CHỦ ĐỀ 6: MỘT SỐ NỀN VĂN MINH TRÊN ĐẤT NƯỚC VIỆT NAM (TRƯỚC NĂM 1858)

BÀI 11: VĂN MINH CHĂM–PA, VĂN MINH PHÙ NAM

KIẾN THỨC MỚI

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát Hình 2, hãy nêu cơ sở về điều kiện tự nhiên góp phần hình thành nền văn minh Chăm-pa.

Giải nhanh:

Điều kiện tự nhiên hình thành nền văn minh Chăm-pa

• Vùng duyên hải và cao nguyên miền Trung Việt Nam, địa hình cao nguyên xen đồng bằng nhỏ.
• Đồng màu mỡ ven sông Thu Bồn thuận lợi cho canh tác.
• Bờ biển dài, thuận lợi di cư và giao lưu văn hóa.

Câu 2: Nêu cơ sở về dân cư và xã hội góp phần hình thành nền văn minh Chăm-pa

Giải nhanh:

Cơ sở dân cư hình thành nền văn minh Chăm-pa:

• Cư dân bản địa nói tiếng Mông cổ và Mã Lai-Đa Đảo.
• Các nhóm dân cư cộng cư là chủ nhân của văn minh Chăm-pa.

Câu 3: Đọc thông tin và tư liệu, trình bày những thành tựu tiêu biểu về tổ chức xã hội và Nhà nước của nền văn minh Chăm-pa

Giải nhanh:

• Sống trong làng, duy trì quan hệ cộng đồng, thân tộc.
• Gia đình trong làng nhận đất cày cấy, thực hiện nghĩa vụ thuế, lao dịch.
• Nhà nước Chăm-pa từ thế kỷ II, mô hình quân chủ chuyên chế.
• Vua đứng đầu, sở hữu ruộng đất; quan lại trung ương và địa phương phân cấp thành tôn quan, quan văn, quan võ, ngoại quan.
• Chia đất nước thành châu, huyện, làng.

Câu 4: Trình bày những thành tựu tiêu biểu về hoạt động kinh tế và đời sống vật chất của nền văn minh Chăm-pa

Giải nhanh:

Kinh tế: Trồng lúa, nghề chăn nuôi, đánh cá, thủ công phát triển.

Đời sống vật chất: Lương thực chính là lúa, gạo; thức ăn từ rau, củ, quả và hải sản. Trang phục: phụ nữ mặc váy, áo yếm; đàn ông đóng khố. Nhà ở: nhà sàn bằng gỗ. Phương tiện: thuyền, bè. Kỹ thuật gốm phát triển, sử dụng chất kết dính từ nhựa thảo mộc.
Câu 5: Trình bày những thành tựu tiêu biểu về đời sống tinh thần của nền văn minh Chăm-pa

Giải nhanh:

• Chữ viết Chăm dựa trên chữ Phạn.
• Văn học dân gian và viết tồn tại song song.
• Tín ngưỡng: thờ tổ tiên, các vị thần tự nhiên, tín ngưỡng phồn thực.
• Nghệ thuật: phát triển âm nhạc, ca múa, nhạc cụ.

Câu 6: Nêu cơ sở về điều kiện tự nhiên góp phần hình thành nền văn minh Phù Nam

Giải nhanh:

Cơ sở về điều kiện tự nhiên hình thành nền văn minh Phù Nam:

• Lưu vực châu thổ sông Cửu Long, hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt.
• Địa hình thấp, nước dồi dào thuận lợi cho trồng lúa.
• Giao lưu văn hóa, thuận lợi cho thuyền buôn.

Câu 7: Nêu cơ sở về dân cư và xã hội góp phần hình thành nền văn minh Phù Nam

Giải nhanh:

Chủ yếu là cư dân bản địa, người Mông cổ kết hợp với một bộ phận cư dân đến từ bên ngoài. Họ cùng nhau thiết lập một quốc gia mới.
Câu 8: Trình bày những thành tựu tiêu biểu về tổ chức xã hội và Nhà nước của nền văn minh Phù Nam

Giải nhanh:

• Xã hội gồm các xóm-làng (phun, sóc) với nhiều gia đình cùng huyết thống, bị chia cắt bởi rừng rậm, đầm lầy.
• Nhà nước quân chủ chuyên chế từ thế kỷ I, vua có quyền lực tối cao, giúp việc là quan lại.

Câu 9: Quan sát Hình 4, Hình 5 và đọc thông tin, tư liệu, nêu thành tựu tiêu biểu về hoạt động kinh tế và đời sống vật chất của nền văn minh Phù Nam

Giải nhanh:

- Kinh tế: Lương thực chính là lúa gạo, rau củ quả, bổ sung từ chăn nuôi, đánh bắt.

- Đời sống vật chất: Trang phục từ vải, tơ lụa; đồ trang sức từ đá quý, vàng, bạc; nhà sàn bằng gỗ; di chuyển bằng thuyền bè.
Câu 10: Nêu thành tựu tiêu biểu về đời sống tinh thần của cư dân nền văn minh Phù Nam thông qua quan sát Hình 6, Hình 7 và đọc thông tin, tư liệu

Giải nhanh:

• Chữ viết sớm: chữ Hán hoặc chữ Phạn.
• Kỹ thuật chế tác đồ trang sức, dệt vải, làm gốm, điêu khắc, kiến trúc.
• Tôn giáo: Hin-đu giáo, Phật giáo, tín ngưỡng sùng bái núi thiêng, công chúa rắn.

Câu 11: Lập bảng so sánh về cơ sở hình thành của nền văn minh Chăm-pa, văn minh Phù Nam theo mẫu:

Giải nhanh:

VẬN DỤNG

Đóng vai hướng dẫn viên du lịch, giới thiệu với bạn bè về một di tích thuọc văn minh Chăm-pa hoặc văn minh Phù Nam còn tồn tại đến ngày nay.

Giải nhanh:

Tháp Bằng An, Quảng Nam:

Di tích nằm ở xã Điện An, huyện Điện Bàn, Quảng Nam. Tháp Bằng An là một trong những địa điểm tham quan độc đáo dành cho du khách yêu khám phá. Tháp Bằng An được xem là công trình kiến trúc mang dấu ấn văn hóa Chăm độc nhất vô nhị tại Quảng Nam. Lịch sử tháp Bằng An được kể lại qua nhiều giai thoại truyền miệng trong dân gian. Có truyền thuyết kể rằng, tháp Bằng An Quảng Nam được xây dựng xuất phát từ cuộc thi giữa người Chăm và người Việt nhằm chứng tỏ khả năng xây tháp cao của mỗi bên. Lúc bấy giờ, người Chăm dựng tháp bằng gạch, người Việt lại dùng tre. Kết quả, tháp của người Việt cao hơn nhưng lại nhanh chóng bị đổ bởi gió bão còn tháp gạch của người Chăm vẫn còn tồn tại đến ngày hôm nay.