CHỦ ĐỀ 1: LỊCH SỬ VÀ SỬ HỌC

BÀI 2: TRI THỨC LỊCH SỬ VÀ CUỘC SỐNG

MỞ ĐẦU

Vậy tri thức lịch sử là gì? Vì sao chúng ta cần học tập và khám phá tri thức lịch sử suốt đời? Việc sưu tập, thu thập, xử lí thông tin và sử liệu để học tập, khám phá lịch sử cần được tiến hành như thế nào?

Giải nhanh:

- Tri thức lịch sử là hiểu biết của con người về các lĩnh vực liên quan đến lịch sử. Chúng ta cần học tập và khám phá tri thức lịch sử suốt đời vì:

• Kiến thức ở trường chỉ là một phần nhỏ trong kho tàng lịch sử rộng lớn.

• Khoa học lịch sử là một trong những ngành khoa học sớm nhất và luôn quan trọng trong xã hội. Việc nghiên cứu và học tập phải liên tục.

• Hiểu đầy đủ về lịch sử là một quá trình gắn liền với nguồn sử liệu, các môn khoa học liên ngành, phương pháp nghiên cứu, và bài học kinh nghiệm.

- Quy trình sưu tập và xử lý thông tin lịch sử:

• Lập thư mục và danh mục nguồn sử liệu cần thu thập.

• Thu thập thông tin qua phỏng vấn, bảng hỏi, khảo sát, quan sát, điền dã.

• Sưu tầm, đọc và ghi chép thông tin liên quan.

• Chọn lọc, phân loại sử liệu để thuận tiện cho xác minh.

• Xác minh, đánh giá nguồn gốc, thời điểm và nội dung của sử liệu.

KIẾN THỨC MỚI

Câu 1: Giải thích sự cần thiết phải học tập, khám phá lịch sử suốt đời

Giải nhanh:

Cần học tập lịch sử suốt đời vì:

• Tri thức lịch sử rất rộng lớn và đa dạng; kiến thức ở trường chỉ là phần nhỏ. Hiểu đầy đủ về lịch sử cần thời gian dài.

• Tri thức lịch sử luôn biến đổi và phát triển với nguồn sử liệu, quan điểm và lĩnh vực nghiên cứu mới. Nhận thức về sự kiện lịch sử có thể thay đổi theo thời gian.

• Học tập lịch sử giúp mở rộng kiến thức, phát triển kỹ năng, xây dựng sự tự tin, thích ứng với thay đổi xã hội và tạo cơ hội mới trong cuộc sống.

Ví dụ: Kiến thức lịch sử ở trường chỉ cung cấp cái nhìn nổi bật về sự phát triển của nhân loại và dân tộc. Để hiểu biết đầy đủ, cần đầu tư thời gian nghiên cứu từ nhiều nguồn như sách chuyên khảo, tạp chí, phim tài liệu.

Câu 2: Nêu quy trình thu thập, xử lí thông tin và sử liệu để làm giàu tri thức lịch sử

Giải nhanh:

• Lập thư mục và danh mục nguồn sử liệu cần thu thập.

• Thu thập thông tin qua phỏng vấn, bảng hỏi, khảo sát, quan sát, điền dã.

• Sưu tầm, đọc và ghi chép thông tin liên quan.

• Chọn lọc, phân loại sử liệu để tiện xác minh, đánh giá.

• Xác minh nguồn gốc, thời điểm và nội dung của sử liệu.

Câu 3: Kiến thức và bài học lịch sử có mối liên hệ như thế nào với cuộc sống hiện tại?

Giải nhanh:

• Giúp con người hiểu sâu về cội nguồn và bản sắc cá nhân, cộng đồng, từ đó nhận thức về văn minh và thế giới. Đây là nền tảng để giữ gìn và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa trong một thế giới đa dạng.

• Tri thức lịch sử giúp rút ra bài học kinh nghiệm, tránh lặp lại sai lầm trong quá khứ.

• Còn giúp dự báo thời cơ, nguy cơ trong tương lai và nhận diện xu hướng phát triển hiện tại.

Câu 4: Vận dụng kiến thức lịch sử để giải thích nguyên nhân băng tan ở Bắc Cực và cho biết tác động của hiện tượng này đối với nhân loại.

Giải nhanh:

Hoạt động của con người là nguyên nhân chính gây nóng lên toàn cầu và tan băng ở Bắc Cực, thể hiện qua:

• Các cuộc cách mạng công nghiệp từ thế kỷ XVIII đã sử dụng nhiều nguyên liệu hóa thạch, thải ra lượng lớn khí CO2, Metan, ngăn bức xạ Mặt Trời, làm tăng nhiệt độ Trái Đất.

• Chặt phá rừng bừa bãi cũng góp phần biến đổi khí hậu.

Tác động của băng tan đối với nhân loại: Băng tan làm gia tăng mực nước biển, xâm thực đất liền, giảm diện tích đất, nhấn chìm đảo, và làm nhiễm mặn đất ven biển, khó canh tác.

Câu 5: Lập bảng tóm tắt về vai trò, ý nghĩa của tri thức lịch sử đối với mỗi cá nhân và xã hội

Giải nhanh:

VẬN DỤNG

Em đã từng sử dụng những kiến thức lịch sử nào để giải quyết các tình huống gặp phải trong cuộc sống? Hãy chia sẻ một vài ví dụ với thầy cô và bạn học.

Giải nhanh:

Ví dụ:

+ Sử dụng kiến thức lịch sử để giải thích hiện tượng Trái Đất nóng lên

+ Sử dụng kiến thức lịch sử để giải thích cho em trai hiểu được tục ướp xác của người Ai Cập cổ đại; tục xăm mình của người Việt cổ…