BÀI 9: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Nghĩa của từ

Câu 1: Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu:

Mắt trẻ con sáng lắm

Nhưng chưa thấy gì đâu

Mặt trời mới nhô cao

Cho trẻ con nhìn rõ
a. Giải thích nghĩa của từ nhô

b. Trong đoạn thơ trên, có thể dùng từ lên thay thế cho từ nhô được không? Hãy chỉ ra sự tinh tế của nhà thơ trong việc sử dụng từ nhô.

Đáp án chuẩn:

a. Nhô: là đưa phần đầu cho vượt hẳn lên phía trước hoặc ra phía trước so với những cái xung quanh.

b. Có thể dùng từ lên để thay thế cho từ nhô. 

Từ “nhô” thể hiện sự vươn cao, vượt trội hẳn, hơn hẳn mọi thứ, mọi vật xung quanh, để người nhìn. Đó là chính là dụng ý nghệ thuật của tác giả.

Câu 2: Trong bài thơ có các từ như trụi trần, bế bồng. Trong tiếng Việt cũng có các từ như trần trụi, bồng bế. Tìm thêm ở trong và ngoài văn bản những từ có thể đảo trật tự các thành tố để có từ khác đồng nghĩa. 

Đáp án chuẩn:

Trong văn bản: thơ ngây, 

Ngoài văn bản: thoi đưa, sụt sùi.

Biện pháp tu từ

Câu 3: Hãy chỉ ra những câu thơ có sử dụng biện pháp tu từ so sánh trong khổ hai của bài thơ. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ so sánh đó trong việc thể hiện nội dung khổ thơ.

Đáp án chuẩn:

Hình ảnh so sánh:

- Cây cao bằng gang tay

- Lá có bằng sợi tóc

- Cái hoa bằng cái cúc

- Tiếng hót trong bằng nước/ cao bằng mây

Câu 4: Nhà thơ đã sử dụng biện pháp tu từ gì trong câu thơ Những làn gió thơ ngây. Nêu tác dụng của những biện pháp tu từ ấy.

Đáp án chuẩn:

Tác giả đã nhân hóa làn gió có tính cách thơ ngây như chính mỗi đứa trẻ. Đó là sự trong lành, mát mẻ của trời đất cũng giống như sự ngây thơ và đáng yêu của các em.

Câu 5: Hãy ghi lại những câu thơ sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ và nêu tác dụng của việc sử dụng biện pháp tu từ đó trong đoạn thơ Nhưng còn cần cần cho trẻ đến Từ bãi sông cát vàng. 

Đáp án chuẩn:

Điệp ngữ “từ” nối tiếp trong các câu thơ. 

=> Nhấn mạnh thêm tình yêu thương chăm sóc bao la của người mẹ. Tình yêu ấy có âm thanh, mùi vị.