BÀI 4: THÀNH PHẦN VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐẤT TRỒNG

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy đưa ra nhận xét về hình thái của phẫu diện một số loại đất trồng trong Hình 4.1

Giải nhanh:

- Hình A: màu nâu sẫm, ít vệt màu nâu sáng, ướt, nhão, có một số vỏ cây trong lõi.

- Hình B: màu vàng cam, hơi ẩm, có ít vệ nâu vàng, hơi cứng.

- Hình C: màu xám hơi vàng, có vệt vàng cam, cứng, tầng trên cùng màu xám.

- Hình D: màu đỏ nâu, ướt, nhão, dính.

1. KHÁI NIỆM ĐẤT TRỒNG

Hình thành kiến thức:

1. Đất trồng là gì?

2. Quan sát hình 4.2 và cho biết bộ phận rễ cây trồng phân bố chủ yếu ở tầng đất nào?

Giải nhanh:

1. Là lớp ngoài cùng tơi xốp của vỏ Trái Đất, có vai trò cung cấp nước, chất dinh dưỡng và các điều kiện khác cho cây trồng sống, phát triển và tạo ra sản phẩm trồng trọt.

2. Phân bố chủ yếu ở tầng A.

2. THÀNH PHẦN CỦA ĐẤT TRỒNG

Hình thành kiến thức: Đất trồng có những thành phần nào? Hãy nêu vai trò của những thành phần đó.

Giải nhanh:

- Phần khí: cung cấp oxygen cho cây hô hấp.

- Phần rắn: cung cấp chất dinh dưỡng cho cây.

- Phần lỏng: cung cấp nước, hòa tan các chất dinh dưỡng.

3. MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA ĐẤT TRỒNG

3.1. Thành phần cơ giới, độ thoáng khí và khả năng giữ nước của đất

Vận dụng:

1. Vì sao khi chọn đất trồng cây cần căn cứ vào thành phần cơ giới của đất?

2. Ở địa phương em có những loại đất trồng nào? Người ta thường trồng những loại cây gì trên đất đó? 

Giải nhanh:

1. Do mỗi loại cây trồng phù hợp với từng loại đất khác nhau mà các loại đất khác nhau có các thành phần cơ giới khác nhau.

2. Các loại đất trồng: đất cát, đất thịt và đất sét:

- Đất sét: lúa, bắp cải, súp lơ, khoai tây, khoai lang, bưởi.

- Đất thịt: nhãn, vải, hồng xiêm, mít, hoa giấy, súp lơ, bắp cải, dưa chuột, su hào,..

- Đất cát: xà lách, cà rốt, chanh, táo, rau cải xanh, cây hương thảo, cây kinh giới,..

3.2. Keo đất và khả năng hấp phụ của đất 

Hình thành kiến thức: Quan sát Hình 4.4 và mô tả cấu tạo của hạt keo đất.

Giải nhanh:

- Lớp ion khuếch tán.

- Lớp ion không di chuyển.

- Nhân.

- Lớp ion quyết định điện.

Luyện tập: Quan sát Hình 4.5 và mô tả cơ chế trao đổi ion giữa keo đất và rễ cây.

Giải nhanh:

- Nhờ tính hấp phụ ion mà đất giữ được các dưỡng chất, hạn chế được sự rửa trôi.

- Nhờ sự trao đổi ion mà các cation đang bị hấp phụ trên bề mặt keo đất chuyển vào dung dịch đất cho cây trồng sử dụng.

3.3. Phản ứng của dung dịch đất

Vận dụng: 

1. Khả năng hấp thụ của đất phụ thuộc vào yếu tố nào sau đây: thành phần cơ giới đất, số lượng hạt  sét, số lượng keo đất, số lượng hạt limon (bụi)? Vì sao?

2. Tại sao bón vôi lại giảm được độ chua của đất trồng?

3. Theo em, cần làm gì để tăng độ pH của đất chua và giảm độ pH của đất kiềm?

Giải nhanh:

1. Phụ thuộc vào số lượng keo đất do đất mang ion âm còn nước có ion dương nên sinh ra lực hút yếu giữa nước và các chất khoáng trong đất. Mặt khác khi nước khi bám vào các hạt trong đất sẽ xuất hiện lực căng mặt ngoài làm khả năng bám vào các hạt đất càng lớn. 

2. Độ chua của đất do ion H⁺ và Al³⁺ gây nên. Mà độ chua ảnh hưởng trực tiếp đến cây, quá trình oxy hóa - khử trong đất nên bón vôi sẽ giúp tăng tính kiềm trong đất.

3. - Tăng độ pH của đất chua: bón phân lân, phân hữu cơ đã hoai mục, vôi,...

- Giảm độ pH của đất kiềm: bổ sung các nguyên tố gây acid hóa.

4. ĐỘ PHÌ NHIÊU CỦA ĐẤT

Hình thành kiến thức: Những yếu tố nào quyết định độ phì nhiêu của đất?

Giải nhanh:

Những yếu tố: nước, nhiệt, khí, dinh dưỡng.

Vận dụng: Cần phải áp dụng các biện pháp kĩ thuật nào để tăng độ phì nhiêu của đất?

Giải nhanh:

- Xới đất và làm cỏ.

- Bổ sung dinh dưỡng cho đất.

- Luân canh cây trồng.

- Tạo lớp phủ trên bề mặt đất.

- Nuôi giun và các sinh vật có lợi.

- Bón vôi, phân hữu cơ cho đất.

- Tạo luống với lối đi cố định.

- Tưới tiêu hợp lí.