cuối cùng là sàng sẩy và đóng gói.

+ Ăn cốm tươi đúng kiểu ta cảm nhận được cái dẻo dẻo, thơm thơm khi nhai và vị ngọt lan dần trong khoang miệng, lắng đọng nơi cuống họng.

4. Danh nhân tiêu biểu

Câu hỏi: Kể lại câu chuyện về một danh nhân ở địa phương em theo gợi ý ở hình 7.

Giải nhanh:

Danh nhân Chu Văn An là một người thầy giáo mẫu mực đáng kính. Ông đã sống trải qua các triều vua Anh Tông, Minh Tông, Hiến Tông, Dụ Tông và Nghệ Tông nhà Trần. Ông cũng từng dạy học ở Quốc Tử Giám. 

Tương truyền rằng khi Chu Văn An khi dạy học ở Cung Hoàng. Năm ấy đại hạn, dân tình nhôn nhao đói khổ. Vốn giàu lòng nhân đạo, ông nghĩ đến chàng học sinh khôi ngô ham học của mình, hi vọng chàng có thể cứu vớt được nhân dân. Vốn là Thủy thần vì mộ đạo học của Chu Văn An mà hiện thân thành người học trò đến theo học, hàng ngày chàng vẫn được nghe thầy giảng đạo đức nhân nghĩa của thánh hiền; nay chàng lại được chính thầy sai tìm cách cứu vớt muôn dân thì còn nhân nghĩa đạo đức nào bằng. Chàng bèn lấy nước lã mài mực, dùng bút đúng mực vẩy lên trời rồi tung nghiên bút mỗi thứ đi một phía. Lập tức mây đen nổi lên, trời mưa như trút, nước đen màu mực chảy ngập ruộng đồng. Thấy trời mưa to, nhân dân khắp nơi đều vui mừng. Nhưng chàng học sinh trẻ tuổi vì là trái thiên mệnh nên đã phải gánh chịu trừng phạt. Thầy lo lắng, cho người đi tìm thì thấy xác một con thuồng luồng chết nổi lên ở giữa đầm Cung Hoàng. Đó là hiện thân của anh học trò vô cùng yêu quý của ông. Chu Văn An sai học trò vớt xác con thuồng luồng đó lên và đem chôn cất tử tế…

LUYỆN TẬP 

Câu 1: Hãy giới thiệu và nêu cảm xúc của em về địa phương của mình.

Giải nhanh:

Hà Nội - thủ đô của đất nước là lưu giữ những giá trị truyền thống, văn hóa tốt đẹp của dân tộc . Nhiều địa danh nổi tiếng như Lăng Bác, Hồ Hoàn Kiếm, Hồ Tây… Con người Hà Nội rất thanh lịch, mến khách. Đặc biệt, nhiều món ăn đặc sản như bún chả, phở, cốm Vòng… hấp dẫn khách thập phương

Câu 2: Kể những việc em đã làm hoặc sẽ làm để góp phần bảo vệ môi trường nơi em đang sinh sống.

Giải nhanh:

Tham gia các buổi tình nguyện, từ thiện 

VẬN DỤNG

Câu 1: Sưu tầm bài hát, câu thơ, ca dao, tục ngữ về thiên nhiên, con người ở địa phương em.

Giải nhanh:

Bài hát: Hà Nội cũ

Câu 2: Vẽ một bức tranh về phong cảnh nơi em sống.

Giải nhanh: