BÀI 16. CÔNG CUỘC XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC THỜI TRẦN (1226- 1400)

1. Sự thành lập của nhà Trần

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 16.1, hãy mô tả sự thành lập của nhà Trần và nêu vai trò của Trần Thủ Độ đối với sự thành lập của nhà Trần.

Giải nhanh:

- Năm 1224, vua lập công chúa Chiêu Thánh làm Hoàng thái tử, rồi truyền ngôi, hiệu là Lý Chiêu Hoàng. Năm 1226, Trần Thủ Độ dàn xếp để vua Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảm. Nhà Trần thành lập.

- Dẹp loạn và giúp đất nước dần ổn định.

2. Tình hình chính trị

Câu 1: Đọc thông tin và tư liệu, hãy trình bày những nét chính về tình hình chính trị của Đại Việt dưới thời Trần.

Giải nhanh:

Bộ máy nhà nước tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền, gồm ba cấp: triều đình (do vua đứng đầu), các đơn vị hành chính trung gian (lộ, phủ, huyện, châu) và cấp hành chính cơ sở (hương, xã).

3. Tình hình kinh tế

Câu 1: Đọc thông tin và tư liệu, quan sát hình 16.1, 16.2, hãy:

- Trình bày những nét chính về tình hình kinh tế thời Trần.

- Cho biết mối quan hệ giữa sự phát triển kinh tế thủ công nghiệp và thương nghiệp.

Giải nhanh:

- Nông nghiệp: kêu gọi dân phiêu tán trở về quê cũ sản xuất, khuyến khích khai khẩn đất hoang, đẩy mạnh việc làm thuỷ lợi

- Thủ công nghiệp: đúc tiền, sản xuất vũ khí, đóng thuyền, dệt vải lụa... 

- Thương mại: thăng Long là trung tâm kinh tế, buôn bán sầm uất của cả nước

4. Tình hình xã hội

Câu 1: Đọc thông tin và tư liệu, hãy trình bày tình hình xã hội thời Trần và rút ra nhận xét.

Giải nhanh:

- Tầng lớp vương hầu, quý tộc Trần có địa vị đặc biệt trong xã hội, sở hữu nhiều ruộng đất và nô tì. 

- Lực lượng sản xuất chủ đạo, đông đảo nhất là nông dân, thợ thủ công, thương nhân.

=> Nhận xét: Mâu thuẫn giữa nông dân nghèo, tá điền, nô tì với địa chủ, quý tộc ngày càng tăng, dẫn đến các cuộc khởi nghĩa nổ ra ở nhiều nơi.

5. Tình hình văn hóa

Câu 1: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát hình 16.2, hình 16.3, hãy trình bày những nét chính về văn hoá thời Trần.

Giải nhanh:

- Địa vị của Nho giáo được nâng cao hơn trước. Đạo Phật tiếp tục được duy trì, phát triển; thờ cúng tổ tiên, anh hùng dân tộc, người có công với làng, nước... 

- Văn học chữ Hán và chữ Nôm rất phong phú, với nội dung chủ yếu là ca ngợi lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc. 

- Kiến trúc và điêu khắc: phát triển cả về kiến trúc cung đình và kiến trúc tôn giáo. 

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Câu 1: Lập bảng tóm tắt nội dung cơ bản về công cuộc xây dựng đất nước của nhà Trần (theo mẫu).

Giải nhanh:

Câu 2: Giới thiệu một công trình văn hoá tiêu biểu thời Trần cho thầy cô và bạn bè cùng lớp.

Giải nhanh:

Chùa Phổ Minh là ngôi chùa cổ tọa lạc tại Nam Định – quê hương của các vua Trần, nơi lưu giữ bảo vật tháp Phổ Minh tượng trưng một thời Hào khí Đông A – nhà Trần. 

Câu 3: Việc nhân dân lập đền thờ và lấy tên các danh nhân thời Trần, như Trần Thủ Độ, Trần Nhân Tông, Lê Văn Hưu, ... để đặt tên đường phố ở các địa phương trên cả nước đã nói lên điều gì?

Giải nhanh:

Công lao và vai trò của những danh nhân đó.