BÀI 5: ĐỀN HÙNG VÀ LỄ GIỖ TỔ HÙNG VƯƠNG

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Em có biết vì sao ngày 10-3 (âm lịch) lại được Nhà nước quy định là ngày nghỉ lễ? Ngày này có ý nghĩa như thế nào đối với người Việt Nam

Giải nhanh:

- Ngày 10/3 âm lịch là ngày Giỗ Tổ Hùng vương

- Ý nghĩa: tưởng nhớ công lao dựng nước của các vua Hùng; thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam.

KHÁM PHÁ

1. Khu di tích Đền Hùng

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 1, em hãy xác định vị trí của khu di tích Đền Hùng trên lược đồ.

Giải nhanh:

Khu Di tích lịch sử Đền Hùng thuộc thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ

Câu 2: Quan sát hình 2, em hãy xác định một số công trình kiến trúc chính trong khu di tích Đền Hùng

Giải nhanh:

Một số công trình kiến trúc chính:

+ Đền thờ Lạc Long Quân

+ Đền Hạ

+ Đền Giếng

+ Đền Quốc Mẫu Âu Cơ

+ Đền Thượng

+ Lăng Hùng Vương

2. Lễ giỗ Tổ Hùng Vương

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát từ hình 3 đến hình 5, em hãy:

- Cho biết lễ giỗ Tổ Hùng Vương diễn ra ở đâu và vào thời gian nào.

- Nêu một số nét sơ lược về lễ giỗ Tổ Hùng Vương.

Giải nhanh:

- Lễ giỗ Tổ Hùng Vương tổ chức ở Đền Hùng và vào ngày 10/ 3 âm lịch hằng năm.

- Nghi thức quan trọng nhất của phần lễ là lễ rước kiệu, lễ dâng hương. Phần hội được tổ chức với nhiều hoạt động phong phú

Câu 2: Trong lễ hội Đền Hùng thường diễn ra những hoạt động gì?

Giải nhanh:

Nghi thức quan trọng nhất là lễ rước kiệu, lễ dâng hương. Ngoài ra còn có các hoạt đông: diễn xướng hát Xoan, múa rối nước, liên hoan văn nghệ, ...

3. Truyền thuyết thời Hùng Vương

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 8,9, em hãy kể lại truyền thuyết "Con Rồng cháu Tiên" và "Bánh chưng, bánh giầy"

Giải nhanh:

Truyền thuyết Con rồng cháu Tiên

(Trang 28 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 4 bộ Cánh Diều)

Truyền thuyết "Bánh chưng, bánh giầy"

(Trang 29 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 4 bộ Cánh Diều)

LUYỆN TẬP

Câu 1: Kể tên những công trình kiến trúc chính trong khu di tích Đền Hùng.

Giải nhanh:

Một số công trình kiến trúc chính:

+ Đền Quốc Mẫu Âu Cơ

+ Đền Thượng

+ Lăng Hùng Vương

+ Đền thờ Lạc Long Quân

+ Đền Hạ

+ Đền Giếng

Câu 2: Hãy phân loại những hoạt động dưới đây thuộc phần Lễ hay phần hội trong lễ giỗ Tổ Hùng Vương:

Giải nhanh:

- Phần Lễ: Rước kiệu, đọc văn tế, dâng hương

- Phần Hội: Hát Xoan, Thi gói bánh chưng, thi đấu thể thao

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Lựa chọn một trong hai nhiệm vụ dưới đây:

1. Hãy giới thiệu tóm tắt về lễ giỗ Tổ Hùng Vương cho mọi người trong gia đình em.

2. Ngoài những câu chuyện đã học trong bài, hãy kể cho bạn một truyền thuyết có liên quan đến thời đại Hùng Vương.

Giải nhanh:

2. Sự tích dưa hấu

Ngày xưa, Vua Hùng Vương thứ 18 có nuôi một đứa trẻ thông minh khôi ngô, đặt tên là Mai Yển, hiệu là An Tiêm.

Lớn lên, vua cưới vợ cho An Tiêm, và tin dùng ở triều đình. Cậy nhờ ơn Vua cha, nhưng An Tiêm lại kiêu căng cho rằng tự sức mình tài giỏi mới gây dựng được sự nghiệp, chứ chẳng nhờ ai. Lời nói này đến tai vua, vua cho An Tiêm là kẻ kiêu bạc vô ơn, bèn đày An Tiêm cùng vợ con ra một hòn đảo xa, ở ngoài biển Nga Sơn 

Hai vợ chồng An Tiêm cùng đứa con đã sống hiu quạnh ở một bãi cát, trên hoang đảo. Một ngày kia, vào mùa hạ, có một con chim lạ từ phương tây bay đến đậu trên một gò cát nhả mấy hạt gì xuống đất. Được ít lâu, thì hạt nảy mầm, mọc dây lá cây lan rộng.

Cây nở hoa, kết thành trái to. An Tiêm hái nếm thử, thấy vỏ xanh, ruột đỏ, hột đen, mùi vị thơm và ngon ngọt, mát dịu. An Tiêm bèn lấy hạt gieo trồng khắp nơi, sau đó mọc lan ra rất nhiều.

Một ngày kia, có một chiếc tàu bị bão dạt vào cù lao. Mọi người lên bãi cát, thấy có nhiều quả lạ, ngon. Họ đua nhau đổi thực phẩm cho gia đình An Tiêm. Nhờ đó mà gia đình bé nhỏ của An Tiêm trở nên đầy đủ, cuộc sống phong lưu.

Người Tàu ăn thấy ngon, khen là “hẩu”, nên về sau người ta gọi trại đi là Dưa Hấu.

Ít lâu sau, vua sai người ra cù lao ngoài biển Nga Sơn dò xét . Sứ thần về kể lại cảnh sống sung túc và nhàn nhã của vợ chồng An Tiêm, nhà vua ngẫm nghĩ thấy thầm phục đứa con nuôi, bèn phục lại chức vị cũ trong triều đình cho An Tiêm.

An Tiêm đem về dâng cho vua giống dưa hấu mà mình may mắn có được. Rồi phân phát hạt dưa cho dân chúng trồng ở những chỗ đất cát, làm giàu thêm cho xứ Việt.