BÀI 21: SƠ LƯỢC VỀ PHỨC CHẤT

MỞ ĐẦU

Thuốc thử Tollens chứa hợp chất có công thức là [Ag(NH₃)₂]OH, có khả năng tham gia phản ứng tráng bạc với aldehyde.

Phân tử [Ag(NH₃)₂]OH hoặc cation [Ag(NH₃)₂]⁺ đều được gọi là phức chất. Vậy phức chất là gì? Phức chất có cấu tạo như thế nào?

Giải nhanh:

- Là những hợp chất hóa học mà phân tử có chứa ion phức dương hoặc âm có khả năng tồn tại trong dung dịch, trong tinh thể, kết hợp với các ion trái dấu.

- Gồm: phối tử và nguyên tử trung tâm.

I. MỘT SỐ KHÁI NIỆM

Luyện tập 1: Từ công thức Lewis của NH₃, giải thích vì sao phân tử này có thể đóng vai trò là phối tử.

Giải nhanh:

Vì nó có thể cho một cặp electron chưa liên kết cho nguyên tử trung tâm.

Câu hỏi: Hãy chỉ ra nguyên tử trung tâm và phối tử trong phức chất (3).

Giải nhanh:

Pt là nguyên tử trung tâm; Cl, NH₃ là các phối tử.

II. DẠNG HÌNH HỌC CỦA PHỨC CHẤT

Luyện tập 2: Khi cho copper(II) sulfate vào nước thì hình thành phức chất bát diện với các phối tử là 6 phân tử H₂O. 

a) Viết công thức của phức chất.

b) Vẽ dạng hình học của phức chất trên.

Giải nhanh:

a) [Cu(OH₂)₆]²⁺.

b) 

Luyện tập 3: Thực nghiệm xác nhận phức chất [Zn(OH)₄]^2- có dạng hình học tứ diện. Hãy vẽ dạng hình học của phức chất trên.

Giải nhanh:

BÀI TẬP 

Bài 1: Cho một phức chất có công thức [Fe(OH₂)₆](NO₃)₃.3H₂O.

Chỉ ra nguyên tử trung tâm và phối tử của phức chất trên.

Giải nhanh:

Fe³⁺ là nguyên tử trung tâm, (OH₂)₆^6- là phối tử.

Bài 2: Hãy chỉ ra liên kết cho – nhận trong phức chất [PtCl₄]^2-.

Giải nhanh:

Liên kết giữa nguyên tử trung tâm Pt²⁺ với các phối tử Cl^-.

Bài 3: Mỗi phát biểu dưới đây là đúng hay sai?

(1) Phức chất có thể mang điện tích hoặc không mang điện tích.

(2) Phức chất mà nguyên tử trung tâm tạo 4 liên kết σ với các phối tử luôn có dạng hình học là tứ diện.

(3) Giống như phân tử amionia , phân tử methyl amine cũng có thể đóng vai trò là phối tử do có cặp electron chưa liên kết.

Giải nhanh:

Phát biểu (2) sai.